مقاله در مورد روانشناسی تفاوتهای فردی

دانلود مقاله در مورد روانشناسی تفاوتهای فردی تحقیق

تعریف روانشناسی تفاوتهای فردی
یکی از شاخه های تخصصی روانشناسی جدید، روانشناسی تفاوتهای فردی است که همانند سایر شاخه های روانشناسی، موضوع، هدف و روش خاصی دارد. روانشناسی تفاوتهای فردی به مطالعه تفاوتهای افراد و گروهها می پردازد.

تفاوتهای افراد به دو دسته تقسیم می شوند:
۱- تفاوتهای بین فردی
۲- تفاوتهای درون فردی

انسانها از لحاظ ویژگیهای جسمانی مثل قد ، وزن و رنگ چشم و خصوصیات روانی از قبیل هوش و شخصیت ، تفاوتهایی با یکدیگر دارن که این تفاوت بین افراد را تفاوتهای بین فردی می نامند .

تفاوتهای بین فردی در زمینه های مختلف مشاهده می شوند و تأثیر بسزایی بر کار و عملکردهای انسانها می گذارد و به همین علت ، در زمینه موفقیت های تحصیلی و شغلی نیز مهم می باشند .

توانایی های مختلف در یک فرد ، یکسان نبوده و هر فرد در برخی زمینه ها دارای استعداد خوب و در زمینه های دیگر استعداد متوسط یا ضعیف دارد . به تفاوتهای موجود در تواناییها و استعدادهای مختلف در یک فرد ، تفاوت های درون فردی اطلاق می شود . برای مثال ، ممکن است فردی در زمینه یادگیری زبان انگلیسی استعداد خوبی داشته باشد ، اما در زمینه یادگیری ریاضیات دچار مشکل باشد .

تفاوتهای درون گروهی و بین گروهی
تفاوت عملکرد افراد در گروههای مختلف ، تفاوت بین گروهی نام دارد . برای مثال ، تفاوت دختران و پسران ، تفاوت کودکان شهری و روستایی از این قبیل می باشد .

البته در هر گروه نیز افراد تفاوتهایی با یکدیگر دارند که این ، تفاوت درون گروهی نام دارد . برای مثال ، تفاوت دانشجویان سال اول رشته روانشناسی ، تفاوت دختران با هم یا تفاوت نوجوانان با یکدیگر !

به طور کلی می توان گفت که موضوع مورد مطالعه روانشناسی تفاوتهای فردی ، مطالعه تفاوتهای بین فردی ، درون فردی ، درون گروهی و بین گروهی است .

موضوع روانشناسی تفاوتهای فردی ( مطالعه تفاوتهای افراد ) در ارتباط با روانشناسی تجربی به صورت زیر مطرح می شود :
روانشناسی تفاوتهای فردی با استفاده از روش آزمون ، به شناسایی تفاوتهای فردی می پردازد ، در حالی که روانشناسی تجربی با استفاده از روش آزمایش ، موضوع خود را مطالعه می کند .

در روانشناسی تجربی ، تأثیر موقعیتهای مختلف را بر رفتار افراد مورد مطالعه قرار می دهند و معمولاً فرایندهای کلی مانند حافظه ، یادگیری و نظریه های کلی آنها با استفاده از روش آزمایش مطالعه می شوند ، در حالی که روانشناسی تفاوتهای فردی با استفاده از آزمونهای مختلف ، رفتار افراد را در شرایط و موقعیت یکسان مورد بررسی قرار می دهد.

روانشناسی تفاوتهای فردی در صدد است که نشان دهد افراد حتی در شرایط یکسان نیز تفاوتهایی با یکدیگر دارند که این رفتارها ، موضوع روانشناسی تفاوتهای فردی است .

