مقاله دیه

دانلود مقاله دیه

مقدمه

حمد و سپاس خدائی را می نمائیم که از هرعیب و نقص پاک و به تمام صفات کمال و جلال متصف می باشد و درود بی حد و حصر بر سرور کائنات و سید انبیاء عظام حضرت ختمی مرتبت محمد (ص) و خاندان پاکش.

الحمد الله الذر شرع الدیات و القصاص و الحدود الرفع الفساد من بین العباد و نظام عالم الوجود و الصلوه علی خیر من ضرع شرعه الحدود محمد و اهل بیت خلفاء المعبود و شفاء یوم الورود.

۱- ضرع: یعنی نزدیک نمود و تعیین کرد.

افراد از طریق اجتماعی شدن خود را با احتیاجات و خصوصیات جامعه تطبیق میدهند اما اجتماعی شدن در گروههای مختلف اجتماعی صورت میگیرد و میدانیم که احتیاجات خواستها و ارزشهای گروهها یکسان نیست. به این ترتیب ممکن است دو نفر در دو گروه مختلف اجتماعی کاملاً « اجتماعی » شده باشد ولی ارزشها، خواستها و بطور کلی رفتار اجتماعی آنها با یکدیگر متفاوت باشد. بعلاوه در گروههای که اعضا خود را در جهت ارزشهای مطلوب اجتماعی تربیت می کنند اجتماعی شدن همیشه به طور کامل صورت نمی گیرد.

از طرف دیگر ممکن است به علت وجود گروههای ضد اجتماعی در جحوار گروههای اجتماعی، اعضاء گروههای اخیر معیارها و ضوابط رفتارهای خود را از گروههای ضد اجتماعی کسب کنند و رفتارهای ضد اجتماعی داشته باشند. اگر اکثر اعضاء یک جامعه در شرایط عادی ازای تکاب جرم و تعدی و تجاوز نیست به حقوق یکدیگر خود داری می کنند این بدان جهت است که از آغاز کودکی رفتارهای مورد قبول را فرا گرفته در گروههای جامعه « اجتماعی » شده اند پس به همان اندازه که « اجتماعی شدن » در شرایط بهتر جامعه صورت می گیرد از نیاز به اجرای مقررات جرائی و مجازاتهای سخت کاسته می شود. با توجه به مراتب فوق به نظر می رسد که احتمالاً با پیشرفت جوامع و تقویت احساس اعتماد و اطمینان در اعضاء جامعه از شدت و سختی مجازاتها و مقررات جزائی کاسته شده و نیز جامعه از مجازات کردن متهم که تا حد زیادی میراث دوران انتقام جوئی فردی است متوجه اصلاح حال مجرم می گردد. و مخصوصاً سهم خود جامعه و محیطهای خاص آن در تربیت برهکاران شناخته می شود و کوشش جدی تر در اصلاح آن دسته از شرایط اجتماعی که افراد به ارتکاب جرم و ادار می کنند بعمل می آید.

تدوین و تفسیر اصول و قوانین حاکم بر جرایم و مجازات ها در حقوق اسلام امروزه بیش از هر زمان دیگر ضروری به نظر می رسد این اصول و قواعد از آغاز پیدایش دین اسلام در منابع اصلی حقوق اسلامی یعنی کتاب و سنت وجود داشته و حاکمان باید با توجه به رعایت عدالت قضائی و بهره گیری از این کتاب و سنت و همچنین رعایت قوانین جمهوری اسلامی ایران با مجرمین و بزهکاران رفتار کند و برای اصلاح مجرمین و بزهکاران مجازات های مقرر شده را اعمال کند تا بتوانیم با یاری خداوند جامعه ای پاک و سالم داشته باشیم دیه یکی از این مجازات های مالی است که به منظور اعمال بر مجرمین تعیین شده که این جانب به عنوان موضوع کار تحقیق خود انتخاب نموده ام که امیدوارم با راهنمایی استاد گرامی جناب آقای دکتر شیخ الاسلام که از زحمات ایشان و راهنمایی مفیدشان کمال تشکر را دارم بتوانم کار مفیدی را ارائه دهم.

–

تاریخچه دیه:

پیش از اسلام قبایل مختلف عرب تابع نظام واحدی نبودند، آنان از عاداتی کهن پیروی می کردند که به طور عمیق در افکار و جانهایشان نفوذ کرده بود. اعمال زور در زندگیشان نقش عمده داشت و انتقام جویی از اصول بسیار مقبول آنان به شمار می آمد. قدرتی غالب که بتواند اراده خود را بر افراد همه سرزمینهای عرب نشین اعمال و تجاوز گر را تنبیه کند وجود نداشت. اما هر قبیله برای خود رئیسی مورد احترام داشت که همه افراد قبیله سخن و فرمانش را می پذیرفتند. لیکن نفوذ این رئیس در خارج به ثروت آنها و تعداد جنگاوران و نه امت آنان بستگی داشت.

