مقاله بررسی وقوع انقلاب اسلامی ایران و تأثیر آن در بروز جنگ ایران و عراق

دانلود مقاله بررسی وقوع انقلاب اسلامی ایران و تأثیر آن در بروز جنگ ایران و عراق

پیشگفتار:
قبل از شروع اصل تحقیق لازم می‎دانم، شمائی از کل تحقیق‎ام را در اختیار خوانندگان محترم قرار دهم. موضوع تحقیق عبارت است از: «بررسی انقلاب اسلامی و تأثیر آن در بروز جنگ میان ایران و عراق‌» بنابراین همان‎طور که از موضوع پیداست می‎خواهیم علل و عوامل بروز جنگ را مورد کنکاش و دیگرخوانی قرار دهیم. بنا براین ناگفته پیداست که هدف از ارا ئه این تحقیق روشن نمودن برخی نقاط پنهان و جا مانده از اندیشه چرایی انقلاب اسلامی و چگونگی بروز جنگ ایران و عراق خواهد بود.
اصولاً جنگ زمانی اتفاق می‎افتد که اختلافات در بین دو یا چند کشور در سطح بین‎الملل وجود داشته یا پیدا شود بنابراین و قطعاً جنگ در سطح بین‎الملل نمی‎تواند تک علتی یا تک بعدی باشد. موشکافنه دیدن و بررسی کردن عوامل بروز جنگ و اختلافات از اهدافی بود که محقق فوق سعی در بازشناسی یا پیدا نمودن آنها کرد و به این تحقیق روی آورد.
همان‎طور که ملاحظه خواهید فرمود در برخی از فصول سعی می‎شود برخی علل و عوامل اصلی را با دیدی کارشناسانه مورد نقد و بررسی قرار گیرند. از آنجایی برخی در مورد چگونگی و انجام وقوع جنگ بر یک نظر می‎باشند و مهم اینکه بر نظر خود نیز تأکید دارند، محقق فوق سعی نموده به نظرات متفاوت و همچنین به اثبات علمی هر یک از نظرات فوق بپردازد. اما انگیزه‎ایی که باعث روی آوردن به این موضوع و تحقیق گردید بدین پا شکل گرفته است که مدت مدیدی از شروع و پایان جنگ گذشته است و در این برهه زمانی یا برخی علل و عوامل پیدایش جنگ را فراموش نموده‎اند و یا عده‎ای از چرایی آن اطلاع چندانی ندارند، رساندن این پیام و منصفانه قضاوت نمودن در مورد آن، انگیزه فوق را پدید آورده است.
بنابراین در موضوع فوق متغیر اصلی را «‌انقلاب اسلامی» در نظر گرفته و عواملی مانند: بروز ایدئولوژی، اختلافات ایدئولوژی و مرزی، نقش قدرت‎های بزرگ، خلاء قدرت در منطقه و ‎… را که به متغیر اصلی ربط پیدا می‎نمایند را مورد برسری قرار می‎دهیم. (رجوع شود به فصول بعد)
تحقیق فوق قطعاً به تنهایی و خودی خود نمی‎توانست شکل بگیرد، بنابراین در جهت انجام آن اساتید ارجمند و بزرگواری سهم داشته‎اند که جا دارد از ایشان تشکر و قدردانی نمایم. اساتید محترمی چون جناب آقای دکتر ابوالقسام ظاهری استاد محترم دانشکده حقوق و علوم سیاسی کرج و قرآن. اساتید محترم دیگر همچون، جناب آقای دکتر شفیعی و آقای دکتر امامزاده فرد و همچنین جا دارد از مجموعه مراکز و کتابخانه‎هایی که در تهیه و اختیار قرار دادن کتب و مدارک به اینجانب در انجام این تحقیق یاری رسانیدند مراکزی همچون، کتابخانه مرکزی وزارت امور خارجه، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، کتابخانه بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، مرکز حفظ آثار جنگ، کتابخانه فرهنگسرای بهمن و همچنین مسئولان و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران و جا دارد از همسر و فرزندم که در انجام این تحقیق از اوقات آنها نیز بهره بردم، تشکر و قدردانی بنمایم.

