مقاله حقوق کودک در قرآن و سنت

دانلود مقاله حقوق کودک در قرآن و سنت تحقیق مقاله حقوق کودک در قرآن و سنت حقوق کودک در اسلام حقوق کودکان در ایران حقوق کودکان در اسلام حقوق کودکان در جامعه حقوق کودک در قرآن حقوق کودکان در قرآن حقوق بشر در قرآن مقاله در مورد حقوق کودک مقاله حقوق کودک مقاله حقوق کودکان مقاله حقوق کودکان در اسلام مقاله درباره حقوق کودکان مقاله ای درباره حقوق کودک

فهرست مطالب

کلیات ۱
مقدمه ۳
بیان مسأله ۳
اهمیت مسأله ۴
سؤال اصلی تحقیق ۴
سؤال فرعی تحقیق ۴
فرضیه اصلی ۴
فرضیه فرعی ۴
پیشینه تحقیق ۵
روش تحقیق ۶
محدودیت ها و مشکلات تحقیق ۶
چکیده تحقیق ۷
اعتذار ۸
فصل اول : ایام کودکی، اهمیت انعقاد نطفه، ولادت و احکام آن
گفتار اول مفهوم کودکی ۱۱
مفهوم اولاد ۱۱
مفهوم نسب ۱۲
گفتار دوم ایام کودکی در حقوق اسلام ۱۳
شروع کودکی در حقوق اسلام ۱۴
پایان کودکی در حقوق اسلام ۱۵
گفتار سوم ملاک کودکی در حقوق ایران ۱۹
شروع کودکی ۱۹
پایان کودکی ۲۰
اماره رشد و اثرات مترتب آن ۲۳
گفتار چهارم حدود سنی لازم به تفکیک موارد ۲۵
سن ازدواج ۲۶
سن کار ۲۷
سن اعمال کیفر و مجازات ۲۸
گفتار پنجم اهمیت انعقاد نطفه ۳۱
نسل پاک ۳۲
مستحبات ۳۴
مکروهات ۳۶
گفتار ششم ۱ : تولد و احکام ولادت ۳۹
فرزند متعلق به کیست؟ ۴۰
حقوق اولیه فرزندان ۴۱
۲ : مراسم اسلامی در زمان ولادت ۴۳
غسل مولود ۴۴
اذان و اقامه ۴۴
مراسم تحنیک ۴۵
تسمیه ۴۶
فصل دوم : حقوق کودک در قانون مدنی
گفتار اول ثبت ولادت ۵۳
اشخاصیکه مکلف به اعلام ولادت هستند ۵۴
نحوه ثبت ولادت ۵۴
ثبت ولادت اطفالی که والدین آنها قانوناً ازدواج نکرده اند ۵۶
گفتار دوم نگهداری و تربیت کودک ۵۹
شیر دادن طفل ۵۹
آداب و احکام رضاع ۶۲
گفتار سوم حضانت ۷۸
تعریف حضانت ۷۹
تغذیه طفل ۸۰
حضانت هم حق و هم تکلیف ابوین است ۸۱
حضانت حق مشترک والدین ۸۲
حدود حضانت در ابوین ۸۵
حضانت جد پدری ۸۷
حضانت طفل در صورت فوت ابوین ۹۰
شروط حضانت ۹۱
گفتار چهارم موانع در حضانت ۹۲
ضمانت اجرا در حضانت ۹۳
اعاده حق حضانت ۹۳
عوامل سقوط حضانت ۹۴
وجوب رعایت حضانت ۹۸
گفتار پنجم نفقه از ناحیه والدین ۱۰۰
مفهوم نفقه ۱۰۱
نفقه از ناحیه والدین ۱۰۱
نفقه فرزند از دیدگاه فقهای امامیه ۱۰۳
گفتار ششم ولایت ۱۰۶
مفهوم ولایت ۱۰۷
ولایت از ناحیه پدر و جد پدری ۱۰۷
فصل سوم : حقوق کودک در آیات و روایات
گفتار اول حقوق کودک از نگاه قرآن ۱۱۱
نظر اسلام درباره فرزندان ۱۱۴
محبت به فرزندان و رعایت عدالت بین آنها ۱۱۵
حق تربیت ۱۱۶
حق و طلب فرزند ۱۱۶
تعلیم احکام دینی ۱۱۷
تکلیف و مسئولیت والدین ۱۱۹
فرزندان شایسته تربیت کنیم ۱۲۰
در انجام وظائف پدری ۱۲۱
نکته ای در انجام وظائف پدر ۱۲۳
مسئولیت مادری ۱۲۳
نقش معنوی مادر ۱۲۴
گفتار دوم حقوق کودک از نگاه روایات ائمه معصومین ۱۲۵
حقوق کودک در هنگام خردسالی ۱۲۶
ابراز محبت به فرزندان و رعایت عدالت بین آنها ۱۲۷
احترام به فرزند ۱۲۸
حق فرزند ۱۲۹
تعلیم و تربیت فرزند ۱۲۹
گفتار سوم رعایت آداب و اخلاق در فرزندان ۱۳۱
۱ : از کودکی تا بلوغ ۱۳۲
حقوق کودک ۱۳۳
پاکدامنی و عفت ۱۴۳
عبادات تمرینی ۱۴۵
آداب اخلاقی فرزند از راه تشویق و تنبیه ۱۴۸
مراحل تربیت ۱۵۶
مدرسه و تعلیم (معلم) ۱۶۰
۲ : رابطه والدین با فرزندان ۱۶۹
روابط رفتار با فرزندان ۱۷۰
تربیت صحیح فرزندان ۱۷۳
حقوق فرزند از نظر امام علی (ع) و امام سجاد (ع) ۱۷۵
حقوق فرزند از نظر فقهاء ۱۷۶
نتیجه گیری ۱۷۸
منابع و مآخذ ۱۸۱