هر فرد عرب به قبیله خود دلبنگی عمیق داشت اگر فردی خارج از آن شخص از افراد قبیله را مورد تعدی و تجاوز و آزار قرار می داد. همه به کین خواهی بر می خواستند افراد قبیله شخص متجاوز هم به دفاع از وی می پرداختند و اوئ را مورد حمایت قرار می دادند.

بنابراین پیش از اسلام آنچه مورد توجه اعراب بود انتقام جویی و کین خواهی بود و این کار به حق یا ناحق انجام می گرفت که درد استانهای ادبی کهن این قوم و نیز اشعار جاهلیت با نمونه هایی از آن روبه رو می شویم.

می گویند مردی شخص از افراد عرب را کشت، خویشاوندان قاتل، نزد پدر مقتول آمدند و به او گفتند چه کنیم تا از ما خرسند شوی گفت یکی از سه کار: یا پسرم را زنده کنید، یا خانه ام را از ستارگان آسمان پر کنید و یا خودتان قاتل را به من بسپارید تا او را بکشیم و یا وجود همه اینها فکر نمی کنم موجبات نسلی خاطرم را فراهم کنید و احساس رضایت کنم، مطلب قابل توجه دیگر این بود که انتقام جوئی مسئله ی خصوصی به شمار نمی آید و تنها اولیای مقتول نبودند که به خون خواهی بر می خواستند بلکه این موضوع به همه ی افراد قبیله مربوط می شود و همه به حمایت از مبنی علیه و یا اولیایی اقدام می کردند. و حتی این حمایت افرادی را که از آن قبیله نبوده اند لیکن در پناه ایشان می زیستند فرا می گرفت و این یک اصل کلی بود که هر فرد قبیله کمر به خون خواهی و می بست و اگر موفق می شد خودش قاتل را هلاک می کرد. زنان در این موارد نقشی مهم ایفا و مردان را به انتقام حیانی تحریک می کردند زنی به نام حوله از بنی رئام که سی مرد از افراد قبیله اش به قتل رسیده بودند از انگشتان کوچک دستهای مسئولان گردیندی فراهم ساخت و برگردنش آویخت و ضمن قرائت اشعاری مردان را به انتقام جوئی بر می انگیخت.

مع هذا از این روایت چنین استنباط می شود که عبدالمطلب در جاهلیت برای قتل ۱۰۰ شتر به عنوان دیه سنت گذاشت که اسلام آن را امضاء و اجرا کرد.

