مقاله چگونه می توانم دانش آموزان مقطع ابتدائی را به خواندن نماز علاقه مند نماییم ؟

دانلود مقاله چگونه می توانم دانش آموزان مقطع ابتدائی را به خواندن نماز علاقه مند نماییم ؟

اهمیت و ضرورت :

 قال علی (ع)‌ :« ‌العلم من الصغر کالنقش فی الحجر ))‌

یادگیری و آموزش در خردسالی بسان کندن نقش روی سنگ ، پایدار است.

کودکی، ‌آغاز حرکت و تلاش برای زیستن است مرحله ای که باید آن را به خودی خود، به رسمیت شناخت زیرا کودک؛ ‌انسانی است مستقل با احساسات و خصوصیات خوب انسانی .

با این همه ، کودکی ، مقدمه نوجوانی ، جوانی و بزرگسالی است و اساس زندگی بزرگسالی به کیفیت این دوره بستگی دارد . این کیفیت نیز به چگونگی تعلیم و تربیت در این دوران وابستگی کامل دارد . در این دوره است که شخصیت ،‌منش و رفتار کودک (به ویژه رفتارهای اجتماعی)‌و رشد جسمانی،‌عقلانی و فرهنگی وی بر اثر ارتباط او با سایرین شکل می گیرد. بی دلیل نیست که پیشوایان دینی بیش از هر چیز ؛‌به دوره کودکی توجه داشته و راهنماییهای لازم را در این باره ارائه کرده اند.

نظر دانشمندان درباره نماز و ایمان به خدا :

اعتقاد به خدا عامل حل بسیاری از تصادفها و درگیریهای فکری، کشمکشهای درونی و عاملی برای دستیابی به آرامش است.

« دکتر الکسیس کارل»‌بر اهمیت نمازودعا تأکید کرده و بیان داشته است که دعا و نماز قوی ترین نیرویی است که چون قوه جاذبه ، وجود حقیقی و خارجی دارد ایمان ستونی است که آدمی را در طوفان زندگی و در موارد تزلزل درونی تکیه گاه است و ایمان به خداوند و مذهب همانند تکیه گاه است که آدمی را از افتادن و مغلوب شدن نگاه می دارد.

«‌الیزابت گویچ »‌اگر خدا را از بین ببری مساله خود را حل نکرده ای بلکه خود را تنها گذاشته ای آن هم در یک تنهایی منحرف و ترسناک .

« ویلیام جیمز» فیلسوف و روان شناس نامی دانشگاه هاروارد می گوید: موثرترین داروی شفا بخش نگرانی ها، همانا ایمان و اعتقاد مذهبی است ایمان یکی از قوایی است که بشر به مدد آن زندگی می کند و فقدان کامل آن در حکم سقوط بشر است.

«مهاتما گاندی »‌ در این باره می گوید: اگر دعا و نماز نبود من مدتها قبل دیوانه و مجنون شده بودم .

فعلاً جدیدترین علم یعنی روان پزشکی همان چیزهایی را تعلیم می دهد که پیامبران تعلیم می دادند چرا؟ به علت اینکه پزشکان روانشناس دریافته اند که دعا و نماز و داشتن یک ایمان محکم به دین نگرانی،‌تشویش ،‌هیجان و ترس را برطرف می سازد یکی از راههایی که بشر می تواند به کمک آن از ابتلا به بیماری های روانی جلوگیری کند نیایش و نماز به بارگاه الهی است تربیت دینی کودک،‌توجه دادن او به نماز و عبادت و ایجاد رابطه معنوی بین او و خدا نه تنها احساسات مذهبی او را امتناع می کند بلکه تمایلات طبیعی و هواهای نفسانی او را هم مهار می کند. رفتار او را تحت کنترل در می آورد و از همه مهمتر اینکه احساس رنج درونی و فشارهای عاطفی و احساس گناه را از بین می برد.

« موریس دبس»‌در این دوره،‌فکر هیأت جدیدی به خود می گیرد فکر مرکب از مناسبات، جانشین فکر در هم آمیخته دوره پیشین می گردد وکودک به مدد آن از جهان خارجی تعبیری می کندکه به علم ما درباره جهان بسیار نزدیک تر است.

« پستالوزی ۱۸۲۷ ، مربی بزرگ تعلیم و تربیت سویسی»‌آموزش دین باید به تدریج باشد طبیعت، شایستگی های برتر آدمی را همانند گوهری که در صدف پنهان است ،‌در او پنهان کرده است اگر صدف را پیش از وقت بشکنید گوهری ناقص خواهید یافت .

« غزالی در کتاب میزان العمل » یکی از وظایف معلم این است که به قدر فهم فراگیر سخن گوید و یکباره در تربیت نخست،آنان را ازامورآشکار به موارد دقیق واز ظاهر وعلنی به پنهان و خفی منتقل نکند.

