مقاله غدیر و فلسفه سیاسى اسلام

دانلود مقاله غدیر و فلسفه سیاسى اسلام

دانلود مقاله غدیر و فلسفه سیاسى اسلام

غدیر و فلسفه سیاسى اسلام
فارغ از هر دو جهانم به گل روى على(ع) از خم دوست جوانم به خم موى على طى کنم عرصه ملک و ملکوت‏از پى دوست یاد آرم به خرابات چو ابروى على(ع) (۱)

پیشگفتار
با نگاه به پیشینه حیات بشرى، «خانواده‏» و «قبیله‏» نخستین گروههاى اجتماعى است که در آن نوعى «ریاست‏»، «قانون‏» و «حکومت‏» دیده مى‏شود و سپس از دولتها و نظام حکومتى مى‏توان یاد کرد که در سرزمینهاى گسترده، براى جمعیتى معین، با نظامهاى ادارى و سازمانهاى سیاسى به حکومت پرداخته و نظام اقتصادى جامعه را تحت پوشش خویش قرار داده، و اعمال حاکمیت نموده‏اند.
«رئیس‏»، «رهبر» و «حاکم‏» با نظام ادارى خاص به تشکیل حکومت موفق مى‏گردد. و عاملى که در پذیرش و انتخاب رئیس و حاکم مؤثر است چیزى جز فرهنگ و بینش آن جامعه نیست.
اگر جامعه‏اى بینش مادى را بپذیرد و به اقتصاد آزاد گردن نهد و در مبانى عقیدتى و ایدئولوژیکى از فلسفه لذت و اصالت نفع پیروى کند، حکومتى سرمایه‏دارى شخصى یا دولتى خواهد داشت و اگر از مبانى الهى و قرآنى پیروى نماید، به «حکومت اسلامى‏» و «مدینه فاضله غدیر» دست مى‏یابد.
ما در این گفتار به بررسى اجمالى عنصر اصیل در تشکیل حکومت‏خواهیم پرداخت و با مبانى قرآنى فلسفه سیاسى اسلام آشنا خواهیم شد.

فلسفه سیاسى اسلام
وقتى از «فلسفه سیاسى اسلام‏» سخن به میان مى‏آید، بحث از فلسفه و نوع بینش اسلامى است. و در حقیقت فلسفه سیاسى اسلام، جزئى از نظام فلسفى و جهان‏بینى اسلامى محسوب مى‏گردد.
دانشمندان اسلامى در علومى چند مبانى نظرى و عملى نظام فلسفى اسلام را تبیین کرده‏اند که مى‏توان «فلسفه‏»، «کلام‏»، «عرفان‏»، «اخلاق‏» و «فقه‏» را در این ردیف قرار داد.
فلسفه، کلام و عرفان نظرى، مبانى عقلى و تئوریهاى اسلامى را ارائه مى‏دهند، تئوریهایى که خود علاوه بر عقل از قرآن و سنت اخذ شده‏اند و اگر این دو را از آن حذف کنیم نامیدن عنوان اسلامى بر آن شایسته نیست.
همچنین عرفان عملى، حکمت عملى – سیاست مدن – و فقه اسلامى نیز مبانى عملى فلسفه سیاسى اسلام را تشریح مى‏کنند.
«آراء اهل المدینه الفاضله‏»، «السیاسه المدینه‏»، «التنبیه على سبل السعاده‏» از فارابى و «سیاسیات شفا» از ابن‏سینا در فلسفه، «الشافى فى الامامه‏» از سید مرتضى، و «تجرید الاعتقاد» از خواجه نصیر الدین طوسى و شروح آن در علم کلام و «فصوص الحکم‏» فارابى و محیى الدین عربى و «مصباح الانس‏» شمس الدین محمد، ابن فنارى از جمله کتبى هستند که مبانى نظرى فلسفه سیاسى اسلام را بیان داشته‏اند.
«طهاره الاعراق‏» ابن‏مسکویه رازى، «اخلاق ناصرى‏» و صدها اثر در فقه اسلامى چون «جواهر الکلام‏» شیخ محمد حسن نجفى و «کتاب البیع‏» حضرت امام خمینى – قدس سره – به اصول عملى فلسفه سیاسى اسلام پرداخته‏اند.
فلسفه سیاسى اسلام به گونه‏اى که مبانى نظرى و عملى آن در کتابى فراهم آمده باشد نگاشته نشده است و هر یک از اصول عقلى و نقلى آن جداگانه مورد بررسى قرار گرفته است و همین امر موجب گشته تا نا آشنایان به علوم اسلامى و گروههایى بسان مستشرقان و غربگرایان از وجود چنین فلسفه‏اى اظهار بى‏اطلاعى نموده و منکر وجود خارجى آن گردند.
ولى ناگفته پیداست که اگر مبانى نظرى آن در کتابى فراهم نشده، ولى اصول عملى آن همواره با صدها و هزاران تالیف مورد بررسى قرار گرفته و به عنوان برنامه زندگى هر یک از افراد جامعه اسلامى به اجرا گذاشته شده است.
البته نباید فراموش کرد که برخى از دانشمندان اسلامى با نوشته‏ها و خطابه‏هاى سیاسى خویش این مبانى را ولو بصورت مختصر و بدون فصل‏بندى و شیوه‏هاى کلاسیک در مجموعه‏اى فراهم ساخته‏اند که از آن جمله‏اند:
العروه الوثقى سید جمال‏الدین اسد آبادى
طبایع الاستبداد عبدالرحمان کواکبى
خطابه‏هاى سیاسى شیخ محمد خیابانى
قانون مشروطه مشروعه سید عبدالحسین لارى
تنبیه الامه و تنزیه المله میرزا محمدحسین نائینى
عواید الایام مولى احمد نراقى
شؤون اختیارات ولى فقیه حضرت امام خمینى
حکومت اسلامى حضرت امام خمینى
کشف الاسرار حضرت امام خمینى قدس سره
باید خاطر نشان ساخت از آنجاییکه به شیعه جز در موارد معدودى فرصت تشکیل حکومت داده نشده است این علم مانند دیگر علوم اسلامى رشد و بالندگى نداشته است ولى چون برادران اهل سنت زمان بیشترى بر مسند حکومت تکیه نموده‏اند، کتابهایى در این زمینه نگاشته و به آن نظم بیشترى بخشیده‏اند. «الاحکام السلطانیه‏» مارودى از این نوع است.