–

فهرست مطالب

۱-۱ مقدمه
۱-۲ تاریخچه دیه
۱-۳ پیدایش دیه اختیاری
۱-۴ فلسفه دیه
۱-۵ تعاریف دیه
۱-۶ اسباب و جوب دیه
۱-۷ دیه غرامت است یا کیفر
۱-۸ تفاوت دیه با مجازات مالی
۱-۹ تفاوت دیه با ارش و جبران خسارت
۱-۱۰ موارد قانونی پرداخت دیه
۱-۱۱ مسئولیت دولت در پرداخت دیه و خسارت
۱-۱۲ بررسی ماهیت حقوقی دیه عاقله
۱-۱۳ عاقله و مسئولیت پرداخت دیه
۱-۱۴ انتخاب نوع دیه در مواردی که بیت المال مسئول پرداخت دیه باشد
۱-۱۵ علت پذیرش ضمان عاقله در حقوق اسلام
۱-۱۶ مسئولیت عاقله در صورت تعدد و تقسیم دیه
۱-۱۷ مسئولیت عاقله در کرو لال بودن جانی
۱-۱۸ کیفیت تقسیط دیه بر خویشاوندان
۱-۱۹ وراث دیه
۱-۲۰ پدر که قاتل فرزند است از میراث سهم ندارد
فصل دوم
ارکان دیه
۱-۲ دیه زن
۲-۱-۱ حکمت تفاوت دیه زن و مرد
۲-۱-۲ تساوی زن و مرد تا میزان ثلث دیه کامل
۲-۲ دیه در قتل عمد
۲-۲-۱ مهلت اداء دیه در قتل عمد
۲-۲-۲ مسئول پرداخت دیه در قتل عمد
۲-۳ قتل شبه عمد
۲-۳-۱مقدار دیه در قتل شبه عمد
۲-۳-۲ مسئول پرداخت دیه در شبه عمد
۲-۳-۳ مهلت پرداخت دیه در قتل شبه عمد
۲-۴ دیه قتل خطار محض
۲-۴-۱ مهلت اواء دیه در قتل خطار محض
۲-۴-۲ مسئول پرداخت دیه در قتل خطار محض
۲-۵ موجبات ضمان و مسئول پرداخت دیه
۲-۶ اقسام جنایت علیه عضوها
۲-۶-۱ مهلت پرداخت دیه اعضا
۲-۶-۲ عدم تداخل دیات اعضا
۲-۶-۳ تداخل دیات اطراف
۲-۶-۴ تداخل دیات مدافع
۲-۶-۵ تداخل دیات زخمها
۲-۶-۶ تداخل دیات غیر نفس در دیه نفس
۲-۷ اعضایی که دیه مقدر دارند
۲-۷-۱ دیه موی سر
۲-۷-۲ دیه چشم
۲-۷-۳ دیه بینی
۲-۷-۴ دیه گوش
۲-۷-۵ دیه لب
۲-۷-۶ دیه زبان
۲-۷-۷ دیه دندان
۲-۷-۸ دیه گردن
۲-۷-۹ دیه فک
۲-۷-۱۰ دیه دست
۲-۷-۱۱ دیه انگشتان دست
۲-۷-۱۲ دیه ناخن
۲-۷-۱۳ دیه ستون فقرات
۲-۷-۱۴ دیه نخاع
۲-۷-۱۵ دیه بیضه
۲-۷-۱۶ دیه آلت تناسلی مرد
۲-۷-۱۷ دیه قطع پا
۲-۷- ۱۸ دیه دنده ها
۲-۷-۱۹ دیه استخوان ترقوه
۲-۷-۲۰ دیه شفران
۲-۷-۲۱ دیه قطع موقع بالاتر از فرج
۲-۷-۲۲ افضا
۲-۷-۲۳ باسن ها
۲-۷-۲۴ شکستن استخوان نشیمنگاه
۲-۷-۲۵ دیه ازاله بکارت و پاره کردن مثانه دختر
۲-۷-۲۶ دیه استخوانها
۲-۸ جنایت بر منافع اعضا
۲-۸-۱ دیه عقل
۲-۸-۲ دیه حس شنوایی
۲-۸-۳ دیه حس بینائی
۲-۸-۴ دیه حس بویایی
۲-۸-۵ دیه حس چشایی
۲-۸-۶ دیه صوت و گویایی
۲-۹ دیه زخمهای سر و صورت
۲-۱۰ دیه جنایاتی که باعث تغییر رنگ پوست می شود.
۲-۱۱ دیه سقط جنین:
۲-۱۱-۱ دیه جنین متکون از زنا
۲-۱۱-۲ دیه جنین کافرذمی
۲-۱۱-۳ کفاره سقط جنین
۲-۱۲ دیه جنایت بر مرده
۲-۱۳ دیه جنایت بر حیوان
۲-۱۴ تغلیط دیه
۲-۱۴-۱ دیه قتل در ماههای حرام
۲-۱۴-۲ حکم قتل در حرم مکه
۲-۱۴-۳ حکم قتل در حرم مدینه و دیگر مشاهد مشرفه
۲-۱۴-۴ اجتماع دو سبب تغلیظ
۲-۱۴-۵ حکم تغلیظ بر جنایت بر اعضا
۲-۱۴-۶ تغلیظ در قتل اقارب
۲-۱۴-۷ تغلیظ دیه در فقه اهل سنت
فصل سوم:
۳-۱ خسارت مازاد بر دیه
۳-۱-۱ نظر امام خمینی (ره)
۳-۱-۲ نظر حضرت آیت الله اراکی
۳-۱-۳ نظر حضرت آیت الله بهجت
۳-۱-۴ نظر حضرت آیت الله گپایگانی
۳-۱-۵ نظر حضرت آیت الله تبریزی
۳-۱-۶ نظر حضرت آیت الله خامنه ای
۳-۱-۷ نظر حضرت آیت الله لنکرانی
۳-۱-۸ نظر حضرت آیت الله صانعی
۳-۱-۹ نظر حضرت آیت الله شیرازی
۳-۱-۱۰ نظر حضرت آیت الله موسوی اردبیلی
۳-۱-۱۱ نظر حضرت آیت الله سید محمد شاهرودی
۳-۱-۱۲ نظر حضرت آیت الله سید محمد مظاهری
۳-۱-۱۳ نظر حضرت آیت الله سید محمد مرعشی
۳-۱-۱۴ نظر حضرت آیت الله سید محمد گرامی
۳-۱-۱۵ نظر حضرت آیت الله سید محمد تبریزی
نتیجه
منابع