دانلود مقاله در مورد ابراء

دانلود مقاله در مورد ابراء
چکیده
اصطلاح فقهی و حقوقی ابراء، به مفهوم گذشت ‏اختیاری داین از دین خود، و نیز بررسی ماهیت ‏و اوصاف آن، از دیر باز مورد توجه فقیهان ‏اسلامی بوده و حقوق‏دانان هم بر ابعاد بحث، ‏غنا و تنوع آن افزوده‏اند.‏
مقاله حاضر نیز این مهم را بررسی و با ‏مراجعه به متون فقهی معتبر عامه و خاصه و ‏نقل و نقد آراء و نظرات حقوق‏دانان ، به ویژه ‏از طریق مطالعه تطبیقی در حقوق سایر کشورها، ‏به صورت مستدل، پیرامون شرایط، طرق اثبات و ‏آثار این عمل حقوقی به بحث پرداخته است.‏

کلید واژه‏ها:‏
ابراء، ایقاع، ذمّه، دین، اختیار.‏

‏مقدمه: ‏
طرح موضوع و تقسیم مطالب
ابراءِ که مصدر و از باب اِفعال است، در لغت ‏عرب، از ریشه بُروء، بَراء و برائت گرفته شده ‏و به معنی خلاص کردن و رهانیدن از عیب و دین ‏به کار رفته است.(۱)در اصطلاح حقوقی، مطابق ‏با ماده ۲۸۹ ق. م: «ابراء عبارت از این است ‏که داین از حق خود، به اختیار، صرف نظر ‏نماید».‏

بر این تعریف – که به احتمال زیاد از قانون ‏مدنی فرانسه اقتباس شده(۲) ـ ایراداتی چند ‏وارد شده است؛ از جمله اینکه، در آن، به اثر ‏ابراء،یعنی «سقوط دین به اراده طلبکار،» قطع ‏نظر از سبب آن، توجه شده است. بنا بر این، ‏جای آن است که گفته شود: ابراء ممکن است به ‏شکل ایقاع باشد یا عقد؛ معوّض باشد یا رایگان ‏و ضمن عقد صلح، وصیت و تبدیل تعهد واقع شود ‏یا به طور مستقل؛ در حالی که، اگر تعریف، به ‏ماهیت و اوصاف عمل حقوقی می‏پرداخت و به اثر ‏ابراء قناعت نمی‏کرد، چنین اختلافی واقع ‏نمی‏شد.وانگهی، آوردن واژه «اختیار» در تعریف ‏ابراء، این احتمال را به وجود می‏آورد که ‏وجود رضا، در زمان انشاءِ ابراءِ، از ارکان ‏وقوع ابراء است و پیروی از این نظر، نظم در ‏اجرای قواعد را بر هم می‏زند.(۳)‏

ایراد نخست وارد نیست؛ چون، از سیاق عبارتی ‏که در ماده ۲۸۹ ق. م به کار رفته است، می‏توان ‏استفاده کرد که ابراء از دیدگاه قانونگذار ‏مدنی، عمل حقوقی یک طرفه است و مطابق با آن، ‏این داین است که با اراده خود ابراء را محقق ‏می‏سازد و این خود می‏تواند بر تبرعی بودن آن ‏نیز دلالت داشته باشد؛ زیرا، اگر ابراء در ‏مقابل دریافت عوض انجام گیرد، سقوط دین با ‏اراده دو نفر (داین و مدیون) صورت می‏گیرد، ‏نه اراده داین به تنهایی.مضافاً این که، از ‏عبارت «صرف نظر نماید» که در این تعریف به ‏کار رفته است، می‏توان استنباط نمود که ‏ابراء، اسقاط دین به طور مطلق و بدون انتظار ‏دریافت مالی از مدیون و ایجاد تعهد و ‏التزامی برای اوست؛ هر چند که، چنین تعهدی، ‏فرعی و به صورت شرط باشد.(۴)‏

ایراد دوم نیز نمی‏تواند مورد تأیید قرار ‏بگیرد؛ زیرا، آوردن شرط «اختیار» در تعریف ‏ابراء، که خود امری نامعهود از قانونگذار ‏است، بیانگر این معنی است که، رضای ابراء ‏کننده، در هنگام انشای ابراء، از ارکان این ‏عمل حقوقی است و ابراء، بدون اختیار ‏نمی‏تواند مؤثر واقع شود.‏

قانون مدنی ایران، در بند ۳ از ماده ۲۶۴، ‏ابراء را به عنوان یکی از اسباب سقوط تعهدات ‏ذکر کرده و ضمن مواد ۲۸۹ تا ۲۹۱ به بحث ‏درباره آن پرداخته است.‏

نگارنده در این مقاله، مطالب مربوط به ابراء ‏را در چهار قسمت: ماهیت ابراء، شرایط ابراء، ‏وسایل اثبات ابراء و آثار ابراء، مورد بررسی ‏قرار داده است.‏

‏۲٫ ماهیت ابراء
‏۲٫۱٫ ابراء در زمره ایقاعات است نه عقود
در فقه امامیه، مشهور و در فقه عامه، ‏حنفی‏ها، حنبلی‏ها و شافعی‏ها ابراء را ایقاع ‏می‏دانند. مطابق با این نظر، درستی ابراء، ‏متوقف بر قبول مدیون نبوده بلکه رد او نیز ‏به نفوذ و اعتبار آن لطمه‏ای وارد ‏نمی‏سازد.(۵)در مقابل، بعضی از فقیهان امامیه ‏از جمله شیخ طوسی،(۶) ابن زهره و ابن ‏ادریس،(۷) ابراء را عقد دانسته و قبول مدیون ‏را در تحقق آن ضروری می‏شمارند.‏

در حالی که، در فقه عامه، فقیهان مالکی و ‏زیدی به لحاظ غلبه معنی تملیک بر اسقاط در ‏ابراء، قبول مدیون را در تحقق آن، لازم ‏می‏دانند؛(۸) در فقه امامیه اساس استدلال بر ‏این است که ابراء دین در واقع منّتی است بر ‏مدیون که نمی‏توان وی را بر قبول آن اجبار ‏کرد.(۹) در پاسخ از این استدلال چنین گفته ‏شده است که، اسقاط حق و صرف نظر نمودن از آن ‏که با اراده صاحب حق و بدون تقاضا و درخواست ‏مدیون صورت می‏گیرد، منّتی بر وی محسوب نمی‏شود ‏تا تحمل آن برای او دشوار باشد.(۱۰)‏ و……..