– حجامت در گودى پس گردن (نقره) در مورد سنگینى سر مفید است.
– حجامت اخدعان (دو رگى است که در دو طرف پشت گردن واقع شده) سر و صورت و چشمها را از سنگینى و رخوت بیرون مى آورد و براى درد دندانها بسیار نافعست بسا مى شود که در این موارد کار فصد را صورت میدهد.
– گاهى زیر ذقن(زیر چانه) را حجامت می کنند براى معالجه قلاع (زخمى که در دهان و زبان پیدا مى شود خصوص در اطفال) و فساد لثه هاى دندان و خیلى از بیماریهاى دهان.
– حجامت از میان دو کتف در مورد بیمارى خفقان، طپش قلب، دوران سر که از امتلاء معده و حرارت باشد سودمند است و گاهى از دردهاى مزمن که در کلیه ها و مثانه و رحم پیدا مى شود تخفیف میدهد، خون حیض را روان می گرداند در مورد بیماران ثالول (دانه هائى است که در بدن بشکل آبله پیدا مى شود) و مبتلایان بدمل بسیار نافعست.
نکاتی در مورد حجامت:
– چیزى که در تخفیف درد حجامت خیلى مؤثر است اینست که در اول مرتبه که شاخ حجامت را میگذارند کم و سبک بمکند و بتدریج بر آن بیافزایند و در مراتب بعد بیشتر از قبل مکیده شود.
– بعد از گذاشتن شاخ حجامت (ابزار قدیم حجامت که در زمان حال از لیوان حجامت استفاده میشود) باید صبر کرد تا موضع آن سرخ شود و باید این کار تکرار شود تا کاملا قرمز و آماده انفجار گردد.
– تیغ را در محل حجامت باید بمدارا و نرمى کشید و قبل از زدن تیغ بهتر آنست که با روغن محل را ماساژ دهند همچنین موقع فصد این ملاحظات باید بکار رود.
– مالیدن روغن بمحل فصد(رگ زنی) از درد آن می کاهد و نیز شاخ و تیغ را باید بروغن بیالایند بعد از فصد و حجامت نیز محل آنها را باید با روغن مالش داد.
– هنگام فصد باید قطره از روغن روى رگ بچکانند تا رگ مقصود از نظر ناپدید نشده و اشتباه نگردد.
فصاد رگى را باید انتخاب کند که بگوشت زیاد پیچیده نباشد زیرا کم بودن گوشت موجب کم شدن درد میگردد.
از همه بیشتر بریدن رگ قیفال و حبل ذراع دردناکتر است زیرا پوست روى آنها محکمتر و اتصالشان بعضله بیشتر است.
اما فصد اکحل و رگ باسلیق اگر روى آنها را گوشت نگرفته باشد دردش کمتر است، لازمست هنگام فصد محل را بدستمال آب گرم محکم بمالند تا خون جمع آورى شود خصوصا در زمستان این گونه فصد پوست را نرم و درد را کم و دفع خون را آسان میکند.
باید و نباید های قبل و بعد از حجامت:
علاوه بر تمام این دستورات که در فصد و حجامت گفته شد لازمست قبل از خون گرفتن قریب دوازده ساعت از مقاربت با زنان اجتناب کرد.
روزى را براى خون گرفتن باید اختیار کرد که هوا صاف و روشن باشد و باد و طوفانى در کار نباشد و از خون بمقدارى خارج شود که وصفش تغییر کند.
روزى را که حجامت میکنى حمام مرو که موجب درد مى شود، اگر بتوانى مقدارى آب گرم بر سر و بدنت بریز البته بفاصله یک ساعت بعد از حجامت، بعد از حجامت همان طور که گفته شد از دخول حمام پرهیز کن که باعث تب دائم مى شود.
چون خود را بعد از حجامت شستشو دادى قطعهاى از پارچه ابریشم یا خرقه نرم از هر چه باشد بر محل حجامت بگذار.
بعد از خون گرفتن بقدر گودى کف دست تریاک فاروق (نوعی داروی ترکیبی است)را در شربت معتدل مفرحى حل کن و بنوش یا با آب میوه ممزوج کن اگر یافت نشود با شراب اترج اگر آنهم نیابى بعد از کوبیدن خوب زیر دندانها نرم کن و جرعه آب خالص رویش بنوش.
در زمستان و هواى سرد قدرى سکنجبین عنصلى عسلى رویش بنوش که چون باین دستور عمل کنى از برص و بهق و لقوه و جذام باذن خداوند متعال در امان خواهى بود.
از خوردن انار ترش و شیرین (ملس) غفلت نکن که نفس را تقویت می کند و خون را صاف می نماید و تا سه ساعت بعد از حجامت غذاى شور نخور زیرا بیم آنست که بجرب و خارش گرفتار شوى.
چنانچه در زمستان حجامت کردى از خوردن تیهو دریغ نکن و از همان شربتى که ذکرش گذشت بالاى آن بنوش و محل حجامت را بروغن شببو یا مقدارى از مشک و گلاب بیالاى و در همان ساعتى که از خون گرفتن فارغ شدى مقدارى گلاب بر سرت بپاش.
در تابستان خوردن شورباى سرکه و هلام و مصوص بسیار نیکو است(۱)
خوردن ترشى بعد از حجامت نیز خیلى مفید است، استعمال روغن بنفشه یا گلاب و کافور هم بسیار سودمند و خوردن شربت مذکور بعد از طعام خیلى بمورد است.
روزى را که در آن حجامت میکنى از حرکت زیاد و خشم و غضب و عمل مجامعت پرهیز کن و گوشت ماهى و تخم مرغ را با هم غذاى یک وعده خود قرار مده زیرا اجتماع این دو خوراکى در معده انسان مولد ناخوشى نقرس و قولنج و بواسیر و درد دندان است.
هم چنین خوردن شیر با نبیذ براى کسانى که نبیذ میخورند باعث مرض نقرس و برص مىشود خوردن تخم مرغ زیاد و مداومت آن مرض کلف(۲) را در صورت پدید مى آورد.
و خوردن غذاهاى شور و گوشتهاى پرنمک خصوص ماهى شور بعد از فصد و حجامت موجب بهق و جرب میگردد
۱- هلام خوراکى است از گوشت گوساله یا بز، که با آب نمک مىپزند و پس از پختن با سبزیهائى که قبلا با سرکه طبخ شده ممزوج کرده میل میکنند.
مصوص مطبوخ گوشت خروس یا دراج است در سرکه و با سبزیهاى خنک خورده مىشود.
۲- کلف دانه هائى است شبیه بکنجد در روى پوست صورت.
تهیه و تنظیم از بوعلی باب سلامتی
منبع:
على بن موسى(علیه السلام)، امام هشتم – مترجم، امیرصادقى، نصیر الدین، طب الرضا (طب و بهداشت از امام رضا علیه السلام)، ۱جلد، معراجى – تهران، چاپ: ششم، ۱۳۸۱ ه.ش.
مطالب مرتبط