مقاله تمایز پذیری و هویت اجتماعی مبتنی بر مصرف

دانلود مقاله تمایز پذیری و هویت اجتماعی مبتنی بر مصرف تحقیق رشته علوم اجتماعی مقاله هویت اجتماعی مقالات هویت اجتماعی مقاله درباره هویت اجتماعی مقاله درمورد هویت اجتماعی مقاله ای در مورد هویت اجتماعی تحقیق در مورد هویت اجتماعی پیشینه تحقیق هویت اجتماعی تحقیق درباره هویت اجتماعی

موضوع : تمایز پذیری و هویت اجتماعی مبتنی بر مصرف
–
چکیده
برجسته شدن تفاوت‏ها و هویت‏های اجتماعی ناشی از سبک‏های مصرف و تنوع اشکال آنها حتی در بین یک گروه اجتماعی به ویژه در میان جوانان سئوالات زیادی را در خصوص ساخت‌یافتگی و الگوپذیری آنها مطرح کرده است. این مقاله با استفاده از داده‌های یک مطالعه میدانی در شهر تهران، الگوی فعالیت‏ های تفریحی و ترجیحات موسیقایی و ماهواره ‏ای جوانان را به عنوان مولفه‏ های هویّت اجتماعی و تمایزپذیری جدید ناشی از سبک‏های مصرف مورد بررسی قرار می دهد و در پی آن است تا ببیند که آیا فعالیت‏ های مربوط به حوزه مصرف در خصوص جوانان تابع الگو یا الگوهای خاصی هستند و از ساخت اجتماعی تبعیت می‏کنند؟ به‌ عبارتی آیا ما شاهد شکل‌گیری سبک‌ها یا خرده‌فرهنگ‌های جوانان هستیم؟ یا اینکه کنش‌ها و تمایلات مذکور خصلت فردی دارند؟

–
این مطالعه نشان می دهد که با توجه به فعالیت‏ های تفریحی ده نوع الگو یا سبک، با عنایت به علایق موسیقایی سه نوع الگو و همین‏طور با توجه به علایق ماهواره‏ ای سه نوع الگو در میان افراد مورد مطالعه قابل تشخیص است. این فعالیت‏ها و الگو‏ها با بیشتر متغیرهای موقعیتی پاسخگویان همبستگی معنی‏ داری را از نظر آماری نشان می دهند. نظر به نتیجه تحلیل داده ‏ها، این ‏فرضیه که الگوهای مربوط به فعالیت ‏های تفریحی دارای خصلتی فردی هستند، رد می شود و در عوض فرضیه مبتنی بر تاثیر پذیری علایق و ذائقه‏ ها از جایگاه فرد در ساخت اجتماعی تایید می شود. در واقع، این‏گونه فعالیّت ‏ها و سبک‏ها در معرض محدویّت ‏های ساختاری قرار می‏گیرند. همین‌طور، فعالیّت ‏های تفریحی و ذائقه‏ های پاسخگویان به عنوان یک زمینه اجتماعی مطرح می ‏شوند که آنها در آن فرصتی را برای شکل دادن به هویّت خویش و کسب استقلال از والدین می‏یابند. یافته های پژوهش در زمینه وجود الگوها و سبک‏های متفاوت تفریحی، ذائقه‏ های هنری و مصرف رسانه ‏ای افراد، بیانگر پیدایش و نضج پدیده جدیدی با عنوان خرده فرهنگ جوانان در درون فرهنگ کلّی است که به نوبه خود عدم توفیق سیاست‏ ها و برنامه‏ های فرهنگی رسمی مربوط به امور جوانان را در انطباق با فرهنگ حاکم مطرح می‏کند.

–
واژگان کلیدی: اوقات فراغت، جوانان، خرده فرهنگ، هویت اجتماعی.