پیام ‏آوران وحى
قرآن کریم پیامبران الهى را به عنوان رهبران جامعه انسانى که از سوى خداوند متعال برگزیده شده‏اند، معرفى مى‏نماید. چنانچه مى‏فرماید:
«کان الناس امه واحده فبعث الله النبین مبشرین و منذرین و انزل معهم الکتاب بالحق لیحکم بین الناس فیما اختلفوا فیه‏». (۲)
«مردم گروه واحدى بودند، خدا رسولان را فرستاد که نیکان را بشارت دهند و بدان را بترسانند و با آنها کتابى به راستى فرستاد تا تنها دین خدا به عدالت در موارد نزاع مردم حکم فرما باشد.»

محور وحدت امت اسلامى
با همه اختلافاتى که در تعریف جامعه از سوى جامعه‏شناسان روى داده است. ضابطه «حکومت واحد و استقلال سیاسى‏» براى وحدت یک جامعه، با ارزش و معتبر تلقى شده است.
و از آنجاییکه قرآن کریم این حکومت و استقلال سیاسى را از آن پیامبران خدا مى‏داند، همواره حاکمان زر و زور و تزویر با آنان به مقابله برخاسته‏اند. در عصر نبوى – صلى الله علیه و آله – مخالفت قریش و مشرکان عربستان، و در عصر علوى، مخالفت معاویه و اصحاب جمل و نهروان و در عصر حسنین – علیهما السلام – مخالفت زمامداران و سیاست‏بازان اموى با دین و اسلام تضعیف دین را به همراه داشت. معاویه و خلفایى بسان او با تکیه بر خلافت اسلامى، سلطنت استبدادى خویش را پیش مى‏بردند و چون توان آن را نداشتند که با صراحت‏با دین اسلام به مقابله برخیزند، با منع تدوین حدیث و سب اهل بیت عصمت و طهارت به مخالفت‏با اسلام پرداختند. حال آنکه ولاء اهل بیت از سوى پیامبر – صلى الله علیه و آله – سفارش شده بود و این خاص مکتب تشیع نبود. و بزرگان اهل سنت نیز به آن اشاره کرده‏اند. چنانکه امام شافعى گوید:
«یا آل بیت رسول الله حبکم فرض من الله فى القرآن انزله یکفیکم من عظیم الفخر انکم من لم یصل علیکم لا صلاه له‏» (۳)
«اى اهل بیت رسول خدا – صلى الله علیه و آله – دوستى شما فریضه‏اى است از جانب خداوند که در قرآن آن را فرود آورده است. از فخر بزرگ، شما را این بس که درود بر شما جزء نماز است و هر کس بر شما درود نفرستد نمازش باطل مى‏گردد».
همچنین فخر رازى از زمخشرى نقل مى‏کند که پیامبر خدا(ص) فرمود:
«من مات على حب آل محمد مات شهیدا، الا و من مات على حب آل محمد مات مغفورا له، و من مات على حب آل محمد مات تائبا، الا و من مات على حب آل محمد مات مؤمنا مستکمل الایمان…» (۴)
«هر کس که بر دوستى آل محمد مرد، شهید مرده است، هر کى که بر دوستى آل محمد مرد، آمرزیده مرده است، هر کس بر دوستى آل محمد مرد، مؤمن و کامل ایمان مرده است…»
روش تضعیف دین براى از بین بردن حقوق پیامبران الهى خاص عصر رسول اکرم – صلى الله علیه و آله – و حضرت امیرالمؤمنین على – علیه السلام – نبود بلکه همواره حاکمان مستبد و ستم پیشه با این روش به حکومت‏خود استمرار بخشیده‏اند.

