مقاله اخلاص در قرآن

دانلود تحقیق و مقالات رشته معارف اسلامی با عنوان دانلود مقاله اخلاص در قرآن در قالب ورد و قابل ویرایش و در ۳۰ صفحه گرد آوری شده است. در زیر به مختصری از آنچه شما در این فایل دریافت می کنید اشاره شده است.

بخشی از متن
هرچند واژه اخلاص در قرآن به کار نرفته، ولی مشتقات آن ۳۱ بار در قرآن آمده است که با صراحت موضوع اخلاص را مطرح می کند. از این موارد برخی واژگان مانند: مخلصین به فتح و کسر لازم آمده است، و گاهی این دو واژه را به یک معنی گرفته اند و تفاوتی میان آن قائل نشده اند، و گاهی قائل به تفاوت شده اند و گفته شده مخلصین به کسر لام به کسانی می گویند که درحال خودسازی و خالص نمودن دین از ناخالصی هستند، ولی مخلصین به فتح لام در عرف قرآن به کسانی می گویند که از ابتدای آفرینش به دلیل صفای باطن، ادراکات درست، سلامت روان و قلب های سلیم دارای ویژگی اخلاصند و آنچه دیگران با جهاد و مبارزه با نفس به دست می آورند آنان همان را بلکه بالاتر از آن را از ابتدا با عنایت حق تعالی دارا بوده اند. و برخی آیات به صورت ضمنی به بحث اخلاص پرداخته اند. در این نوع آیات با تأکید بر انحصار عبادت در خداوند، روی نهادن به سوی حق و دل بریدن از غیر او و انجام اعمال برای طلب رضایت الهی، منتهی به اخلاص می گردد. و در برخی از آیات با نفی شرک و ریا به موضوع اخلاص اشاره شده است. از آنجایی که شرک و ریا، انجام عمل برای غیر خداست و اخلاص انجام عمل فقط برای خداست، این دو با یکدیگر جمع نمی شوند. رابطه اخلاص با ریا ریا ضد اخلاص است و از هر دری که ریا و شرک وارد شود، اخلاص از در دیگر خارج می شود. از آنجا که منشأ اخلاص و ریا، نیت است، در مقایسه با عمل از اهمیت خاصی برخوردار است؛ چنان که امام صادق(ع) می فرماید: «نیت افضل از عمل است، اصلاً نیت همان عمل است.» نیت انسان از اعتقادات او برمی خیزد و به عمل او شکل می دهد. در فرهنگ اسلامی، نیت یک نوع شاکله، یعنی مقیدکننده و شکل دهنده است گاهی به خود عمل و گاهی برتر از عمل شناخته می شود. از این رو گرچه عمل صالح به ظاهر عبادت تلقی می شود، اما چون نیت آن غیرالهی و ناخالص است، هیچ گونه پاداشی بر آن مترتب نمی گردد. اینکه ریا در انفاق و در هرکار دیگری مقابل اخلاص قرار می گیرد، از آن روست که انجام آن به معنای شرک به خدا است؛ به بیان دیگر ریاکاری نشانه این است که ریاکار ایمان واقعی به خداوند ندارد و به توجه مردم و خوشایند آنان نظر دارد و به رضای خدا و پاداش اخروی نمی اندیشد؛ بلکه نتایج دنیوی عمل یا انفاق خویش را می خواهد. خداوند در توصیف شخص ریا کار می فرماید: «ریاکار، قرین شیطان است و چه همراه و قرین بدی است شیطان.» «والذین ینفقون امو لهم رئاء الناس و لا یؤمنون بالله و لا بالیوم الاخر و من یکن الشیطن له قریناً فساء قریناً عوامل ریا، ریا در مقابل اخلاص قرار دارد و به معنای خودنمایی و انجام اعمال نیک به قصد جلب توجه مردم می باشد. ریا عوامل فراوانی دارد که به صورت مختصر به یکی از مهم ترین آنها اشاره می شود. از مهم ترین عوامل ریا باور نداشتن خدا و روز آخرت است. کسی که خدا و جزا و پاداش را باور ندارد اعمالش را برای جلب رضایت خداوند و یا کسب ثواب و نجات از عذاب انجام نمی دهد. از این رو، شخص ریاکننده هدفش جلب توجه مردم برای رسیدن به منافع دنیوی مانند ثروت، قدرت، شهرت و محبوبیت می باشد. چنین شخصی با توسل به اعمال عوام فریبانه و به ظاهر صالح، تمام تلاش خود را برای نیل به منافع دنیوی صرف می نماید. در روایتی از حضرت رسول(ص) نقل شده است که حضرت فرمود: خدا در قیامت از شهیدی که ظاهراً در راه او به شهادت رسیده است، درباره نعمت هایی که به او عطا شده سؤال می کند که با آنها چه کردی؟ او می گوید: در راه تو صرف نمودم و در راه تو جنگیدم تا به شهادت رسیدم، خداوند می فرماید: دروغ می گویی؛ زیرا برای هدف دیگری جنگیدی و آن این بود که به مردم بگویی، مردی دلیر و شجاع هستی. سپس دستور می دهد تا کشان کشان او را به دوزخ ببرند. پس از آن عالمی را می آورند و همان سؤال را از او نیز می پرسند و او پاسخ می دهد: برای رضای تو درس خواندم و به مردم آموختم و برای تو قرآن خواندم. اما خداوند می فرماید: دروغ می گویی؛ بلکه به این نیت درس خواندی که مردم تو را به دانشمندی بستایند و قرآن خواندی که مردم بگویند، قاری قرآن است. سپس دستور می دهد تا او را نیز کشان کشان به دوزخ ببرند. بسیار اتفاق می افتد که شخص ریاکار خودش هم متوجه نیست که ریا در اعمال او رخنه کرده و اعمالش ریایی و ناچیز شده است، زیرا حیله های شیطان و نفس به قدری دقیق و باریک است و صراط انسانیت به گونه ای نازک و تاریک است که تا انسان موشکافی کامل ننماید نمی فهمد چه کاره است. خودش گمان می کند کارهایش برای خداست، ولی برای شیطان است. انسان چون گرفتار حب نفس است، از این رو پرده خودخواهی معایبش را بر او می پوشاند.

