مقاله مقایسه تطبیقی حقوق زن در اسلام و دیدگاه های فمینیستی

این مقاله به بررسی تطبیقی حقوق زن در اسلام و دیدگاه‌ های فمینیستی می‌ پردازد. مسائل شامل تفاوت‌ های جسمی و روحی زن و مرد، حقوق و تکالیف زنان در اسلام، مبانی فمینیسم، و نقد دیدگاه‌ های فمینیستی می‌ باشد. هدف از این تحقیق، شناخت صحیح حقوق زنان و رد دیدگاه‌ های نادرست درباره آن‌هاست. مقاله با استفاده از روش تحلیلی – تطبیقی و منابع کتابخانه‌ای به بررسی موضوع می‌ پردازد و به سؤالات مختلفی در این زمینه پاسخ می‌ دهد.

تعریف مسأله و بیان سوال ها

خداوند متعال نوع انسان را از دو جنس مرد و زن آفریده و تفاوت در جنسیت را مایه بقای نوع انسانی قرار داده است. تفاوتهای جسمی و روحی – روانی زن و مرد ناشی از خلقت تکوینی آنهاست حکمت ها و مصلحت های خاص خود را دارد. این تفاوتها در بعد تشریحی، مسایل فقهی و حقوقی خاص و متفاوتی را برای هر دو جنس به دنبال دارد و باعث شده که احکام آنها در برخی موارد با هم مشابهت نداشته باشد.

دین مبین اسلام به عنوان آخرین دین الهی که بهترین و کامل ترین برنامه را برای سعادت دنیوی و اخروی انسان ارایه داده است برای زن و مرد هویتی واحد قایل است و تنها ملاک و معیار برتری هر یک از دو جنس را تقوی معرفی می کند. و شخصیت انسانی آنها را واجد حقوق مساوی و مستعد رشد و کمال و تقرب به خداوند متعال می داند.

برای شناخت و درک صحیح مسایل فقهی و حقوقی زنان باید به ویژگیهای خاص تکوینی زنان در بعد روحی – روانی و جسمی توجه شود و سپس در مورد حضور متناسب زنان در عرصه های خانوادگی ،‌اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی و … به قضاوت بنشینیم و گونه برداشت‌ها و تصمیم گیریهای ما در مورد زنان تناسبی با حقوق زنان نداشته ، دچار افراط و تفریط و چه بسا حقوق زن به نام تساوی حقوق یا دفاع از حقوق زنان پایمال شود یعنی همان کاری که در سده های اخیر در غرب صورت گرفته است.

فمینیسم یا زن سالاری افراطی از جمله جریانات دفاع از حقوق زنان در سده اهی اخیر به خصوص دهه ۶۰ میلادی است. این طرز تفکر در اواخر قرن ۱۸ در غرب شروع به شکل گیری کرد و به طور مشخص و سازمان یافته در چهارچوب یک نهضت سیاسی در سال ۱۸۴۸ شروع شد.

با دقت در دیدگاهها و عملکرد فمینیست ها که گاهی گرایش های افراطی نیز در پیش گرفته اند مشاهده می کنیم که آراء آنها ناشی از سیر تاریخی ستم به زنان در غرب بوده و این ستم باعث شده که جنبشی در دفاع از حقوق زنان در آن دیار شکل بگیرد و زنانی که تا کنون ستم می دیدند اکنون به شکل دیگری در قالب دفاع از حقوق زنان مورد ستم واقع شوند.

بنابراین سؤالاتی که این رساله در صدد پاسخ به آنهاست عبارتند از:
۱- آیا اسلام معتقد به تشابه حقوق زن و مرد است؟
۲- آیا بعضی از محدودیت های اسلام در مورد زنان مخالف حقوق زن است؟
۳- آیا طبیعت و خلقت تکوینی زن اقتضای حقوق مشابه با مرد را دارد؟
۴- زیربنای تفکر فمینیستی چیست؟
۵- ادعای فمینیست ها در طرفداری از حقوق زنان تا چه اندازه با واقع مطابقت دارد؟
۶- تمایلات نفسانی چه تأثیری در دیدگاههای فمینیستی داشته است؟
۷- مطامع سوداگران سرمایه داری چه تأثیری در رواج تفکر فیمینستی داشته است؟

سابقه و ضرورت انجام تحقیق

در زمینه حقوق زن در اسلام و دیگر مکاتب از جمله مکاتب فمینیستی آثار زیادی نگاشته شدهاست که به بررسی برخی از مهمترین آنها می پردازیم:
از جمله این آثار کتاب «فمینیسم از نظر اسلام و دیگر ملل است. این کتاب که در قالب یک رساله کارشناسی ارشد نوشته شده به بررسی حقوق زنان در حوزه های مختلف ابواب فقهی با توجه به دیدگاه مذاهب پنج گانه پرداخته است و نویسنده در آن سعی کرده است تمام حوزه هایی را که زنان در آن ذی حق هستند و شارع مقدس به حقوق آنان نیز توجه فرموده است نمایان سازد.

