تحقیق احکام ارشادی و مستقلات عقلیه

دانلود تحقیق احکام ارشادی و مستقلات عقلیه

احکام ارشادی و مستقلات عقلیه

احکام وارده در شریعت را اصطلاحا“ به دو دسته تقسیم میکنند :
مولوی و ارشادی .
احکام مولوی ، احکامی اند که به منظور تکلیف وارد شده اند و مکلفان ـ هر طور که هست ـ ملزم به انجام آن میباشند ، در تشریع آنها بیشتر جنبه تعبد و اطاعت و فرمانبرداری از دستورات مولا ملحوظ شده است ، در فعل انها ثواب و در ترکشان عقاب وجود دارد .
احکام ارشادی ، احکامی اند که صرفا“ به منظور مصلحت خود مکلف وارد شده اند ، در خصوص آنها تعبد ی نیست و حاوی اطاعت و معصیت نمی باشند ، در نتیجه ثواب و عقابی در پی ندارند . روشن است که تمامی احکام شرع بر اساس مصالح واقعیه وارد شده اند و هیچگاه تکلیف یا دستوری بدون مصلحت اندیشی نداریم ، لکن نحوه انشاء حکم از جانب مولا متفاوت است ، بنابراین باید دید که آیا حکم به عنوان دستور و فرمان صادر گردیده است تا در نتیجه مکلفان ملزم به امتثال امر مولا و فرمانبرداری از آن باشند ، و یا انشاء حکم بعنوان مصلحت اندیشی صرف است و انجام آن به دستور عقل میباشد یعنی مسأله فرمانبری واطاعتی در کار نیست .
به عبارت دیگر اگر مولا بر کرسی تشریع نشسته و فرمان داده باشد ، حکم صادر مولوی است و اگر دوستانه و بعنوان « انه احد العقلاء » دستور داده باشد حکم ارشادی محض است و د ر این مطلب بحثی نیست . آنچه جای بحث دارد ، شناسائی احکام ارشادی و جدا کردن آنها از احکام مولوی ( تکلیفی ) میباشد .
در دفتر یکم فصل نامه آمده است که در باب «مستقلات عقلیه » ۱ تمامی اوامر و نواهی شارع ارشادی میباشند زیرا جزء ( آراء محموده ) بشمار آمده و مورد اتفاق آراء عقلاء قرار گرفته اند مانند : « العدل حسن و ینبغی فعله » و « الظلم قبیح و ینبغی ترکه » و در این زمینه ها بیان شارع صرفا“ جنبه عقلائی دارد و شارع بعنوان « انه رئیس العقلاء » سخن گفته است و حکم وی کاشف از حکم سایر عقلاء میباشد لذا تأسیسی نیست و تأکیدی محض است ۲٫ دراین بیان به مسأله « ملازمه بین درک عقل و حکم شرع » اشاره شد ه و وانمود گردیده است که در باب مستقلات عقلیه و مواردی که عقل ، حسن و قبح اشیاء را مستقلا درک می کند نیازی به حکم شرع نیست و حاکم صرفا“ عقل است و شریعت در این باب تکلیفی نمی کند ، و اگر حکمی باشد ، مانند « اطیعو الله و اطیعوالرسول » ارشادی محض است .