« شهید مطهری » پیامبر (ص)‌آنگاه که معاذین جبل را برای تبلیغ دین به یمن فرستاد به او چنین فرمود:‌

« یا معاذ بشرولا تنفر و یسرو لا تعسر » می روی برای تبلیغ اسلام،‌اساس کارت تبشیر مژده و ترغیب باشد. کاری بکن که مردم مزایای اسلام را درک بکنند و از روی میل و رغبت به اسلام گرایش پیدا کنند.

–

فلسفه نماز :

گر چه نماز چیزی نیست که فلسفه اش بر کسی مخفی باشد، ولی در متون آیات و روایات اسلامی ما را به نکات بیشتری در این زمینه رهنمون می گردد:

–

۱ـ نماز، انگیزه یاد خدا :

۱ـ روح ، اساس ، هدف ، پایه ، مقدمه ، نتیجه و بالاخره فلسفه نماز همان یاد خدا است همان «ذکر الله» است البته ذکری که مقدمه فکر و فکری که انگیزه عمل بوده باشد چنانچه در حدیثی از امام صادق (ع)‌ آمده است که در تفسیر جمله
« تذکرالله اکبر»‌فرمود:‌ «‌ذکر الله عند ما اهل و حرم»‌یاد خدا کردن به هنگام انجام به حلال و حرام (یعنی به یاد خدا بیفتد ‌به سراغ حلال برود و از حرام چشم بپوشد).

–

۲ـ نماز، وسیله پاکی از آلودگی :

نماز وسیله شستشوی از گناهان و مغفرت و آمرزش الهی است چرا که خواه و ناخواه نماز انسان را دعوت به توبه و اصلاح گذشته می کند لذا در حدیثی می خوانیم :
‌پیامبر (ص)‌از یاران خود سوال کرد «‌لو کان علی باب دارالحدکم نخر اغتسل فی کل یوم منه خمس مرات اکان یبقی فی جسمه من الدرن شی ملت لا، قال : فان مثل الصلاه کمثل النهر الجاری کلما صلی کفرت ما بینهما من الذنوب :‌ اگر بر در خانه یکی از شما نهری از آب صاف و پاکیزه باشد و در هر روز پنج بار خود را در آن شستشو دهد. آیا چیزی از آلودگی و کثافت در بدن او می ماند».

در پاسخ عرض کردند:‌نه ، فرمود«‌نماز درست همانند این آب جاری است . هر زمان که انسان نمازی می خواند گناهانی که در میان دو ‌نماز انجام داده است از میان می رود».

و به این ترتیب جراحاتی که بر روح و جان انسان از گناه می نشیند با مرهم نماز التیام می یابد و زنگارهایی که بر قلب می نشیند زدوده می شود.

–

 ۳ـ‌نماز،‌نیرومندترین سد در برابر گناهان :

نماز سدی در برابر گناهان آینده است، چرا که روح ایمان را در انسان تقویت می کند و نهال تقوا را در دل پرورش می دهد . و می دانیم«‌ایمان »‌و « تقوی »‌نیرومندترین سد در برابر گناهان است. این همان چیزی است که به عنوان نهی از فحشا ‌و منکر بیان شده است.و همان است که در احادیث متعددی می خوانیم :‌افراد گناهکاری بودند که شرح حال آنها را برای پیشوایان اسلام بیان کردند فرمودند: غم مخورید،‌ نماز آنها را اصلاح می کند و کرد.

–

۴ـ نماز،‌ عامل بیدار باش انسان :

نماز غفلت زدا است. بزرگترین مصیبت برای رهروان راه حق آن است که هدف آفرینش خود را فراموش کنند و غرق در زندگی مادی و لذائذ زودگذر گردند. اما نماز به حکم این که در فواصل مختلف و در هر شبانه روز پنج بار انجام می شود مرتباً به انسان اخطار می کند،  هشدار می دهد. هدف آفرینش او را خاطر نشان می سازد ،‌موقعیت او را در جهان به او گوشزد می کند و این نعمت بزرگی است که انسان وسیله ای در اختیار داشته باشد که در هر شبانه روز چند مرتبه قویاً ‌به او بیدار باش گوید.

–

۵ـ نماز،‌ پاک سازی انسان از شرک :

نماز خود بینی و کبر را در هم می شکند چرا که انسان در هر شبانه روز هفده رکعت و در هر رکعت دوبار پیشانی برخاک در برابر خدا می گذارد ،‌خود را ذره ی کوچکی در برابر عظمت او می بیند بلکه صفری در برابر بی نهایت.پرده های غرور و خود خواهی را کنار می زند، تکبر و برتری جوئی را در هم می کوبد.