فهرست منابع و مآخذ

الف- به زبان فارسی
۱٫ اراکی، محمدعلی: رساله توضیح المسائل، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم ۱۳۷۲
۲٫ الهی قمشه ای، مهدی: ترجمه با تفصیل آیات القرآن الحکیم بانضمام المستدرک / ژول لابوم، انتشارات کتابفروشی اسلامی، بی تا.
۳٫ امامی ، دکتر سید حسن: حقوق مدنی، جلد پنجم، انتشارات کتابفروشی اسلامی، چاپ هفتم، تهران ۱۳۷۲
۴٫ امینی، ابراهیم: آیین تربیت ، انتشارات اسلامی، چاپ دوازدهم، تهران ۱۳۶۸
۵٫ ایازی، سید محمدعلی: اسلام و تنظیم خانواده، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، تهران ۱۳۷۳
۶٫ ایزدپناه، عبدالرضا، نجفی، محمد حسن، احمدی، مجتبی: کاوشی در فقه و علوم وابسته به آن، کتاب اول، انتشارات حوزه ،‌ قم ۱۳۷۲
۷٫ بهشتی، دکتر احمد: خانواده در قرآن، انتشارات طریق القدس، قم ۱۳۶۱
۸٫ بهشتی، دکتر احمدک حقوق طفل از دیدگاه اسلام، و اعلامیه حقوق بشر، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علیمه قم، بی تا
۹٫ بهزاد، دکتر محمد: ژنتیک، انتشارات جاویدان، تهران ۱۳۵۵
۱۰٫ بوعلی سینا: تدبیر منزل، ترجمه و نگارش، محمد نجمی زنجانی، انتشارات ابن سینا، تهران ۱۳۱۹
۱۱٫ حجتی، دکتر سید محمدباقر: اسلام و تعلیم و تربیت، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران ۱۳۵۸
۱۲٫ حجتی، سید محمد باقر: سه گفتار پیرامون برخی از مسائل تربیتی اسلام، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران ۱۳۵۹
۱۳٫ حسینی سروری، سید علی اکبر: مباحثی پیرامون مبانی تعلیم و تربیت اسلامی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران ۱۳۶۶
۱۴٫ خلوت ، دکتر علی: کلیات ژنتیک پزشکی، انتشارات چهر، تهران، ۱۳۶۳
۱۵٫ خمینی، روح الله، تحریر الوسیله، ترجمه علی اسلامی، چهارمجلد، انتشارات دفترانتشارات اسلامی، قم ۱۳۶۰
۱۶٫ ذهنی تهرانی، سید محمد جواد: راهنمای فارسی شرح لمعه، جلد ۱۷، ۱۸ و۱۹، چاپ دوم، قم ۱۳۷۰
۱۷٫ سادات ، محمد علی: راهنمای پدران و مادران، جلد اول، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ چهارم، تهران ۱۳۷۲
۱۸٫ سجادی، دکتر سید جعفرک فرهنگ معاصر اسلامی، سه مجلد، شرکت مولفان دفتر جهان ایران، چاپ اول، تهران ۱۳۶۶
۱۹٫ شرفی، محمدرضا: با فرزند خود چگونه رفتار کنیم؟ جهاد دانشگاهی، تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۱
۲۰٫ شکوهی، غلامحسین، تعلیم و تربیت و مراحل آن، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد ۱۳۶۳
۲۱٫ شفیعی، دکتر سعید: ترجمه طب اطفال نلسون، «رشد و نمو و تغذیه» انتشارات چهر، چاپ دوازدهم، تهران ۱۳۶۴
۲۲٫ شهید ثانی: منیه المرید، ترجمه دکتر سید محمدباقر حجتی، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۵۹
۲۳٫ طباطبائی، سید محمد حسین: تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبائی، بدون نوبت چاپ، ۱۳۶۴
۲۴٫ صراطی نوری، محمدعلی: روشهای جلوگیری از آبستنی، «ترجمه و گردآوری» انتشارات نوبل، تبریز ۱۳۶۴
۲۵٫ عبادی، شیرین: حقوق کودک، انتشارات روشنگران، چاپ سوم، تهران ۱۳۷۱
۲۶٫ عزیزی، دکتر فریدون : فقه و طب، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ دوم، تهران ۱۳۷۱
۲۷٫ عطاران، محمد : آراء مربیان بزرگ مسلمان درباره کودک چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم، تهران ۱۳۶۸
