مقاله آداب حج از دیدگاه قرآن

دانلود مقاله آداب حج از دیدگاه قرآن

فلسفه و آداب حج از دیدگاه قرآن و سنت ‏
چکیده:  ‏
حج ، به معنای قصد ، آهنگ و حرکت بوده که در اصطلاح ‏به قصد زیارت خانه خدا ، اختصاص پیدا کرده است.‏‎. ‎
هدف از این تحقیق و پژوهش ، بررسی فلسفه حج ، این ‏واجب الهی ، از دیدگاه و منظر آیات قرآن کریم و ‏روایات و سنت معصومین علیهم السلام می باشد و زمینه ‏فلسفه و علل وجوب حج بیت الله الحرام و فلسفه آداب ‏ومناسکی که در ایام و شرایط مخصوص بر زائر خانه خدا ‏واجب می شود ‏‎. ‎بررسی و تحقیق فوق از نوع کتابخانه ای ‏می باشد ‏‎. ‎
منابع مورد استفاده با استمداد اصلی از کلام الله مجید ؛ ‏منابع دست اول از تفاسیر قدیم وجدیدو کتب روایی ‏مختلف و متنوع ، نهج البلاغه ،… وکتب جدید در زمینه ‏حج می باشد و در ضمن از بررسی بعضی از مقاله ها ‏و مطالب مندرج در ماهنامه و روزنامه ها و نیز غفلت ‏نشده است ‏‎. ‎
این مقاله شامل سه فصل می باشد‎: ‎
در فصل اول به اثبات این که کعبه اولین مرکز جهانی ‏برای عبادت است ، و سپس به علل وجوب حج و اهمیت و ‏شرایط و ‏‎… ‎آن پرداخته شده است  ‏‎.‎
‎* ‎در فصل دوم فلسفه احکام حج از منظر آیات و روایات ‏بیان شده و در نهایت حج را از منظر ابعاد اخلاقی ، ‏سیاسی ‏‎- ‎اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی ، حقوقی ، جهانی ‏بررسی و تبیین شده است‎.‎
‎* ‎در فصل سوم فلسفه اعمال و آداب حج از احرام و ‏تلبیه و طواف و سعی و عرفات و مشعر و منی و قربانی ‏به طور مفصل از دیدگاه آیات و روایات بحث و توضیح ‏داده شده است ‏‎. ‎
و در پایان شرایط حج مقبول و این که روح و جان کعبه ‏ولایت است و حسن ختام مقاله خود را مزین به ‏فرمایشات بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران امام خمینی ‏قدس سره الشریف در خصوص اهمیت حج نموده ام.‏
حج به لحاظ تاریخی پیشینه بس ممتدی داردبه روایتی از ‏زمان نزول آدم و حوا علیهما السلام بر کره خاکی که ‏منزلگاه آن حضرت وعبادتگاه ایشان و حتی قبل از آن ‏مطاف فرشتگان بوده است ، تخریب خانه خدا در زمان ‏طوفان نوح و تجدید بنای آن توسط حضرت ابراهیم(ع ) ‏یعنی ۴‏‎ ‎هزار سال قبل بوده که به جرأت می توان گفت ‏کعبه کهن ترین معبدی است که تاریخ بشر سراغ دارد و ‏تا کنون جایگاه خود را حفظ کرده است و یکی از پر ‏استقبالترین معابد جهان شمرده می شود ‏‎. ‎