به همین دلیل علی ـ علیه السلام ـ در آن حدیث معروفی که فلسفه های عبادات اسلامی در آن منعکس شده است بعد از ایمان ،‌نخستین عبادت راکه نماز است با همین هدف تبیین می کند می فرماید:

«‌فرض الله الایمان تطهیراً من الشرک و الصلوه تنزیهاً عن الکبر … » خداوند ایمان را برای پاکسازی انسانها از شرک واجب کرده است و نماز را برای پاکسازی از کبر.

–

۶ـ‌نماز ،‌پرورش فضائل اخلاقی :

نماز وسیله پرورش فضائل اخلاق و تکامل معنوی انسان است، چرا که انسان را از جهان محدود ماده و چهار دیوار عالم طبیعت بیرون می برد؛ به ملکوت آسمانها دعوت می کند و با فرشتگان هم صدا و همراز می سازد ، خود را بدون نیاز به هیچ واسطه ای در برابر خدا می بیند و با او به گفتگو بر می خیزد تکرار این عمل در شبانه روز آن هم با تکیه روی صفات خدا، ‌رحمانیت ، رحیمیت و عظمت او مخصوصاً با کمک گرفتن از سوره های مختلف قرآن بعد از حمد که بهترین دعوت کننده به سوی نیکی ها و پاکی ها است اثر قابل ملاحظه ای در پرورش فضائل اخلاقی در وجود انسان دارد.

لذا در حدیثی از امیرمومنان علی (ع)‌می خوانیم که در فلسفه نماز چنین فرمود:

«‌نماز وسیله تقرب هر پرهیزگاری به خدا است» .

–

۷ـ‌تاثیر نماز بر سایر اعمال :‌

نماز به سایر اعمال انسان ارزش و روح می دهد چرا که نماز روح اخلاص را زنده می کند زیرا نماز مجموعه ای است از نیت خالص ،گفتار پاک و اعمال خالصانه ، تکرار این مجموع در شبانه روز بذر سایر اعمال نیک را در جان انسان می باشد و روح اخلاص را تقویت می کند.

بر همین اساس حضرت علی (ع)‌در وصایای خود بعد از آنکه فرق مبارکش را با شمشیر این ملجم شکافته شد فرمود :

«‌الله الله فی الصوه فانها عمود دینکم : « خدا خدا درباره نماز، ‌چرا که ستون دین شماست».

می دانیم که عمود یک خیمه چنانچه سقوط کند،‌ هر قدر طنابها و سیخ های اطراف محکم باشد اثرندارد. همچنین هنگامی که ارتباط بندگان  با خدا از طریق نماز از میان برود اعمال دیگر اثر خود را از دست خواهد داد.

در حدیثی از امام صادق ـ‌ علیه السلام ـ‌ می خوانیم : اول ما یحاسب به العبد الصلوه فان قبلت قبلا سائل عمله و ان ردت رد علیه سائل عمله :‌«‌نخستین چیزی که در قیامت از بندگان حساب می شود نماز است اگر مقبول افتاد سایر اعمالش قبول می شود و اگر مردود شد سایر اعمال نیز مردود می شود ».

شاید دلیل این سخن آن باشد که نماز رمز ارتباط خلق و خالق است . اگر به طور صحیح انجام گردد قصد قربت و اخلاص که وسیله قبولی سایر اعمال است در او زنده می شود وگرنه بقیه اعمال او مشوب و آلوده می گردد و از درجه اعتبار ساقط می شود.

–

۸ـ‌نماز، رعایت حقوق دیگران :‌

نماز قطع نظر از محتوای خودش با توجه به شرایط صحت ، دعوت به پاکسازی زندگی می کند چرا که می دانیم مکان نمازگزار، ‌لباس نمازگزار،‌ فرشی که بر آن نماز می خواند، آبی که با آن وضو می گیردو غسل می کند. محلی که در آن غسل و وضو انجام می شود باید از هرگونه غصب و تجاوز به حقوق دیگران پاک باشد کسی که آلوده به تجاوز و ظلم ، ‌ربا ، کم فروشی ، رشوه خواری و کسی که آلوده به اموال حرام باشد چگونه می تواند مقدمات نماز را فراهم سازد؟‌ بنابراین تکرار نماز در پنج نوبت در شبانه روز خود دعوتی است به رعایت حقوق دیگران .

–

۹ـ‌نماز عامل ترک گناهان :

 نماز علاوه بر شرائط قبول یا به تعبیر دیگر صحت شرایط کمال دارد که رعایت آنها نیز یک عامل موثر دیگر برای ترک بسیاری از گناهان است.