۲۸٫ فلسفی، محمد تقی: کودک از نظر وراثت و تربیت، دو محلد، انتشارات هروی، چاپ پانزدهم، تهران ۱۳۵۳
۲۹٫ فلسفی، محمد تقی: جوان از نظر عقل و احساسات ، جلد اول، انتشارات الحدیث، چاپ بیستم، تهران ۱۳۴۴
۳۰٫ فیض الاسلام، سید علینقی: ترجمه و شرح نهج البلاغه ، چاپ دوم، افست، تهران ۱۳۵۱
۳۱٫ فیض الاسلام، سید علینقی: ترجمه و شرح صحیفه سجادیه، چاپ افست، تهران ۱۳۳۵
۳۲٫ فیض، دکتر علیرضا: مبادی فقه و اصول، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم، تهران ۱۳۶۷
۳۳٫ فیض، دکتر علیرضا، مهذب، دکتر علی: ترجمه لمعه، جلد دوم، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۶۸
۳۴٫ قائمی امیری، دکتر علی: خانواده و تربیت کودک، انتشارات دار التبلیغ اسلامی، قم ۱۳۵۵
۳۵٫ قائمی امیری، دکترعلی: تربیت و بازسازی کودکان، انتشارات دارالتبلیغ اسلامی، قم ۱۳۶۰
۳۶٫ قائمی امیری، دکتر علی: خانواده و مسائل مدرسه ای کودکان، چاپ سلمان فارسی، قم ۱۳۶۷
۳۷٫ کاتوزیان، دکتر ناصر: حقوق مدنی خانواده، جلد اول «نکاح و طلاق» انتشارت بهنشر، چاپ دوم، تهران ۱۳۶۸
۳۸٫ کاتوزیان، دکتر ناصر: حقوق مدنی خانواده، جلد دوم «اولاد»، شرکت انتشار ، چاپ سوم، تهران ۱۳۷۲
۳۹٫ کانیگهام، دکتر گاری، دونالد، دکتر پل مک: آبستنی و زایمان (ویلیامز)، سه مجلد ، ترجمه دکتر میترا آرام، انتشار چهر، چاپ اول، تهران ۱۳۶۹
۴۰٫ کی نیا، دکتر مهدی: کانون خانواده و بزهکاری، انتشارات انجمن ملی اولیاء و مربیان، چاپ اول، تهران ۱۳۵۷
۴۱٫ کی نیا، مهدی : مبانی جرم شناسی، جامعه شناسی جنائی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، تهران ۱۳۶۹
۴۲٫ مکارم شیرازی، ناصر: تفسیر نمونه جمعی از نویسندگان دارالکتب الاسلامیه، چاپ هجدهم، تهران ۱۳۶۲
۴۳٫ محمدیها. دکتر حسن: اصول تغذیه درمانی و رژیمهای غذایی، انتشارات دانشگاه تهران ۱۳۷۱
۴۴٫ مطهری، مرتضی: نظام حقوق زن در اسلام، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ نهم، ۱۳۵۹
۴۵٫ نیسوندر، ک. آر: مامایی و تشخیص درمان، ترجمه محمدرضا فره وش و ..، انتشارات چهر، تهران ۱۳۶۶
۴۶٫ هادفیلد، ح آ: روان شناسی کودک و بالغ، ترجمه مشفق همدانی، انتشارات صفی علیشاه، تهران، ۱۳۵۶
۴۷٫ یاسایی، دکتر مهشید: ترجمه رشد و شخصیت کودک، پاول هنری ماسن و … چاپ سعدی، چاپ چهارم، تهران ۱۳۷۲
۴۸٫ یلدایی، سرخه دون: کودک و بازی، انتشارات دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی تهران، ۱۳۵۸
۴۹٫ یزدی، ابوالقاسم، ابن احمد: ترجمه شرایع الاسلام، محقق حلی، جلد دوم، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۶۸
۵۰٫ یاحقی، دکتر محمد جعفر، ناصح، دکتر محمد مهدی، راهنمای نگارش و ویرایش، موسسه چاپ و انتشار آستان قدس رضوی، مشهد، چاپ یازدهم، ۱۳۷۲
ب- به زبان عربی
۱٫ آیتی، عبدالحمید، ترجمه قرآن محید، انتشارات سروش، تهران ۱۳۶۷
۲٫ آمدی: غرر الحکم، تحقیق و تنظیم سید جلال الدین محدث، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، ۱۳۶۱
۳٫ ابن منظور: لسان العرب، المجلد ۱۴، دار احیاء التراث العربی، الطبعه الثانیه، بیروت ۱۴۱۲ ه / ۱۹۹۲ م.
۴٫ البحرانی، یوسف: الحدائق الناضره، موسسه النشر الاسلامی، التابعه لجامعه المدرسین، الطبعه الثانیه، قم ۱۳۶۳
۵٫ الحلی، الحسن بن یوسف بن المطهر: تبصره المتعلین فی احکام الدین، به انضمام فقه فارسی، به قلم حاج شیخ ابوالحسین شعرانی، کتابفروشی اسلامیه، تهران ۱۳۶۷