پى‏ نوشت ها:
۱- دیوان حضرت امام خمینى – سلام الله علیه – ص ۳۱۱٫
۲- بقره،۲۱۳٫
۳- «الکنى و الالقاب‏»، محدث قمى، ص ۱۰۴،شاعرمى‏گوید:
«نماز بى ولاى او، عبادتى است‏بى‏وضو به منکر على بگو نماز خود قضا کند»
۴- «التفسیر الکبیر»، فخر رازى، ج‏۲۷، ص‏۱۶۶، «الکشاف‏»، زمخشرى، ج ۴، ذیل آیه‏۲۳، شورى.
۵- چنانچه مشهور است و در روایات اسلامى نقل گردیده است، خداوند متعال یکصدو بیست و چهار هزار نفر پیامبر بسوى مردم فرستاده است که هر یک اوصیایى براى خویش داشته‏اند. و پنج تن از آنان اولوالعزم مى‏باشند. لیکن در برخى دیگر از روایات تعداد پیامبران هشت‏هزار و یا سیصد و بیست هزار و یا یکصد و چهل هزار نقل شده است.
رجوع کنید به: «بحارالانوار»، ج ۱۱، ص‏۴۳، ۴۸، ۲۸، ۳۱، ۶۰،۱۶ و ص ۳۵۲٫
۶- «منتسکیو» در روح القوانین و «ژان ژاک روسو» در قراردادهاى اجتماعى به این نتیجه رسیده‏اند که «هیچ قانونگذارى نیست که در قانون نظر خصوصى نداشته باشد و علتش این است که هر قانونگذارى داراى عواطف و افکار خصوصى است و در حین وضع قانون مى‏خواهد نطریات خود را بگنجاند» – روح القوانین ص ۵۹۲ – «و براى کشف بهترین قوانین که به درد ملل بخورد یک عقل کل لازم است که تمام شهوات انسان را ببیند ولى خود هیچ حس نکند، با طبیعت رابطه‏اى نداشته باشد، ولى کاملا آن را بشناسد، سعادت او مربوط به ما نباشد ولى حاضر باشد به سعادت ما کمک کند…».
۷- مائده،۶۷٫
۸- الغدیر، ج ۱، ص‏۲۲۹ – ۲۱۴٫
۹- مائده، ۵٫
۱۰- الغدیر، ج ۱، ص ۲۳۸ – ۲۳۰٫
۱۱- سوره معارج.
۱۲- مائده، ۵۵٫
۱۳- رجوع کنید به الغدیر، ج ۱، ص‏۲۶۶ -۲۴۷ و ج‏۳، ص ۱۱۱،۱۰۷٫
۱۴- الغدیر، ج ۱، ص ۲۱۴٫
۱۵- لذا همانگونه که ما در زیارت به ائمه اطهار سلام مى‏دهیم آنان سلام ما را شنیده و پاسخ مى‏گویند: اشهد انک تشهد مقامى و تسمع کلامى و ترد سلامى.
۱۶- رجوع کنید به: علامه امینى، مصلح نستوه، ص‏۱۱۶٫
۱۷- همان، ص ۱۱۸، به نقل از «فریاد روزها»، محمد رضا حکیمى، ص ۲۴٫
۱۸- «علامه امینى، مصلح نستوه‏»، ص ۱۱۸٫
۱۹- «کتاب البیع‏»، حضرت امام خمینى، اسماعیلیان، قم، ج ۲، ص ۴۶۱٫
۲۰- طرح کلى اندیشه اسلامى در قرآن، ص ۱۰۴٫


فرمت فایل دانلود فرمت فایل: WORD

تعداد صفحات تعداد صفحات: 25

پس از ثبت دکمه خرید و تکمیل فرم خرید به درگاه بانکی متصل خواهید شد که پس از پرداخت موفق بانکی و بازگشت به همین صفحه می توانید فایل مورد نظر خورد را دانلود کنید. در ضمن لینک فایل خریداری شده به ایمیل شما نیز ارسال خواهد شد. لینک دانلود فایل به مدت 48 ساعت فعال خواهد بود.


مطالب مرتبط