در کتب فقهی و منابع حدیث،‌ امور زیادی به عنوان موانع قبول نماز ذکر شده است از جمله مساله شرب خمر است که در روایات آمده است :‌لا تقبل صلوه شارب الخمر اربعین یوماً الا ان یتوب :‌«‌نماز شرابخوار تا چهل روز مقبول نخواهد شد مگر این که توبه کند ». و در روایات متعددی می خوانیم «‌از جمله کسانی که نماز آنها قبول نخواهد شد پیشوای ستمگر است ». و در بعضی از روایات دیگر تصریح شده است که نماز کسی که زکات نمی پردازد قبول نخواهد شدوهمچنین روایات دیگری که می گوید :‌خوردن غذای حرام یا عجب و خود بینی از موانع قبول نماز است،‌ پیدا است که فراهم کردن این شرایط قبولی تا چه حد سازنده است.

–

۱۰ـ نماز،‌ عامل پذیرش انضباط :‌

نمازروح انضباط را در انسان تقویت می کند، چرا که دقیقاً باید در اوقات معینی انجام گیرد که تاخیر و تقدیم آن هر دو موجب بطلان نماز است. همچنین آداب و احکام دیگر در مورد نیت ، قیام ، قعود ، رکوع ، سجود و مانند آن که رعایت آنها پذیرش انضباط را در برنامه های زندگی کاملاً آسان می سازد همه اینها فوائدی است که در نماز قطع نظر از مساله جماعت وجود دارد و اگر ویژگی جماعت را بر آن بیفزائیم ـ که روح نماز همان جماعت است ـ‌ برکات بی شمار دیگری دارد .

امام علی بن موسی الرضا (ع) در پاسخ نامه ای که از فلسفه نماز در آن سوال شده بود چنین فرمود :‌علت تشریع نماز این است که توجه و اقرار به ربوبیت پروردگار است و مبارزه با شرک و بت پرستی و قیام در پیشگاه پروردگار در نهایت خضوع و نهایت تواضع،‌ و اعتراف به گناهان و تقاضای بخشش از معاصی گذشته،‌ و نهادن پیشانی بر زمین همه روز برای تعظیم پروردگار .

و نیز هدف این است که انسان همواره هشیار و متذکر باشد. گرد وغبار فراموشکاری بر دل او ننشیند مست ومغرور نشود خاشع وخاضع باشد .طالب و علاقه مند افزونی در مواهب دین و دنیا گردد.

علاوه بر این مداومت ذکر خداوند در شب و روز که در پرتو نماز حاصل می گردد سبب می شود که انسان مولا ، مدبر و خالق خود را فراموش نکند روح سرکشی و طغیان گری بر او غلبه ننماید.

و همین توجه به خداوند و قیام در برابر او، انسان را از معاصی باز می دارد و از انواع فساد جلوگیری می کند.

–

۱۱ـ بازداری از حرص و آز و کم طاقتی :

 ‌خداوند متعال می فرماید:‌ انسان حریص و کم طاقت آفریده شده و هنگامی که بدی به او رسد بی تابی می کند و هنگامی که خوبی به او رسد مانع از دیگران می شود. مگر نمازگزاران ، آنان که نمازها را پیوسته انجام می دهند. انسان دارای غرایز منفی و مبتنی است که اگر غرایز منفی او بر اثر تعلیمات الهی کنترل نگردد به گمراهی کشیده خواهد شد و یکی از آن غرایز منفی خصلت زشت حرص ،آز و خصلت زشت بی تابی در برابر حوادث تلخ است . بنابراین برای تعدیل این دو خصلت و جلوگیری از طغیان آن نیاز به تربیت الهی دارد وبا خداوند قادر و متعال ارتباط برقرار می کند. در پرتو این ارتباط به وثوق و اطمینان نسبت به آن یگانه بی همتا می رسد و نسبت به رزق ، فقط خدا را می بیند و مال و دارایی خود را از او می داند و با روحیه توکل و تسلیم ، از آز و حرص دور می شود و در مقابل آن چه از خدا به او می رسد خود را بنده خدا می داند و بی طاقتی نخواهد کرد .

–

فهرست

ـ مقدمه
ـ توصیف وضعیت موجود و بیان مسئله
ـ اهمیت وضرورت پژوهش
ـ تعیین هدفهای کلی و ویژه
ـ بیان پرسشهای اساسی در طرح مطالعاتی
ـ مبانی نظری
ـ پیشینه تحقیق
ـ گردآوری شواهد (۱)
ـ تجزیه وتحلیل و تفسیر داده ها
ـ انتخاب راه حل موقتی
ـ اجرای طرح جدید ونظارت بر آن
ـ گردآوری شواهد(۲)
ـ توصیه به معلمان
ـ پیشنهادات
ـ محدودیتها ی پژوهش
ـ نتیجه گیری
ـ پرسشنامه
ـ منابع وماخذ