فصل اول: کلیات تحقیق
در این فصل که به عنوان «کلیات تحقیق» نام گرفته است سعی می‎شود به مباحثی همچون، طرح مسئله (موضوع تحقیق)، هدف تحقیق، اهمیت تحقیق، سوالات اصلی و فرعی، فرضیه‎ها، روش تحقیق، مشکلات و موانع تحقیق و در نهایت سازماندهی تحقیق پرداخته شود.
موضوع تحقیق:
«بررسی وقوع انقلاب اسلامی ایران و تأثیر آن در بروز جنگ ایران و عراق»
در بیان موضوع تحقیق باید ابتدا با رویکرد جامعه‎شناسی انقلاب به طرح مسئله بپردازیم، به این صورت که «‌یک نوع پیوستگی همه جانبه‎ای بین جنگ و تحولات خشونت‎بار در انواع انقلابها به چشم می‎خورد که این امر در انقلابهای آمریکا، فرانسه، روسیه و یا حتی انقلاب اسلا می ایران قابل مشاهده بوده و همچنین بخش قابل توجهی از تاریخ سیاسی آن را به خود اختصاص داده است.»
در این تحقیق در حقیقت اثر متغیر مستقل ‌«وقوع انقلاب اسلامی‌» بر متغیر وابسته یعنی «بروز جنگ ایران و عراق» در نظر قرار گرفته می‎شود.
در توضیح و تفسیر موضوع فوق لازم است تا تعریف و چگونگی بازنمود هر یک از متغیرهای مستقل و وابسته را به صورت اختصار به شرح رسانده شود.
به طور کل انقلاب اسلامی را به عنوان یک عامل کلی که در سال ۱۳۵۷ در ایران روی داد در نظر میگیریم و برای روشن‎تر شدن موضوع «انقلاب» و واژه انقلاب را از نظر می‎گذرانیم.
انقلاب: اصطلاح انقلاب به دلیل همراهی با دگرگونی شدید و ناگهانی، کاربردهای مختلفی دارد، مانند؛ انقلاب صنعتی، انقلاب سیاسی، انقلاب اجتماعی و حتی انقلاب اسلامی معنای انقلاب به طور عمده بر «دگرگونی بنیادین در تمامی قسمتهای اجتماعی، اخلاقی، اقتصادی بویژه سیاسی به نسبت آنچه که قبلا‌ً بوده اطلاق می‎شود.»
به طور کلی از این میان دو نوع انقلاب اهم از اجتماعی ‌(انقلاب کبیر) و سیاسی قابل تفکیک می‎نماید. یکی از نظریه‎پردازان می‎نویسد:
‌«انقلاب سیاسی با تغییر حکومت بدون تغییر در ساختارهای اجتماعی همراه است، اما انقلاب اجتماعی عبارت است از انتقال و دگرگونی سریع و اساسی حکومت و ساختارهای اجتماعی و تحول در ایدئولوژی غالب کشور.»‌
از سوی دیگر انقلاب اسلامی را که از یک سو، سبب تغییر در اساس و نوع، کویت گردید و از سوی دیگر به تحول در ایدئولوژی غالب و رسمی کشور و خط‎مشی‎های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی سیاسی در ابعاد داخلی و خارجی انجامید از نظر نویسندگان متخصصو مشهور در شمار انقلاب اجتماعی یا کبیر جای می‎گیرد.
اما در توضیح متغیر وابسته «جنگ ایران و عراق» باید آن را یکی از حساس‎ترین بخش انقلاب و تاریخ ایران به شمار آورد که توضیحات فوق در همین بخش و در فصل‎های آتی مفصل‎تر به سمع نظر خواهد رسید.

اهداف و اهمیت تحقیق:
از نقطه‎نظر اهداف تحقیق که همانا شناخت مشکلات و راه‎حل‎های آن خواهد بود ولیکن آنچه که مهم است شناخت هر چه بهتر وضعیتی جنگی که بر ما گذشت می‎باشد. و اما از این جهت دارای اهمیت است که موضوع تا حدودی از مبهمی آن کاسته خواهد شد و چراغ کوچکی خواهد بود برای آن دسته از محققینی که مشتاق تحقیق در این خصوص می‎شوند اما همان‎طور که قبلاً از نظر گذشت «جنگ»‌ اصولاً به وضعیتی اطلاق می‎شود که مخاصه و درگیری بر سر موضوع یا مناقشه‎ایی بر موضوعات کلی بین دو یا چند کشور و با یک مدت زمان مشخص دربرگیرد.
در مورد عوامل و پیش‎فرضهائی که بعضاً جزء عوامل بروز جنگ می‎توانند باشند عبارتند از: اختلافات مرزی ایران و عراق، خلاء قدرت در منطقه خلیج‎فارس، به وجود آمدن اختلافات ایدئولوژیک و همچنین بحران اشغال سفارت آمریکا و وضعیت گروگانگیری و نقش آن و همچنین انقلاب اسلامی ایران.
اما به صورت کلی سوالات و فرضیات که در این بین قابل طرح‎اند به قرار ذیل‎اند:
– آیا خلاء قدرت و پیچیدگی آن در خلیج‎فارس در بروز جنگ تأثیری داشته است.
– آیا انقلاب اسلامی و بروز آن نقش بسزایی در برقراری جنگ داشته است.
– اختلافات ایدئولوژیک و ظهور آن چه نقش مهمی در بروز جنگ ایران و عراق داشته است.
به طوری که می‎توان از سوالات فوق فرضیات خوبی به دست آورد که می‎توان آنها را به این صورت بیان کرد:
فرضیه اول: ایجاد وضعیت ناامنی و بحران در منطقه از لحاظ قدرت و وضعیت خلیج‎فارس.
فرضیه دوم: انقلاب اسلامی نقش بسزایی در بروز جنگ میان ایران و عراق داشته است.
فرضیه سوم: ظهور و اختلافات ایدئولوژی نقش بسیار مهمی در بروز جنگ ایران و عراق داشته است.