۶٫ الحلی، ابوالقاسم نجم الدین، جعفر بن الحسن، معروف به «محقق» : شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، دارالوضوء ، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ ق/ ۱۹۸۳ م.
۷٫ الحلی، ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن الحسن، المختصر النافع، مرکز الطباعه و النشر فی موسسه البعثه، الطبعه الاولی، ۱۴۱۳ ه-ق
۸٫ الحر العاملی، محمد بن الحسن: وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، الجزء الثانی فی المجلد السابع، الجزء الاول من المجلد السابع، النکاح و الطلاق، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی تا
۹٫ الجعبی العاملی، زین الدین (الشهید الثانی): الروضه البیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، مرکز النشر مکتب الاعلام الاسلامی، الطبعه الثانی، قم ۱۳۶۵
۱۰٫ الجعبی العاملی، زین الدین (الشهید الثانی): مسالک الافهام، چاپ سنگی، ۱۳۱۴ ش.
۱۱٫ الطباطبائی، السید علی: ریاض المسائل، موسسه النشر الاسلامی، ۱۸ مجلد، الطبعه الاولی، قم ۱۴۱۰ ه.ق.
۱۲٫ الطباطبائی الیزدی، السید محمد کاظم: العروه الوثقی و بهامشها تعلیقات: آیه الله العظمی الامام الخمینی، آیه الله الاراکی، آیه العظمی السید الخوثی، آیه الله العظمی السید گلپایگانی، الطبعه الاولی، الدار الاسلامیه، البیرت ۱۴۱۰ه.ق.
۱۳٫ طبرسی، الرضی الدین، مکارم الاخلاق، اعلمی، للمطبوعات، بی تا.
۱۴٫ الطوسی، ابی جعفر محمد بن حسن بن علی. معروف به «شیخ طوسی»، المبسوط، هشت مجلد، چاپخانه حیدری، تهران، بی تا
۱۵٫ الطوسی، ابن جعفر محمد بن حسن علی: النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، دارالکتاب العربی، الطبعه الثانیه ، بیروت، ۱۴۰۰ ه.ق
۱۶٫ الصبحی الصالح: نهج البلاغه، الطبعه الاولی، بیروت، ۱۳۸۷ ه.ق.
۱۷٫ عاملی، شیخ بهاء الدین : جامع عباسی، انتشارات فراهانی، تهران، بی تا
۱۸٫ القمی، محمدبن علی بن الحسین ابن بابویه: من لایحضره الفقیه، الجزء الاول و الثانی و الثالث و الرابع، دارالاضواء ، الطبعه الثانیه، بیروت ۱۴۱۳ ه.ق./ ۱۹۹۲ م
۱۹٫ القمی، عباس: سفینه البحار و مدینه الحکم و الاثار، دارالمرتضی، الجزء الثانی، بیروت، بی تا
۲۰٫ فیض کاشانی، ملامحمد محسن: مفاتیح الشرایع، تحقیق سید مهدی رجایی، سه مجلد، قم ۱۱۴۱ ه.ق.
۲۱٫ فخر المحققین، شیخ ابی طالب محمدبن حسن بن یوسف بن مطهر حلی: ایضاح الفوائد فی شرح القواعد، چاپ سری، چهار مجلد، المطبوعات علمی، قم، بی تا.
۲۲٫ محمد بن مکی، شمس الدین معروف به «الشهید الاول» اللمعه الدمشقیه، دار الناصر، الطبعه الاولی، ۱۴۰۶ ه.ق.
۲۳٫ المجلسی، محمدباقر: بحارالانوار، کتاب العشره، المجلد السادس عشر، المکتبه الاسلامیه، الطبعه الثانیه، طهران، الجزء ۷۴، الجزء ۷۵، بی تا
۲۴٫ المجلسی، محمدباقر: بحار الانوار، کتاب الآدب و السنن، المجلد السادس عشر، المکتبه الاسلامیه، الطبعه الثانیه، طهران، الجزء ۷۶، بی تا
۲۵٫ المقداد، جمال الدین: کنزالعرفان فی فقه القرآن، المکتبه المرتضویه، بی تا.
۲۶٫ مغنیه، محمدجواد: الفقه علی المذاهب الخمسه، کانون الثانی، الطبعه السابعه، ۱۴۰۲ ه.ق.
۲۷٫ النجفی، شیخ محمد حسن: جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، حققه و علق علیه: محمد القوچانی، مجلد ۲۹، ۳۰، ۳۱ ، دار احیاء التراث العربی، الطبعه السابعه، بیروت، بی تا.

