مقاله تربیتی علمی

دانلود مقاله تربیتی علمی

مقدمه
“تربیت” بدون آموزش و آگاهى بخشى ممکن نیست و اگر ممکن نیز باشد، نمى توان آن را “تربیت” نامید. مهم ترین وظیفه مربى، آموزش و آگاهى بخشىِ به موقع، است و بقیه کار که استفاده از این آگاهى ها مى باشد، بر عهده دانش پژوه است. آنچه در این باره مهم به نظر مى رسد، در اختیار گذاردن آگاهى هاى لازم، به روش مطلوب و به موقع، از سوى مربّى است.

محتواى آموزش در بخش هاى گوناگون تربیت، اعم از تربیت دینى، اجتماعى، سیاسى و… ، متفاوت است و البته خود، بخش مهمى از آموزش را تشکیل مى دهد. از آن مهم تر، چگونگى ارائه این محتوا توسّط آموزگار، و اصول و روش هایى است که او با استفاده از آن ها، محتواى آموزشى را به دانش آموز و دانشجو آموزش مى دهد و نیز چگونگى برخورد معلم با دانش آموز در هنگام آموزش است. محتوا هر چه خوب و مهم باشد، اگر از راه اصول و روش هاى صحیح آموزش داده نشود، ممکن است تلاش هاى معلّم و وقت ارزشمند دانش آموز را بر باد دهد.

از سوى دیگر، از مسائل مهم تربیت اسلامى، کشف اصول و  روش هاى آموزش در سیره پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) است. آیا آنان اصول، روش ها،  و آداب ویژه اى را در آموزش احکام و معارف دینى به کار برده اند یا خیر؟ اگر به کار برده اند کدام اند؟ زیرا معصومان(ع)، اسوه هاى کاملى براى بشریّت هستند که انسان ها مى توانند با اقتدا به ایشان و پیروى از راه و روش آنان، دنیا و آخرت خویش را تأمین کنند. معصومان(ع) با شناختى که از خدا، انسان و هستى دارند، حقیقت را دریافته اند و بر اساس آن عمل مى کنند. گرچه آنان بیشترین هّم خویش را صرف تعالىِ روحى و آبادسازى آخرت مى کنند، ولى از دیدگاه آنان، زندگى این جهانى نیز بخشى از حقیقت است که باید در راستاى آخرت، از آن بهره جست؛ چنان که امام صادق(ع) فرمود: «لیس منّا من ترک دنیاه لآخرته و لا آخرته لدنیاه[۱]؛ کسى که دنیایش را به خاطر آخرتش و آخرتش را به خاطر دنیایش ترک کند، از ما نیست.» از این رو، کارهاى دنیوى آنان نیز بر اساس شناخت آنان از خدا، انسان و هستى است و از اتقان و استوارى بیشترى برخوردار است. علوم آنان بیشتر الهى و یا برگرفته از پیامبرخدا(ص) است؛ بنابراین، شیوهاى آموزشى آنان و اصول و فنون و آدابى که در آن ها آموزش به کار مى برند، به گونه اى است که از نظر علمى و روانى بیشترین و بهترین تأثیر را در مخاطب مى گذارد؛ چون برخاسته از شناخت حقیقى از انسان و روابط انسانى است. از این رو، در این فصل به بررسی اصول، روش ها، و آداب آموزش در سیره معصومان(ع)، می پردازیم.

فهرست

مقدمه. ۱

فصل اول: ۳

اصول آموزشی.. ۳

مفهوم اصل. ۳

۱٫ اصل ارتباط  و جلب توجه مخاطب.. ۴

۲٫ اصل انگیزش.. ۸

۳٫ اصل کوشش… ۱۳

۴٫ اصل تفاوت هاى فردى. ۱۵

۵ . اصل تفکّر و تفقّه. ۱۹

۶٫ اصل استفاده از فرصت ها ۲۳

۷٫ اصل تناسب محتوا با موقعیّت و شرایط فراگیر ۲۷

۸ . اصل عمل گرایى و کاربرد آموزه ها در عمل. ۳۱

۹٫ اصل عینیّت.. ۳۴

۱۰٫ اصل ارزش یابى. ۳۸

فصل دوم. ۴۲

روش های آموزشی.. ۴۲

مفهوم روش.. ۴۲

۱٫ روش خطابه. ۴۳

الف) مفهومى شناسى. ۴۳

ب) تاریخچه خطابه. ۴۵

ج) استفاده از خطابه در سیره پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) ۴۶

د) ویژگى هاى خطابه در اسلام. ۵۰

ه) مقایسه  روش خطابه با روش سخنرانى در تدریس… ۵۴

۲٫ روش مناظره ۵۶

الف)  مفهوم شناسى. ۵۶

ب) مناظره در سیره معصومان(ع) ۵۸

ج) مِراء یا مناظره مردود ۶۲

د) شرایط و آداب مناظره ۶۸

ه) آفت هاى مناظره ۷۱

۳٫ روش سؤال و جواب.. ۷۴

الف) اقسام سؤال و جواب.. ۷۴

ب) تفاوت روش سئوال و جواب با روش پرسش و پاسخ معروف در روش تدریس… ۷۵

ج) روش سؤال و جواب در سیره ۷۷

د) اهمیت و جایگاه پرسش در سیره ۸۴

هـ ) فواید روش سؤال و جواب.. ۸۸

و) آداب و شرایط سؤال و جواب.. ۹۱