روش تحقیق و مشکلات و موانع تحقیق:
در این تحقیق از روش تجزیه و تحلیل محتوایی در ارائه تحقیق بهره گرفته شده است و در خصوص تهیه کتب و اسناد و منابع به صورت کتابخانه‎ای عمل گردیده است.
در خصوص مشکلات موجود بر سر راه تحقیق باید به این نکته اشاره شود که عمدتاً با کمبود منابع اصلی و راهنمائی‎های مفید و ارزنده مواجه بوده و چنانچه مکاتباتی وجود داشته باشد به جهت محرمانه بو دن در دسترس نخواهد بود و لذا دسترسی به آنها تقریباً غیرممکن می‎نماید و لذا این محقق تا حد توان بلکه بیش از آن سعی نمود تا در صحت و سقم تحقیق خود تلاش بیشتری مبذول دارد.
همچنین در این تحقیق که در هفت فصل ارائه می‎گردد عمدتاً با این مطالب آشنا خواهیم شد:
فصل اول:
در این فصل که مختص «کلیات تحقیق» می‎باشد با موضوعات مسئله، هدف و اهمیت آن، بیان سؤالات کلی و همچنین فرضیات موجود و ‎… آشنا خواهیم شد.

فصل دوم:
در این فصل سعی می‎شود به بیان ‌«دیدگاه‎های نظری» پرداخته شود که مختص موضوع تحقیق و متغیرها و برخی علل و عوامل دیگری که در این خصوص ممکن است باشد، پرداخته خواهد شد.
فصل سوم:
در فصل سوم با ادبیات و تاریخچه موضوع و پیرامون آن آشنا خواهیم شد و همچنین به بررسی سیر فعالیتهای انجام شده در این خصوص و زمینه‎های آن می‎پردازیم.
فصل چهارم و فصل پنجم:
که این فصول از پراهمیت‎ترین بخش تحقیق محسوب می‎شوند و به بیان فرضیات و بررسی موشکافانه و دید اصلی نسبت به کل تحقیق اختصاص پیدا می‎کند. در این فصل به چگونگی برخورد دو کشور ایران و عراق اشاره خواهد شد همچنین علل و واکنش‎هایی که در بروز تنش میان دو کشور بود، اشاره می‎شود.
فصل ششم:
این فصل به بیان راهکارها و نتیجه‎گیری و پیشنهادات در خصوص فرضیات عنوان اختصاص یافته است.
فصل آخر، «هفتم»:
فصل آخر نیزبه «‌بیان فهرست منابع» اختصاص داده شده است.

فصل دوم: دیدگاه‎های نظری
در این فصل سعی می‎شود تا به بررسی و علل عوامل موضوع تحقیق پرداخته شود و دیدگاه‎های نظری اندیشمندان و صاحب‎نظران را درباره انقلاب‎ها و جنگ‎ها و اصولاً ریشه‎های آنها را از نظر بگذرانیم. به طوری که به موضوع تحقیق و فرضیه‎ها نیز اشاره خواهد شد. ضمناً به دلیل حساسیت این فصل با فصول آینده سعی خواهد شد تا بررسیها به صورت اجمالی صورت پذیرد. همانطور که قبلاً اشاره رفت موضوع تحقیق عبارت است از: بررسی وقوع انقلاب اسلامی و تأثیر آن در بروز جنگ ایران و عراق.
الف‎- مفهوم انقلاب
«انقلاب» در نظر بسیاری از اساتید و تحلیل‎گران سیاسی عبارت است از:
«نوعی کشمکش همراه با خشونت و نوعی جابه‎جایی در جامعه‎ سیاسی و تحت یک رهبری فرهمند و در مقابل اعتراض به ساختار وضعیت موجود جهت به دست آوردن وضعیتی مطلوب‎تر» کوهن در مقابل انقلاب را بدین گونه توضیح می‎دهد:
«۱- استحاله ارزش یا دگرگونی جامعه، ۲- تغییر در ساختار اجتماعی، ۳- دگرگونی نهادها، ۴- تغییراتی در صورت‎بندی رهبری، ۵- انتقال غیرقانونی یا ضد قانونی قدرت، ۶- حضور یا حاکمیت رفتار خشونت‎آمیز که به فروپاشی رژیم می‎انجامد.
اما در خصوص ساختار انقلاب یا فرایند انقلاب، باید به چند نکته توجه شود منجمله: ۱- فرایندهای وحدت بخش یا انسجام‎آفرین، ۲- ستیزه، الف) بین طبقه‎های اجتماعی ب) بین دولت‎ها و پ) بین دولت‎ها و طبقه‎های اجتماعی، ۳- فرایندهای بهره‎کشی، ۴- تجارتی کردن فعالیت اقتصادی و ۵- استعمار.
همچنین برای فهم انقلاب نظریه‎هایی که به جای عوامل فرهنگی، بر عوامل اجتماعی تکیه می‎کنند، روی پیوستاری قرار می‎گیرند که در یک سوی آن مناسبات ساختاری پایدار رفتار انسانی، و سوی دیگر آن، تحولات و رویدادهای کوتاه مدت رفتار انسانی قرار دارد.
به عبارت دیگر، یک طرف آن «‌کنش اجتماعی» و طرف دیگر آن «کارگزاری اجتماعی» جای دارد.
هانا آرنت انقلاب را یک داستان کاملاً نو که هر چیز آن منجمله تمام موارد و مضامینش جدید است می‎داند.