مقدمه:

پروردگارا سپاس و ستایش ترا است که با قلم قدرت، جامعه بشری را به زیور علم و دانش آراستی و انسانیت را در زیر لوای فرهنگ و معارف، تعالی بخشیدی.

درود بی پایان و تحیّات پیوسته بر رسول و فرستاده گرامی تو حضرت محمد بن عبدا… (ص) و خاندان ارجمندش که سراسر عمر، مساعی خود را جهت تعلیم و ارشاد جوامع بشری- بدون هیچ وقفه- مصروف داشتند و آنی از روشنگری و ایجاد بینش دینی باز نماندند.

بی تردید خلقت همه موجودات جهان آفرینش، بر مبنای تغییر و تحول نهاده[۱] شده است. انسان نیز در تمام دوران زندگی خود، دستخوش تغییرات مداوم است.

نطفه         جنین       نوزاد        کودک        نوجوان        جوان بزرگسال و پیر، که هر یک از این مراحل متأثر از مرحله قبل و مؤثر در مرحله بعد است. در کلام الهی بر این مطلب اشاره شده است.[۲] انسان بیشتر عادات زندگی خود را در دوران کودکی کسب می کند و تقریباً در این مرحله که کیفیت سازگاری با محیط را فرا می گیرد تا آنجا که تمام مکاتب روان شناسی در این باره توافق دارند که دوران شیر خوارگی و کودکی، در تعیین و شکل دادن رفتار و رشد، منش آینده دارای اهمیت فوق العاده ای است.

