در این تحقیق به موضوع شکیبایی و صبر پرداخته شده و از جهات مختلف، مقام ، درجات و اقسام این موضوع را مورد بررسی قرار داده خواهد شد.
مقدمه
صبر در آئین برگزیده اسلام و کیش انسان ساز شیعه، جایگاهی بس والا و بالا دارد. دژی بسیار محکم است که اهل ایمان و یقین را امان از آفات زمان و مکان است شماره زیادی از آیات شریفه قرآن عظیم باواژه صبر و مشتقات آن ختم میگردند و صفت صابری در نزد پروردگار صبار و شکور پیوسته ستوده شده است. آن گونه که یگانه مهربان، همواره بندگان مومن خویش را به صبر دعوت نموده و صالحان را از صابران میداند.
درسوره مبارکه بقره آیه شریفه (249) چنین می خوانیم:
چه بسا گروه اندکی که بر گروه بسیار غلبه یافتند، به اذن پروردگار و خداوند با صبر پیشگان است. صبر در لغت به معنای شکیبایی و بردباری، به ویژه در برابر گرفتاریها و ناگواریهاست و در اصطلاح عرفا عبارتست از: ترک شکایت از سختی بلاء نزد خدا. برخی از عارفان را عقیده بر اینست که حقیقت صبر حبس نفس است از جزع، در موقع فرود آمدن بلاها و مصیبت‌های عظیم.
البته صبر از دشوارترین منزلها در راه محبت الهی است و ناخوشایندترین آنها در ره توحید حضرت متعال. و برای سالکی که هنوز خود را با سختی‌های ریاضت توانمند نساخته گاه صورت وحشتناکی به خودمی‌گیرد.
مقام صبر
صبر یعنی عارف در برابر ناخوش‌های و ناملایمات روزگار بردباری و شکیبایی ورزد و زبان به ناله و شکایت نگشاید در رساله‌ی قشیریه آورده است.صبر کنید در اطاعت خداوند به تن تا صابر باشید و صبر کند بر بلوا به دل تا مصابر باشید و به سرّ خویشتن بسته دارید بر شوق به خدای تا مورد ارتباط باشید و این است معنای آیه شریفه «اصبرو صابروا و رابطوا» صبر فروتر از مصابره باشد و مصابره فروتر از مرابطت باشد.
صاحب کتاب اللمع فی التصوف نیز برای صبر سه مرتبه قائل است: اول صبر« متصبر» و آن صبر «صابر» که دائم در برابر سختی‌ها صبر میکند و هیچ گاه زبان به شکایت نمی‌گشاید سوم صبر «صبار است که نه تنها در برابر گرفتاریها تحمل می کندع بلکه خداوند را بابت مشکلاتی که بر او فرود می‌آید و سبب رشد و تعالی او می‌شود سپاسگزار است. در نتیجه از سختی همچنین استقبال میکند و از آن لذت می‌برد. علت این که بعد از مقام فقر، مقام صبر آورده است این است که عارف زمانی می‌تواند بر فقر فائق آید که اهل صبر باشد. عرفا می‌گویند صبر باعث پاکی روح و صافی دل، برطرف شدن مشکلات و رسیدن آدمی به سر منزل صدق و صفا می‌شود. چنانچه مولوی می‌گوید:
صد هزاران کیمیا حق آفرید
کیمیایی همچون صبر آدم ندید
صبر عبارت است از تحمل ناپسندیده‌ها و بلاها و از سر گذرانیدن آنها بدون شکوه و اظهار بی نیازی با وجود در رسیدن نیازمندی (سوره نحل،آیه‌ی 127) و آن بر دو نوع است: صبر بر آنچه خدا بدان امر کرده است و صبر از آنچه خدا باز داشته و نهی کرده است. صبر در لغت به معنای حبس و بازداشتن است. هر گاه کسی خویشتن را از فعلی اختیاری باز دارد صبر کرده است. بنابراین صبر را در معنای عام آن میتوان این گونه تعریف کرد: بازداشتن خود را از عملی که مانع رسیدن به هدف و یا موجب تاخیر در رسیدن به هدف می‌شود.
صبر در این معنا، خود به خود فضیلتی اخلاقی نیست، بلکه مقاومتی است که ناشی از تسلط فرد بر خویشتن است. این مقاومت در صورتی از لحاظ اخلاقی فضیلت خواهد بود که هدف شخص صابر، کمال اخلاقی و تقرب به خداوند باشد و صبر در برابر چیزی صورت گیرد که با کمال اخلاقی و تقرب خداوند در تعارض و تقابل باشد. ارزش اخلاقی صبر بسته به هدفی است که صبر به منظور آن صورت می‌گیرد.
فهرست مطالب
مقدمه
مقام صبر
درجات صبر
اقسام صبر
اقسام صبر در عرفان
اقسام صبر به بیان دیگر
اقسام صبر روح
مراتب صبر
رابطه صبر و ایمان
آثار صبر
نتایج صبر
منابع
فرمت فایل: WORD
تعداد صفحات: 23
مطالب مرتبط