در صورتی که روانشناسی تجربی در پی آن است که نشان دهد شرایط بر رفتار افراد تأثیر می گذراند و تغییر شرایط ، تغییر رفتار را به همراه دارد .
روانشناسی تفاوتهای فردی ، مانند کل روانشناسی ، رفتار را مورد بررسی قرار می دهد ، اما در این مورد بیشتر به عمل تأکید دارد .
برای مثال، هنگامی که می گوییم : یادگیری توزیعی و یادگیری فشرده تأثیر متفاوتی بر افراد دارند، این امر توسط روانشناسی تجربی مطالعه می شود ، اما بین افرادی که یادگیری توزیعی دارند نیز تفاوتهایی مشهود است که این موضوع ، مورد مطالعه روانشناسی تفاوتهای فردی است .

خاستگاه و تاریخچه روانشناسی تفاوتهای فردی
در این بخش ، به نگرش ملل مختلف در مورد تفاوتهای فردی و مطالعات علمی در این مورد می پردازیم .

آگاهی از وجود تفاوتهای فردی بین انسانها ، شاید قدمتی به اندازه خلقت انسان داشته باشد زیرا انسانهای اولیه نیز که در غارها و جنگلها زندگی می کردند از پدیده تفاوتهای فردی بین انسانها آگاه بودند و بر اساس تفاوتهای فردی ، تقسیم کار می کردند .

برای مثال ، دسته ای از افراد ، شکارچی و عده ای دیگر تهیه کننده هیزم و خوراک بودند .

مسأله تفاوتهای فردی در ایران کهن و ملل مختلف نیز مطرح بوده است . برای مثال ، قوم آریایی ایرانی به سه گروه: جنگاوران ، برزگران و مغان تقسیم می شدند .

افلاطون ، مردم را از لحاظ استعداد به سه گروه طلا ، نقره و مس تقسیم می کند . وی با بیان دسته بندی به تفاوتهای فردی بین انسانها اشاره می کند یا مولوی با بیانی بسیار ساده ، وجود تفاوتهای فردی را این گونه عنوان می کند :

هر دو گر یک نام دارد در سخن// لیک فرق این حسن تا آن حسن
یا
هر کسی را بهر کاری ساختند// میل آن را در دلش انداختند

بنابراین ، ملل مختلف در طول تاریخ از وجود تفاوتهای فردی بین انسانها آگاهی داشته و آنهارا طبقه بندی می کردند ، اما این نوع تقسیم بندیها دقیق ، عینی و علمی نبوده اند ، لذا چاره ای جز این نبود که تواناییها را به دو صورت علمی اندازه بگیرند و تفاوتهای فردی را به دقت تعیین کنند و برای انجام هر کار ، فرد مناسبی را بگمارند . در این راستا ، تعدادی از انسانها با نبوغ خود توانستند موجب پیشرفت علم روانشناسی تفاوتهای فردی شوند .

در مورد شروع مطالعه علمی تفاوتهای فردی ، اختلاف نظر بسیاری وجود دارد. اکثر روانشناسان معتقدند حادثه ای که در سال ۱۷۹۶ میلادی در رصدخانه ” گرینویچ ” انگلستان اتفاق افتاد ، نقطه عطفی در مطالعه علمی تفاوتهای فردی می باشد .

این رصدخانه ، رئیس دانشمندی به نام ” مسکلین ” و دستیاری به نام ” کینه بروک ” داشت . کینه بروک در ردیابی عبور یک ستاره از مقابل عدسی دوربین همیشه مرتکب یک ثانیه خطا می شد و به همین علت نیز اخراج شد .

در سال ۱۸۱۶ میلادی ، ” بسل ” ، ستاره شناس آلمانی پس از خواندن این داستان ، به این فکر افتاد که این خطا نباید در اثر سهل انگاری بوده باشد و واقعیت دیگری در پشت این مسأله نهفته است ، لذا تخمین های خود را با تخمینهای سایر همکارانش مقایسه کرد و همان یک ثانیه تفاوت را دید . وی همچنین متوجه شد که تخمینهای افراد در زمانهای مختلف تغییر می کند . او به دنبال این بررسی ، معادله ای تحت عنوان معادله شخصی را ارائه می دهد . منظور از معادله شخصی این است که ادراک هر فرد در اثر حالات روانی و نگرشهای او تغییر شکل می یابد .
بنابراین ، از این تاریخ به بعد ، مطالعه علمی تفاوتهای فردی شروع می شود .