توجه به کودک و عالم کودکی، آن چنان در قرن معاصر فزونی یافته است که برخی از مربیان بزرگ پیشگویی کرده اند که این قرن «قرن کودک» خواهد بود.

نیمه دوم قرن بیستم را می توان «عصر کودکان» نامید تقریباً در سراسر جهان به ویژه در کشورهایی که به توسعه اجتماعی و اقتصادی مطلوبی دست یافته اند، بخش مهمی از منابع مادّی و معنوی، صرف توجه به مسائل کودکان و حمایت روانی، جسمی آنها می شود.

علم روان شناسی ثابت کرده است که نوزاد به محض تولد- و حتی پیش از آن- شدیداً تحت تأثیر محیط پرورشی خود قرار می گیرد و از خلال فرایند جامعه پذیری نه تنها ارزش های رایج را فراگرفته و به گونه ای با آنها انطباق می یابد بلکه شدیداً از هر گونه اختلال و نارسایی محیطی که چه بسا در بزرگسالان نفوذ چندانی ندارد متأثر می شود، در همان حال، کودک به دلیل ناتوانی جسمی و نیاز به پشتیبانی روانی، در موقعیتی نیست که بتواند مزایایی را که جامعه برای او در نظر گرفته است بشناسد .

از آن جا که فرزندان، در دوران زندگی خود مراحل مختلفی را طی می کند و در هر مرحله نیازهای متفاوت و ویژه ای دارند، با آشنایی این مراحل و برخورداری از مهارتهای لازم می توان حقوق واقعی فرزندان را تضمین نمود.

 بیان مسأله :

اسلام دین چند بعدی و همه جانبه است و حقوق متقابل در آن رعایت شده است و لذا هر گونه که والدین دارای حقوقی بر فرزندان هستند فرزندان نیز حقوقی بر گردن والدین دارند.

دین مقدس اسلام در هزار و چهار صد سال پیش با بیان حقوق کودکان و شیوه های تربیتی آنان، گام اساسی برداشته و رهنمودهایی ارایه نموده که می تواند منشور حقوق جهانیان باشد.

اولین رهنمودهای دین مقدس اسلام به دوران جنینی کودک بر می گردد زیرا سرنوشت هر انسانی به سالهای قبل از تولد او و شرایط محیطی و تربیتی والدین بستگی دارد.

بعد از ولادت کودک حقوقی نیز به او تعلق می گیرد که دستورات دینی در این مورد چنین است.

۱- خواندن اذان و اقامه در گوش کودک     ۲- نامگذاری به نام های نیکو و زیبا    ۳- تغذیه و بهداشت. که بهترین غذا را برای کودک که حق طبیعی و شرعی اوست شیر مادر معرفی می کند.

و به این ترتیب اسلام برای تک تک مراحل زندگی کودک حقوق خاص خودش را معرفی کرده و خواهان رعایت آنها از جانب پدر و مادر می باشد.

اهمیت مسأله :

حقوق افراد انسانی اعم از کودک و بزرگسال مدتهاست مورد توجه مجامع حقوقی قرار گرفته و صدور اعلامیه های حقوقی بر ضرورت آن تاکید می کند. اما حقوق ویژه کودک در نیمه قرن بیستم به تصویر رسید و در برنامه ریزیهای ممالک مختلف جهان گنجانده شد و اهمیت این مسأله در دین مقدس اسلام آنچنان است که در هزار و چهارصد سال پیش با بیان حقوق کودکان و شیوه های تربیتی آنان گام اساسی برداشته است که می تواند منشور حقوقی جهانیان باشد.

سؤال اصلی تحقیق :

شریعت اسلام چه حقوقی را برای کودک معین نموده اند؟

سؤالات فرعی تحقیق :

۱-    مراحل زندگی کودک را در چند مرحله می توان بررسی کرد؟

۲-    قوانین مدنی چه حقوقی را برای فرزند پیش بینی نموده است؟

۳-    کودک در آیات و روایات از چه حقوقی برخوردار است؟

فرضیه اصلی:

شریعت اسلام حقوق کودک را همچون حقوق سایر اقشار جامعه معین نموده است.

