کبد از نگاه بوعلی سینا

کبد از نگاه بوعلی سینا

کبد پیچیده ترین عضو بدنبخشى از غذاها پس از وارد شدن به ماساریقا (روده‏بند) تحت تأثیر هضمى ویژه قرار گرفته و به نوعى مبدّل گردیده وارد کبد مى‏ شود تا در آنجا نیز با هضمى دیگر مواجه و از طریق رگ‏هاى خروجى کبد به اندام‏ها ریخته شود. کبد گوشتى است قرمزرنگ که از غذاى وارد شده مقدارى را براى خود هضم کرده تا از آن نیرو بگیرد و بیشتر غذاى وارده را براى استفاده اندام‏هاى بدن آماده مى‏ سازد. کنش و واکنش‏هاى شیمیائى که در کبد صورت مى‏ گیرد، آن‏چنان عظیم است که بگفته یک پرفسور غربى اگر بخواهیم کارخانه‏ هایى روى سطح زمین بسازیم که بتواند همان فرآورده‏هاى کبد را بسازد، به زمینى به وسعتى فراتر از شهر نیویورک نیاز داریم درحالى‏که این همه امکانات در یک جثّه گوشتى کوچک جمع‏آورى گردیده است.

روش کار و جذب مواد غذایی توسط کبد به زبان بوعلی سینا
کبد یا جگر سیاه به واسطه شعبه رگ‏هاى باب (ماساریقا) ماده غذایى را از روده‏ها بسوى خود مى‏ مکد، رگ‏هاى باب از قسمت مقعر (گودى) کبد گوهر غذایى را مى‏ مکد و پخته مى ‏کند. حاصل این کار تولید و تبدیل غذاى جذب‏ شده به چهار فرآورده غذائى است که با دیدگاه طب ایرانى عبارتند از:
۱٫ خون صاف و بى‏ آلایش‏
۲٫ آب حاصل از پالایش غذا و خون‏
۳٫ کف خون که به رنگ زرد (صفرائى) است‏
۴٫ دردى و ته‏ نشین که همان ماده سودائى است‏

کبد براى انجام این تقسیم و توزیع لوله‏ هاى آماده‏اى دارد.
* قسمت صاف و بى‏آلایش خون را از طریق رگ‏هاى توخالى از قسمت کوژى کبد (محدب) به سوى بدن روانه مى‏سازد.
* قسمت آب‏مانند که از عمل پالایش بدست‏آمده از راه یکى از شعبه رگ‏هاى روئیده از کوژى کبد به دو کلیه گسیل مى‏شود.
* کف زردرنگ خون (ماده صفراوى) از یکى دیگر از رگ‏هاى روئیده‏شده از گودى کبد به کیسه زهره ارسال مى‏شود.
* ماده دردى‏ مانند که سودا است از راه یکى از شعب همین رگ که بر باب قرار گرفته و از گودى کبد منشأ دارد راهى طحال مى‏ شود، کبد در قسمت گود خود بر معده سوار است و از قسمت کوژى خود با حجاب همسایه است.
در کبد شبکه عصبى وجود ندارد، امّا کبد در پرده نازک غشایى پیچیده شده و عصبى ریز از آن پرده که پى‏ آلود است به داخل کبد نفوذ کرده و نوعى احساس در آن بوجود آورده است. شکل قرار گرفتن کبد از لحاظ تبادل حرارتى نیز در نظر گرفته شده است تا قسمتى از حرارت آن بوسیله پرده حجاب و هواى خنک تنفس شده بوسیله ریه از میان برود و کبد خنک شود.

همه توضیحاتى که از کتب طبى بویژه قانون نقل کردم بدان منظور است که بتدریج وارد این مبحث شویم که چرا کبد براى پذیرش سرطان آماده مى‏ شود و چگونه این استعداد بوجود مى ‏آید. چنانچه کبد در یک حالت مزاجى معتدل و سرحال و پرنشاط باشد، هرگز بیمارى‏ها نمى ‏توانند بر بافت آن چیره شوند، بنابراین باید همواره از کبد بعنوان یک عضو مهم که مرگ و حیات دیگر اعضاء بدن به او بستگى دارد محافظت کنیم. این محافظت از بدو تولّد و حتى از جنین مادر شروع و تا آخرین لحظات عمر ادامه خواهد داشت.

برگرفته از مجموعه پیک شفا، ج‏۹، ص: ۱۷