مراتب اخلاص
از آیات قرآن استفاده می شود که اخلاص دارای درجات مختلفی است، و فضل و بخشش حق تعالی به هر شخصی به اندازه اخلاص اوست، سنگینی و سبکی ترازوی اعمال در آخرت به درجه اخلاص بستگی دارد. در سوره بقره وضعیت کسانی که اموالشان را در راه رضای خدا انفاق می کنند، به باغی تشبیه نموده که در زمین نیکو باشد و بارانی بسیار بر آن ببارد و ثمرش را دو برابر ثمر دهد و یا دست کم بارانی اندک بر آن ببارد. بنابراین، همچنان که زمین نیکو همیشه ثمری نیکو می دهد، عمل صالح خالص نیز پیوسته نتیجه ای نیکو دارد و عنایت الهی شامل آن می شود؛ چراکه خداوند بر اعمال انسان بینا است و از میزان اخلاص اعمال او آگاه است. «و الله بما تعملون بصیر» عارفان برای اخلاص، درجات گوناگونی بیان کرده اند، که در یک تقسیم کلی به دو نوع تقسیم می شود:

۱- اخلاص مطلق
اخلاص مطلق اخلاص صدیقان است که از هرگونه آمیختگی پیراسته است؛ با رسیدن به درجه بالای اخلاص، حقیقت آیه «الا لله الدین الخالص» در وجود شخص تجلی می یابد و در این حالت، سالک نه خود را می بیند و نه مخلوقات را؛ بلکه فقط در طریق دین و عبودیت گام می نهد. چنین شخصی، حتی به اخلاص خود نیز نظر ندارد. در این حالت، سلطان توحید بر سالک تجلی می کند و تعلق به غیر خدا از او زدوده می شود و انقطاع کامل برای او رخ می دهد. شاید به جهت همین ارتباط بین دو مقوله توحید و اخلاص است که «لا اله الا الله» کلمه اخلاص نامیده شده است چنان که به سوره توحید، سوره اخلاص گفته می شود.

۲-اخلاص اضافی
اخلاصی که با نیت دستیابی به پاداش و رهایی از عذاب همراه است، اخلاص اضافی نام دارد؛ از دیدگاه مخلصان واقعی، عبادت برای پاداش و یا ترس از عذاب، اخلاص کامل نیست و در آن شائبه ای از شرک و خودپرستی به چشم می خورد، زیرا اینان برای رهایی از عقوبت و یا رسیدن به نعمت، خدا را عبادت می کنند، و چنانچه برای رسیدن به این هدف، راهی جز عبادت حق تعالی پیش روی خود می دیدند، آن را برمی گزیدند.

آثار اخلاص
۱-احساس امنیت
قرآن کریم می فرماید: «بلی من اسلم وجهه لله و هو محسن فله اجره عندربه و لاخوف علیهم و لاهم یحزنون؛ کسی که خود را تسلیم محض خدا می کند، از هیچ چیزی نمی هراسد و هرگز دچار ترس و اندوه نمی گردد.» در قرآن کریم همین اثر برای انفاق کننده در راه خدا دانسته شده است؛ آنجا که می فرماید: «الذین ینفقون اموالهم فی سبیل الله… لاخوف علیهم و لاهم یحزنون ترس و اندوهی برای انفاق کننده در راه خدا نیست.» در آیه ای دیگر می خوانیم: «ایمان خالص، امنیت می آورد و ایمان ناخالص، دلهره و اضطراب در پی دارد.» امام صادق(ع) در مورد نقش امنیتی اخلاص بر روان آدمی می فرماید: « اگر مؤمن خود را برای خدا خالص گرداند، خداوند هر چیزی را از او خواهد ترساند . حتی حشرات زمین، درندگان ]صحرا[ و پرندگان هوا را از او می ترساند. هر چیزی در برابر مؤمن مخلص رام است و هیبتش بر همه آشکار است.»