فرضیه فرعی :

۱-    زندگی کودک مجموعاً مشتمل بر مراحل نطفه       جنین      نوزاد      کودک می باشد به عبارتی دیگر شروع و پایان کودکی.

۲-    حقوق کودک به تفصیل در قوانین مدنی مطرح شده است.

۳-    آیات و روایات، حقوق کودک را مفصل تشریح نموده اند.

پیشینه تحقیق :

در تدوین این رساله تا آنجا که حوصله و فرصت اجازه می داد سعی شده است مطالب موردنیاز و اساسی به طور صحیح و جامع جمع آوری شود، و از طرفی به علت گستردگی و پراکندگی موضوعات و عناوین اختیار شده در قالب موضوعات حقوقی فرزندان بنا بر تفحّص و تتبّعی که در لابه لای متون گوناگون انجام داده ام، به چنین موضوع مدوّن با جامعیت فصول موردنیاز برخورد نکرده ام. آنچه که بیشتر در کتب فقهی و دیگر کتابها مشهود است، احکام اولاد در مدخل کتاب نکاح است که دربرگیرنده بعض از احکام فرزند می باشد از جمله، دوران حمل، تولد و احکام ولادت، حضانت، الحاق ولد و آداب رضاع، و این مباحث را می توان در کتب : اللمعه (شهید اول)، الروضه (شهید ثانی)، الشرایع (محقق حلّی)، القواعد (علامه حلی)، تبصره المتعلمین (علامه حلی)، عروه الوثقی (سید محمد کاظم یزدی)، تحریر الوسیله (امام ره) و … یافت.

و یا احیاناً بعضی دیگر از موضوعات حقوقی و احکام اولاد به صورت ابواب جداگانه در کتب دیگر از جمله: عزل ، نسب ، رضاع، نفقه و ولایت و … که هر یک خود در ابواب جداگانه و هر یک بحث مستقلی را می طلبد و حتی می توان در پیرامون آن به صورت یک تحقیق گسترده نظر کرد.

آنچه پژوهندگان فارسی زبان در این خصوص مطرح کرده اند اجمالاً مهمترین آنها عبارتند از:

حقوق طفل از دیدگاه اسلام و اعلامیه حقوق بشر (احمد بهشتی) ، خانواده و تربیت کودک (علی قائمی امیری)، حقوق کودک (شیرین عبادی)، حقوق مدنی، خانواده، اولاد (ناصر کاتوزیان) که بیشتر جنبه حقوقی دارد، نام برد و سایر کتب نگارش شده در این باره، بیشتر جنبه تربیتی دارد که در این زمینه تألیفات زیادی را می توان برشمرد، از جمله می توان به کتاب تربیت کودک (محمد عطاران) و کودک از نظر وراثت و تربیت (محمد تقی فلسفی) و با فرزند خود چگونه رفتار کنیم (محمدرضا شرفی)، اشاره کرده لذا، ضرورت طرح چنین موضوعی با استناد به لسان آیات و روایات و ادله عقلیه و علمی در خور اهتمام است.

روش تحقیق:

این تحقیق از طریق مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته است به این صورت که پس از مطالعه هر کدام از کتب در صورت محدود بودن تمام آن نوشته شده و اگر مطلب طولانی بوده است با تلخیص یادداشت شده، بدینسان فیشها ابتدا جمع آوری شده، سپس با دسته بندی آنها هر کدام از مطالب در فصل مربوط خود گنجانده شده است.

همچنین باید به خوانندگان ارجمند یادآور گردم که برای دستیابی به مطالب ارائه شده، ابتدا در- حد نیاز- به تعریف معنی لغوی پرداخته، سپس با استمداد از قرآن کریم و استشهاد بیان مفسران در تفاسیر، و با استفاده از احادیث از متون حدیث به استخراج آراء فقهی و حقوقی با اشاره به نکات علمی و مضامین مورد نیاز پرداخته – با وجود این که اهل قلم نیستم- یک گام بسیار کوچک در این راه دشوار برداشته ام و امیدوارم که اهل قلم و ارباب تحقیق بر حقیر ببخشایند.