فهرست مطالب

تعریف مسأله و بیان سوالها
سابقه و ضرورت انجام تحقیق
فرضیه ها
هدف ها
چه کاربردی از انجام این تحقیق متصور است؟
روش انجام تحقیق
روش و ابزار گردآوری اطلاعات
فهرست منابع و مآخذ

فهرست منابع و مآخذ

قرآن کریم، ترجمه مهدی الهی قمشه ای، چاپ سوم، قم، دارالقرآن کریم، ۱۳۷۹٫
منابع فارسی
۱- بطحائی گلپایگانی، سید هاشم، فمینیسم از نظر اسلام و دیگر ملل، قم، نوید اسلام، ۱۳۸۳٫
۲- جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینه جلال و جمال، چاپ دوم، قم، اسراء، ۱۴۱۸ق.
۳- طاهری، حبیب الله، مجموعه مقالات فقهی و حقوقی، قم، زائر، ۱۳۸۵٫
۴- فیگز، کیت، زنان و تبعیض: تبعیض جنسی و افسانه فرصت های برابر، ترجمه اسفندیار زندپور و بهدخت مال امیری، تهران، گل آذین، ۱۳۸۴٫
۵- کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ترجمه صادق حسن زاده، قم، صلوات، ۱۳۸۳٫
۶- محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شفیعی، چاپ دوم، قم، دارالحدیث، ۱۳۷۹٫
۷- مرتوس، جولی، آموزش حقوق انسانی زنان و دختران (اقدام محلی- تغییر جهانی)، ترجمه فریبرز مجیدی، تهران، دنیای مادر، ۱۳۸۲٫
۸- مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، قم، صدرا، [بی تا].
۹- ــــــــ ،ــــــــ.، مجموعه آثار، جلد۱۹، چاپ چهارم، قم، صدرا، ۱۳۸۳٫
۱۰- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، [بی تا].
۱۱- مهریزی، محمد، زن در اندیشه اسلامی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۱٫
۱۲- میشل، آندره، جنبش زنان، ترجمه هما زنجانی زاده، مشهد، نشر نیکا، ۱۳۸۳٫
۱۳- نهج البلاغه، سید رضی (گردآورنده)، ترجمه محمد دشتی، چاپ بیست و چهارم، قم، مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین، ۱۳۸۳٫
۱۴- نهج الفصاحه، به کوشش: علی شیروانی، قم، دارالفکر، ۱۳۸۵٫
۱۵- هام، مگی و گمبل، سارا، فرهنگ نظریه های فمینیستی، ترجمه فیروزه مهاجر، فرخ قره داغی و نوشین احمدی خراسانی، تهران، توسعه، ۱۳۸۲٫
منابع عربی
۱- ابن بابویه قمی، ابوجعفر محمد بن علی (شیخ صدوق)، علل الشرایع، قم، شریف رضی، ۱۳۶۴٫
۲- حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، [بی تا].
۳- طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۳۷۰٫
۴- مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، تهران، دارالکتب الاسلامیه، [بی تا].
۵- نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، [بی تا].
مقالات
۱- حسینی، سید ابراهیم، فمینیسم علیه زنان، کتاب نقد، زمستان ۱۳۷۹، شماره۱۷٫
۲- رجبی، فاطمه، زنان و فمینیسم، کتاب نقد، زمستان ۱۳۷۹، شماره۱۷٫
۳- رفعت جاه، مریم، هویت انسانی زن در چالش آرایش و مد، کتاب زنان، سال دهم، زمستان ۱۳۸۶، شماره ۳۸٫
الف) عنوان پایان نامه:
۱- فارسی: مقایسه تطبیقی حقوق زن در اسلام و دیدگاه های فمینیستی
۲- لاتین: The comparison of women rights in Islam and faminine views