فهرست منابع
۱- ابوالحسنی، عباس، اندیشه سیاسی در اسلام و ایران، نوشتن عمرانی،‌ تهران، جلی، ۱۳۷۹٫
۲- استانفورد کوهن، الوین، تئوریهای انقلاب، ترجمه علیرضا طیب، تهران، قومس، ۱۳۶۹٫
۳- اسکاچ پل، تدا، دولت تحصیلدار و اسلام شیعی در انقلاب ایران، ۱۳۸۰٫
۴- اسکاچ پل، تدا، دولت و انقلاب‎های اجتماعی، سال ۱۹۸۲٫
۵- اردستانی، حسین و دیگران، «فصلنامه مطالعات جنگ ایران و عراق»، مرکز مطالعات جنگ، سال دوم، تهران، شماره ۷، ۱۳۸۲٫
۶- اردستانی، حسین و دیگران، «فصلنامه مطالعات جنگ ایران و عراق»، مرکز مطالعات جنگ، سال سوم، تهران، شماره ۸، ۱۳۸۳٫
۷- امامزاده قرد، خلیج‎فارس و مسائل آن، دانشکده حقوق و علوم سیاسی کرج. ۱۳۸۳٫
۸- بشیریه، حسین، مبانی علم سیاست نظری، چاپ دوم، تهران، فرنو، ۱۳۸۱٫
۹- بشیریه، حسین، جامعه‎شناسی سیاس معاصر، محمدتقی دلفروز، تهران، کیت نشر، ۱۳۸۰٫
۱۰- برینتون، کرین، کالبد شکافی چهار انقلاب، ترجمه معین ثلاثی، تهران، نشر نو، ۱۳۸۱٫
۱۱- پارسادوست، منوچهر، بررسی تاریخ عراق و اندیشه‎های حزب بعث، تهران، نشر انتشار، ۱۳۶۹٫
۱۲- پزشکی، محمد و دیگران، انقلاب اسلامی و چرایی و چگونگی رخداد آن، حسن عبداللهی، تهران، مارف، ۱۳۸۲٫
۱۳- پور ازغندی، پورحسن، «سخنرانی در مورد عراق آغاز جنگ»‌، تلویزیون، شبکه ۴، تهران، ۱۳۸۳٫
۱۴- شفیعی، «جزوه تئوریهای انقلاب‌»، دانشکده حقوق و علوم سیاسی کرج، ۱۳۸۲٫
۱۵- عنایت، حمید، انقلاب، مذهب به عنوان ایدئولوژی سیاسی، تهران، ۱۳۷۹٫
۱۶- عنایت، حمید، اندیشه سیاسی در اسلام  معاصر، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، تهران، خوارزمی، ۱۳۸۰٫
۱۷- فورن، جان، نظریه‎پردازی انقلاب‎ها، فرهنگ ارشاد، تهران، نشر نی، ۱۳۸۲٫
۱۸- فورن، جان، مقاومت شکننده، تاریخ تحولات اجتماعی ایران، احمد تدین، تهران، رسا، ۱۳۸۰٫
۱۹- ملکوتیان، مصطفی، «سیری در نظریه‎های انقلاب»، تهران، ۱۳۸۰٫
۲۰- موسسه نشر آثار امام، آیین انقلاب اسلامی، تهران، مؤسسه آثار، ۱۳۸۱٫
۲۱- مازندی، یوسف، ایران، ابرقدرت قرن؟ عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران، نشر پیک، ۱۳۷۹٫
۲۲- Jefferyec, Alexander. So ciological Theory sinco world war II (New York, Columbia University. Press 1987.
۲۳- Teada, Skecpel, states and social Rerclutions p 33.