حج ، همچون برنامه های دیگر اسلامی برای مبارزه با ‏نفس و رویکرد به فلاح و رستگاری است و مناسک حج با ‏پوشیدن لباس احرام و حرکت از میقات آغاز می شود ، ‏زائر در شرایطی قرار می گیرد که بیش از ۲۰‏‎ ‎عمل از ‏جمله نگاه کردن به آیینه ، کشتن حشرات و حیوانات و ‏‏…‏‎ ‎موجب کفاره و یا بطلان حج می شود ‏‎. ‎این محدودیت ها ‏دقت او را نسبت به محیط پیرامون و همچنین وظایف وی ‏را در قبال دیگران از جمله محیط طبیعی و محیط زیست ‏تبیین می کند و هر یک از مناسک حج نوعی بصیرت را می ‏طلبد که زائر خانه خدا با تأمل متوجه برنامه عظیم ‏اسلام و آیین ابراهیمی می شود و بینش جدیدی پیدا می ‏کند ‏‎.‎
حج انسان را با طبیعت و فوق طبیعت ، فرهنگ جهانی و ‏تجربه ملتهای گوناگون و میراث موحدانه ابراهیم (ع ) ‏و اسماعیل‎(‎ع )‏‎ ‎پیوند زده و اساس خانه را به عنوان ‏واحد جامعه توحیدی تعریف و مشخص می کند که انسان ‏چگونه از منیت خود فاصله بگیرد و چگونه یکرنگی خود ‏را با طبقات اجتماع حفظ کند و چگونه مذبح نفسانیات ، ‏شهوات و پرستش شیطان را در رمی جمرات به نمایش ‏بگذارد و نشان دهد انسان موحد نمی تواند با ابلیس ‏درون و برون سازش کند بلکه باید تکلیف خود را با ‏تمام شیاطین روشن کند و به نظام مقدس روی آورد که ‏حقیقت و پرستش ذات احدیت تحت لوای ولایت و اساس آن را ‏شکل می دهد ‏‎. ‎

فهرست مطالب
مقدمه:‏ ‎۱‎
فصل اول ‎۴‎
اهمیت جایگاه تحقیق حاضر ‎۴‎
الف) تعریف و تبیین موضوع ‏‎:‎ ‎۴‎
ب ‏‎(‎اهداف تحقیق ‏‎:‎ ‎۶‎
پ)‏‎ ‎ضرورتهای تحقیق ‏‎:‎ ‎۷‎
ت)پیشینه موضوع ‏‎:‎ ‎۷‎
ث ‏‎(‎فرضیه ها یا سؤالات اصلی و فرعی ‏‎:‎ ‏۹‏
سؤالات کلی (اصلی):‏ ‎۹‎
سؤالات فرعی ‏‎:‎ ‎۹‎
فصل دوم ‏۱۱‏
اولین مرکز جهانی برای عبادت ‎۱۱‎
الف)‏‎ ‎علل شرافت کعبه بر بیت المقدس ‎۲۱‎
ب)‏‎ ‎چگونگی کشف خانه خدا توسط ابراهیم ‏‎:‎ ‏۱۶‏
پ)‏‎ ‎آداب دخول کعبه:«‏‎ ‎أن لا تشرک بی شیئاً و…»‏ ‎۱۷‎
ت)‏‎ ‎حکم نماز خواندن در کعبه:« والقائمین و الرکع و ‏السجود »‏ ‎۱۸‎
ث)‏‎ ‎چهار عمل برای زائران خانه خدا:(للطائفین و ‏القائمین و الرکع السجود)‏ ‏۱۹‏
فصل سوم ‏۲۰‏
وجوب حج ‎۲۰‎
الف)اهمیت و فضیلت حج:(و لله علی الناس حج البیت)‏ ‎۲۰‎
ب)قلمرو وجوب حج ‏‎:‎ ‎۲۴‎
پ)شرایط وجوب حج ‏‎: ” ‎من استطاع إلیه سبیلاً ‏‎”‎ ‎۲۵‎
وجوب حج و عمره ‏‎:‎ ‎۲۷‎
الف)ضرورت اخلاص در حج ‏‎: ” ‎و اتموا الحج و العمره لله ‏‎”‎ ‎۲۷‎
ب)احکام محصور و مصدود ‏‎: ” ‎فإن أُحْصِرْتم فما استیسَرَ من ‏الهدی ‏‎” ‎‏ ‏ ‎۲۹‎