–
مقدمه
بررسی فعالیت‏های خرده فرهنگی جوانان به ویژه در زمینه ‏هایی چون ذائقه ‏های فرهنگی، فعالیّت‏ های تفریحی، هنری و مصرف رسانه ‏ای و مانند آن، یکی از حوزه‏ های جدید و مهم مطالعاتی محسوب می‏شود که در سال‏های اخیر توجه عدّه قابل ملاحظه ‏ای از محققان اجتماعی را به خود جلب کرده‏ است. اهمیّت این حوزه از یک‏سو از آن جهت مطرح است که موضوع آن یعنی دوره جوانی و مسئله جوانان پدیده نسبتاً جدیدتری است و با درجه صنعتی شدن و نوگرایی جوامع و پیدایش نظم‏ های اجتماعی جدید ارتباط دارد. فرآیندهای مدرن مسایل جدیدتری را برای جوانان به خصوص در زمینه وابستگی طولانی‏ تر آنان به خانواده ‏های خود و به تبع آن تاخیر در استقلال‏شان ایجاد کرده است. بعلاوه این موضوع به همراه وجود بازاری مناسب، که فرصت‏ های زیادی را برای مصرف فراغت و تفریح در اختیار جوانان قرار می‏دهد، دوره جوانی را طولانی‏تر کرده و به شکل ‏گیری هویت‏های جدید فردی و اجتماعی مبتنی بر فرهنگ‏های مصرفی منجر شده است که به قول بوردیو (۱۹۸۴، ۱۹۸۵) سنخ‏شناسی‏های قدیمی مانند طبقه که مبتنی بر موقعیت اقتصادی‎، فعالیت تولیدی و جایگاه شغلی هستند دیگر چندان قادر نیستند این شرایط جدید را با تمایزپذیری پیچیده آن به ویژه مشخّصه‏ های اجتماعی، اعتقادی، رفتاری، ارزشی و نگرشی را توضیح دهند. از اینرو، برای تبیین این ویژگی‏ ها به خصوص در میان گروه ‏های اجتماعی از جمله جوانان نیاز به سنخ ‏شناسی‏ ها و طرح مفاهیم جدیدی است که اساساً به جنبه ‏های مصرفی کنش ‏های اجتماعی افراد بها داده ‏شود. از سوی دیگر، در حالیکه وجود خرده فرهنگ ‏های جوانان در هر جامعه‏ ای می تواند معرّف تحوّلات اجتماعی و فرهنگی به سامان باشد و دریچه ای برای ورود نوآوری های فرهنگی تلقی شود، در موارد زیادی نیز می ‏تواند به عنوان منبع تهدید و نابسامانی و موضوع شکاف بین نسلی واقع شود. از این جهت، رابطه این خرده فرهنگ‏ ها با فرهنگ مسلّط در هر جامعه‏ای از اهمیّت خاص سیاسی، اجتماعی و فرهنگی برخوردار است. اثرات و پیامدهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خرده فرهنگ‌های مذکور در جامعه ما همواره مطرح بوده اند. در دهه‏ های گذشته به ویژه در سالهای بعد از انقلاب اسلامی به همراه گسترش فرآیندهای نوگرایی، تمایزپذیری اجتماعی و توسعه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات جمعی، ترجیحات و الگوهای فعالیّت خرده فرهنگی آنان بسط یافته و به یکی از مهمترین نگرانی‏ها و دغدغه‏ های جامعه بزرگسال (اعم از والدین، معلمان مدارس و نیروهای کنترل کننده اجتماعی) تبدیل شده است. این دغدغه‏ها به ویژه در مورد کلان شهر تهران، که به دلایل تاریخی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دارای بیشترین تنوّع فرهنگی و دارای بالاترین فعالیّت‏های خرده‏فرهنگی است، بیش از سایر شهرهای دیگر کشور مطرح هستند. نکته حائز اهمیت اینکه، اغلب این فعالیّت ها به عنوان آسیب‏ها و انحرافات اجتماعی و فرهنگی تفسیر و محکوم می شوند به همین جهت، گفتمان های مورد استفاده در تبیین رشد خرده فرهنگ های جوانان در ایران، بیشتر خصلت سیاسی و اخلاقی دارند و کمتر تلاش جدّی برای شناسایی آنها به عنوان یک واقعیّت اجتماعی و بدون پیشداوری شده ‏است. این مقاله سعی دارد براساس مطالعه تجربی در شهر تهران، بخش مهمی از سئوالاتی که همواره برای جامعه بزرگسال از نظر نوع، ماهیّت، حدود و توزیع اجتماعی در میان جوانان مطرح بوده اند، ولی به دلایل مذکور کمتر مورد بازشناسی قرار گرفته اند را شناسایی کند و دریابد که آیا فعالیّت‏های خرده فرهنگی جوانان همچنان از ساخت اجتماعی تبعیت می‏کنند یا اینکه فردی شده‏اند؟ به دیگر سخن آیا با توجه به این فعالیّت‏ها ما شاهد شکل‏گیری و رواج الگوهای واحدی در میان جوانان مورد بررسی متعلّق به تمامی طبقات اجتماعی هستیم؟
–
چارچوب نظری
همانطور که گفته شد جامعه مدرن با تفکیک‏پذیری‏های پیچیده و ساخت‏یافتگی‏های جدید تعریف می‏شود که به مثابه قالب‏ها در مقابل وضعیت مشخّص قرار می‏گیرند و عمل می‏کنند. اگرچه راه های زیادی برای تبیین رتبه‏بندی‏های اجتماعی تفکیک‏پذیری‏های جامعه مدرن وجود دارد، ولی به طور‏کلی دو نوع سنّت فکری را می‏توان در ادبیّات مربوطه برای تبیین این موضوعات از جمله خرده‏ فرهنگ‏های جوانان با تاکید بر الگوهای تفریحی و سبک‌های مصرفی تشخیص داد. یک سنّت فکری برای توصیف و تبیین واقعیّت‏های جامعه مدرن بر مفاهیمی چون فردی شدن ، مخاطره و دودلی تاکید می‏کند.

–
فهرست مطالب
عنوان
چکیده
مقدمه
چارچوب نظری
روش‏ شناسی
یافته ‏ها
ترجیحات موسیقایی جوانان
ترجیحات ماهواره ‏ای
نتیجه گیری
منابع