مقاله مفهوم رنگ

دانلود مقاله مفهوم رنگ

مفهوم رنگ

وقتی از رنگ سخن به میان می آید همه ما تصوراتی از آن خواهیم داشت و بلافاصله رنگ یا رنگ هایی در نظرمان جلوه گر می شود. مثل قرمز، زرد، آبی، سبز و… در ابتدا رنگ های اصلی پیش از هر رنگ دیگری در نظر مجسم می شوند و توجه ما را به خود جلب می کنند. با شنیدن کلمه رنگ عناصری رنگین از طبیعت و جهان پیرامون را به خاطر می آوریم، مثل انواع گل های رنگین یا وسایل و اشیایی که با آنها سر و کار داریم و رنگین هستند. سرانجام احساس می کنیم که رنگیعنی خیلی از چیزها و کاربرد و نقشی که رنگ می تواند در دیدن، تشخیص دادن و درک معانی داشته باشد در نظرمان جلوه گر می شود. اشیا و شکل ها به طور کلی دارای رنگ هستند و نور به عنوان مهم ترین عامل در تشخیص و دیدن رنگ همواره مورد توجه بوده است. چرا که بدون وجود نور رنگ ها دیده نمی شوند و شکل ها قابل تشخیص نیستند.

زندگی سرشار از رنگ و جلوه های رنگ است. اهمیت و نقش رنگ در زندگی، مفاهیم مختلف و متنوعی از آن را در ذهن ما زنده می کند. در این صورت ارائه یک تعریف مشخص و تعبیر مختصر نه تنها مفهوم جامع و گسترده رنگ را در بر نخواهد گرفت، بلکه برای درک ابعاد وسیع آن گمراه کننده نیز خواهد بود. رنگ در همه ابعاد زندگی جاریست و بنابراین مفهوم آن به همان گستردگی مفهوم زندگی است یا به قول«ایتن» رنگ خود زندگی است.

نقش رنگ در زندگی و مسائل روزمره ای که با آن سر و کار داریم، آن همه زیاد است که هیچ گاه رنگ  را به مفهوم یک واژه ناشناخته و غریب احساس نمی کنیم. زیرا انسان معمولاً وقتی یک مفهوم، یا یک واژه، یا یک اصطلاح را نمی شناسد و یا در دانستن معنی آن تردید دارد، به جستجوی مفهوم آن می پردازد. اما در مورد رنگ  به نظر می رسد آن قدر بدیهی است که انسان احساس می کند چیزهای بسیاری از آن می داند و مفهوم روشنی از آن ارائه دهد. به همین دلیل درباره رنگ پرسیده می شود در وهله ی اول نمود خود رنگ مثل زرد، قرمز یا آبی به ذهن متبادر می شود. اما اگر از مفهوم رنگ در هنر و به طور خاص در هنر تجسمی سؤال بشود، آن گاه به نظر می رسد که پاسخ دادن به آن قدری پیچیده است و نیاز به دانستن مباحث تخصصی و تجربه عملی در حیطه هنر تجسمی و نقش و کاربردهای رنگ دارد. به عنوان مثال رنگ را می توان عنصر اصلی کار هنرمندان نقاش دانست. این هنرمندان برای ابداع آثار خود بیش از هر چیز از رنگ استفاده می کنند و آن را به کار می گیرند. در این خصوص آن ها حتی از هنرمندان طراح نیز متمایز می شوند. زیرا معمولاً هنرمندان طراح از خط استفاده می کنند اگر چه ممکن است خطوط آنها رنگین باشد، یا از رنگ در بخش هایی از کار خود برای تأکید، نمایش= تیرگی روشنی و یا به هر دلیل دیگری استفاده کنند. اما به جز هنرمندان نقاش در همه ی گرایش های هنرهای تجسمی رنگ همواره به عنوان یکی از عوامل و عناصر ضروری مورد توجه است. علاوه بر آن امروزه رنگ در صنایع، فعالیت های اجتماعی و زندگی شهری نیز کاربردهای فراوانی یافته است و روز به روز اهمیت و کاربرد آن بیش از پیش مورد توجه قرار می گیرد. به طوری که زندگی بدون رنگ قابل تصور نیست.

در یک تقسیم بندی کلی می توان پی برد که هنرمندان مفاهیم و ویژگی های رنگ را معمولاً به سه طریق زیر در آثار خود به کار گرفته اند.

الف) رنگ به عنوان عنصری تجسمی برای توصیف موضوع اثر و خصوصیات آن؛ مثل ترسیم یک منظره پاییزی یا زمستانی که برای هر کدام از اجزای آن منظره (درخت ها، ساختمان ها، زمین، آسمان و…) از طیف رنگ های خاصی استفاده می شوند و به این ترتیب پاییزی یا زمستانی بودن فضای آن منظره و همه ویژگی هایش با رنگ هایی که در آن استفاده شده توصیف می گردد. این خصوصیت توصیف گرانه رنگ می تواند در ترسیم یک طبیعت بیجان و عناصر آن، یک چهره و پیکره و یا هر موضوع دیگری به کار گرفته شود. مثل آثار نقاشان طبیعت گرا، یا همان گونه که رنگ های یک عکس رنگی موضوع خود را توصیف می کنند (ش)

ب) رنگ به عنوان عنصری نمادین و استعاری که معانی عمیق و درونی اثر و اجزای آن را به نمایش می گذارد. برای مثال در بسیاری از آثاری که هنرمندان براساس محتوای موضوعات اعتقادی، مذهبی، رمزی و افسانه ای ساخته اند، کاربرد رنگ عموماً جنبه ای نمادین و استعاری دارد. مثلاً در ش که موضوع آن داوری حضرت سلیمان در مورد ادعای دو زن است. هر کدام ادعا می کنند مادر پسر بچه ای است که زنده مانده است در حالی که فقط یکی از آن ها مادر واقعی پسر بچه است و فرزند دیگری مرده است. هنرمند با رنگ قرمز ردای حضرت سلیمان(ع) او را مظهر اقتدار، صلابت و نفوذ رأی و صراحت در داوری نشان داده است. هم چنان که با رنگ لباس های زنان نیز شخصیت درستکار، مادر واقعی در سمت چپ تابلو و مادر دروغین را در سمت راست نشان داده است.

ج) استفاده از رنگ برای به نمایش گذاشتن ارزش های درونی و زیبایی ها و تأثیرات خود رنگ، بدون در نظر داشتن ارزش های استاری و توصیفی آن. ارزش های بصری رنگ ها در هنر معاصر بیش از هر دوره دیگری مورد توجه هنرمندان قرار گرفته است. به طوری که در برخی از شیوه های هنر جدید، آثار صرفاً براساس ارزش های بیانی خود رنگ ها و نمایش قدرت تأثیرگذاری و زیبایی های بصری آن ها ساخته شده است. هم چنین از این خصوصیت رنگ به عنوان جنبه تزیینی در بسیاری از محصولات صنعتی، کاربردی و هنرهای سنتی مثل فرش، گلیم، پارچه، طراحی و دوخت لباس، معماری و شهر سازی بهره می برند ش

تفکیک این جنبه های سه گانه در کاربرد رنگ به هیچ وجه به معنای آن نیست که در هر کدام از آثار و شیوه های یاد شده صرفاً یکی از این جنبه ها مورد توجه هنرمندان بوده است. بلکه یک یا دو یا هر سه این جنبه ها ممکن است در یک اثر هنری مورد تأکید و استفاده قرار گیرد.