پ)حرمت سر تراشیدن برای محصور قبل از رسیدن قربانی ‏به قربانگاه ‏‎:‎ ‎۰۳‎
ت)تقدم عمره بر حج در حج تمتع ‏‎:‎ ‎۳۰‎
ث)حلیت محرمات احرام پس از اتمام عمره تا شروع مناسک ‏حج ‏‎:‎ ‏۱‏‎۳‎
ج)همگانی بودن حج ‏۳۲‏
چ)آفات ترک حج ‏‎:‎ ‏۳۲‏
محورهای کلی اعمال حج:‏ ‎۳۴‎
‏۱- عنصر ‏زمان………..۳۴ ‏
‏ ‏‎۲‎‏-عنصر مکان ‏‎..…….‎‏۳۵‏‎ ‎
ماههای حرام مایه قوام انسانها:‏ ‏۳۷‏
فصل اول ‏۳۹‏
فلسفه ی احکام حج از دیدگاه آیات و روایات ‏۳۹‏
فلسفه حج از دیدگاه امام علی (‏‎ ‎علیه السلام )‏‎ ‎در نهج ‏البلاغه ‏‎:‎ ‏۴۵‏
الف )‏‎ ‎فلسفه و ره آورد حج ‏‎:‎ ‏۴۵‏
ب )‏‎ ‎فلسفه حج:‏ ‏۴۶‏
پ )‏‎ ‎وصیت امام علی (‏‎ ‎علیه السلام )‏‎ ‎به امام حسن و امام ‏حسین (‏‎ ‎علیه السلام )‏‎ ‎پس از ضربت خوردن آن حضرت ‏‎:‎ ‎۴۶‎
ت )‏‎ ‎رسیدگی به امور حاجیان در مراسم حج ‏‎:‎ ‎۴۶‎
سفارش به رفع نیازهای حجاج ‎۴۹‎
ث )‏‎ ‎حج در روایات رسیده از سایر ائمه معصومین (‏‎ ‎علیهم ‏السلام )‏ ‎۴۹‎
ج )‏‎ ‎نتیجه گیری از احادیث ‏‎:‎ ‏۵۴‏
فصل دوم ‏۵۴‏
فلسفه و اسرار عمیق حج ‏‎:‎ ‏۵۵‏
‏۱-بعد اخلاقی حج ‏‏…….۵۵‏‎ ‎
‎۲‎‏-بعد سیاسی ‏‎. ‎اجتماعی ‏‎:‎ ‏۶۰‏
‏۳-بعد فرهنگی ‏‎ :‎ ‎………‎‏۶۳‏
‏۴-بعد اقتصادی حج :‏‎……‎ ‏۶۵‏
‏۵٫بعد حقوقی حج :‏ ‎۶۹‎
‏۶٫اصول بین المللی حج :‏ ‏۷۱‏
‏۷٫بعد جهانی حج : .‏ ‏۷۳‏
فصل اول ‏۷۶‏
فلسفه اعمال و آداب حج ‎۷۶‎
اسرار اعمال حج :‏ ‎۷۶‎
گستردگی مسائل و اسرار حج :‏ ‏۷۶‏
چرا کعبه ، کعبه است ؟ ‏۷۷‏
غسل احرام ؛ شستشوی گناهان :‏ ‏۸۰‏
جامه احرام ، جامه طاعت :‏ ‏۸۱‏
تلبیه ‏۸۳‏
محرمات احرام :‏ ‏۸۸‏
نظارت مستقیم خداوند بر اعمال حج :‏ ‎۹۱‎
اشواط سبعه :‏ ‏۹۴‏
حجرالاسود :‏ ‎۹۶‎
حجر و مقام :‏ ‏۹۸‏
مقام ابراهیم :‏ ‎۹۸‎
حجر اسماعیل :‏ ‎۱۰۰‎
حطیم ‏۰۰‏‎۱‎
ملتزم :‏ ‎۱۰۰‎
مستجار :‏ ‎۱۰۱‎
ارکان کعبه :‏ ‎۱۰۱‎
آب زمزم ، جام طاعت :‏ ‎۱۰۲‎
صفا و مروه :‏ ‎۱۰۳‎
وجوب سعی میان صفا و مروه :‏ ‎۱۰۴‎
اسرار عرفات :‏ ‏۱۰۹‏
فضیلت و فلسفه عرفات :‏ ‎۱۱۱‎
وجوب وقوفین :‏ ‎۱۱۵‎
افاضه و کوچ به سوی مشعر :‏ ‎۱۱۸‎
منی ، سرزمین رسیدن به آرزوها :‏ ‎۱۱۹‎
رمی جمرات ؛ رمی هر شیطان و شیطنت :‏ ‎۱۲۱‎
قربانی ؛ سربریدن آز و طمع :‏ ‎۱۲۳‎
فلسفه قربانی :‏ ‎۱۲۴‎
اهمیت قربانی :‏ ‎۱۲۵‎
آداب قربانی :‏ ‎۱۲۶‎
تکلیف گوشتهای قربانی :‏ ‎۱۲۷‎
وجوب قربانی در حج تمتع ‏۱۲۹‏
فصل دوم ‎۱۳۳‎
حجّ مقبول :‏ ‎۱۳۳‎
روح و جان کعبه ولایت است :‏ ‏۱۳۴‏
حسن ختام ‎۱۳۸‎
منابع و مآخذ ‏۱۴۰‏