مقاله بررسی نماتد چغندر قند در شهرستان چناران

دانلود مقاله بررسی نماتد چغندر قند در شهرستان چناران
چکیده :
نوسانات تولید متأثر از عوامل مختلفی از قبیل تغییرات اقلیمی ، آفات و بیماریها ، علفهای هرز و … می باشد .
درمیان این عوامل ، نماتد چغندر قند علاوه بر دامنه گسترش بالا بعنوان یکی از مهمترین عوامل محدود کننده کاهش عملکرد در منطقه چناران می باشد .
متأسفانه تکنیکهایکنترل که تا به حال مورد استفاده قرار گرفته اند، سازگاری و پایداری کافی در کاهش اثرات سوء نماتد چغندر در شرایط و فرهنگ کشاورزی منطقه به همراه نداشته اند.
یافتن ارقام مقاوم یکی از راههایی است که هر چند تولید آن نیاز به زمان طولانی دارد ، لیکن دانشمندان اصلاح نبات مصمم به یافتن آن می باشند. دراین راستا شرکت سوئدی نوارتیس نوید تولید رقم مقاوم به نماتد به نام نماکیل (Nemakill) را داد.
با هدف بررسی مقاومت رقم نماکیل به نماتد آزمایش در ده مزرعه که دارای آلودگی بالایی بودند ، اجرا گردید . رقم ایرانی BR1 نیز به عنوان شاهد در قطعات دارای آلودگی بالا در مجاورت آن کشت گردید.
میانگین آلودگی اولیه در مزارعی که رقم نماکیل کشت گردید ۲۳۲۶ تخم و لارو در یکصد گرم خاک بود. متوسط آلودگی اولیه مزارعی که رقم BR1 کشت شده بودند نیز ۱۵۹۱ تخم و لارو در یکصد گرم خاک بود.
نتایج بررسیها حاکی از وجود نکات جالب توجه و امید بخش در مبارزه با نماتد چغندر است . جمعیت نهایی آلودگی در رقم نماکیل به ۹۶۰ عدد تخم و لارو در یکصد گرم خاک کاهش یافت . در حالیکه جمعیت نهایی در رقم BR1 به ۳۹۵۳ تخم و لارو در یکصد گرم خاک افزایش یافته است .یعنی در رقم BR1 جمعیت تقریباً ۴۸/۲ برابر شده است . متوسط عملکرد ریشه در رقم BR1 بابر ۵۸/۱۵ تن در هکتار و متوسط عیار آن ۹۹/۱۶ درصد بود.
متوسط عملکرد ریشه رقم نماکیل ۰۸/۱۹ تن در هکتار با متوسط عیار ۷۶/۱۷ بود. تجزیه کیفی خمیر ارقام چغندر نیز انجام گردید.
مقدار پتاسیم رقم نماکیل ۸/۵ و رقم BR1 برابر ۹۷/۴ میلی اکی والانت بود. مقدار سدیم رقم نماکیل ۶۴/۲ و رقم BR1 برابر ۶۲/۲ میلی اکی والانت گزارش شد.
مقدار ازت رقم نماکیل ۶۹/۳ و رقم BR1 معادل ۱۶/۴ میلی اکی والانت بود. راندمان شکر قابص استحصال (YIELD) در رقم BR1 برابر ۴۱/۸ درصد و در رقم نماکیل ۹۴/۸۲ درصد بود.
همچنین مقدار قند تلف شده در ملاس رقم نماکیل ۰۳/۳ و در رقم BR1 برابر ۶۷/۲ درصد بود. با توجه به اینکه متوسط آلودگی اولیه مزارع رقم نماکیل ۱۹/۴۶ درصد بیش از رقم BR1 بود، با این وجود عملکرد ریشه آن ۴۶/۲۲ درصد بیشتر از رقم BR1 بود. قند ناخالص آن ۹۲/۲۷ درصد بیش از رقم BR1 و در نهایت از نظر قند خالص تولیدی ۲۶ درصد عملکرد بیتشری نسبت به رقم ایرانی BR1 تولید نمود.
در عین حال دلایل پائین بودن عملکرد در مزارع در ذیل آمده است :
۱٫ دریافت دیر بذر رقم نماکیل و در نتیجه تأخیر در کاشت مزارع به گونه ای که اولین آبیاری مزارع به طور متوسط در اوایل خرداد انجام شده است .
۲٫ عدم توجه و دقت کافی کشاورزان در مزارع کشت شده با وجود توصیه و تأکیدهای مکرر به آنها .
با این حال در بین ده مزرعه کشت شده ، دو مزرعه که دقت و رسیدگی مناسبی داشته اند، عملکرد نیز قابل قبول می باشد . نتایج این دو مزرعه در زیر آمده است :
ریشه با عیار ۴/۱۸ تولید نمود در حالیکه رقم نماکیل این مزرعه در آلودگی اولیه ۲۷۰۰ تخم و لارو در یکصد گرم خاک ، عملکرد ریشه ۲۹/۲۹ تن در هکتار با عیار ۸/۱۸ تولید نمود.
در مزرعه دیگری رقم ایرانی در آلودگی اولیه ۵۳۰ تخم و لارو در یکصد گرم خاک کشت و در نهایت عملکرد ریشه ۲۱/۳۱ تن در هکتار با عیار ۹۵/۱۶ تولید نمود. در حالیکه دراین مزرعه رقم نماکیل که در آلودگی اولیه ۹۶۰ تخم و لارو در یکصد گرم خاک کشت شده بود عملکرد ریشه آن ۵۱/۴۳ تن در هکتار با عیار ۱۲/۱۹ درصد بود.
نتیجه این که دراین دو مزرعه از نظر قند ناخالص بطور متوسط رقم نماکیل ۱۴/۳۹ درصد عملکرد بیشتری از رقم BR1 تولید نمود، با وجود اینکه آلودگی اولیه در مزارع رقم نماکیل ۹۵/۳۰ درصد بیشتر از BR1 بود.

نماتد چیست ؟
نماتدها کرمهای نخی شکل و رطوبت پسندی هستند که می‌توانند در طیف زیستی وسیعی در اکثر مناطق جهان یافت شوند. نماتدها در آبهای شیرین، آبهای شور، خاک، مواد پوسیده، گیاهان، جانوران و انسان مشاهده می‌شوند.
تغذیه نماتدها به اشکال متعدد از زیستگاهشان صورت می گیرد. آنها روی باکتریها و قارچها درمواد آلی مرده زندگی می‌کنند، به صورت شکارچی از دیگر نماتدها نیز تغذیه کرده و در بدن بسیاری از جانوران تکامل یافته ( مانند کرمهای trichina ) و یا گیاهان به صورت انگل به سر می برند.
نماتدها در زیستگاهشان با پیچ و تاب خوردن جابجا می‌شوند. قبل از این نیز به اسم کرمهای زالویی نامگذاری شده‌اند. گونه های خسارت زا در گیاهان به طور متوسط یک میلی متر طول دارند. این گونه نماتدها دارای خرطوم دهانی ( استایلت ) هستند که به وسیله آن سلولهای گیاهی را سوراخ می‌کنند و ضمن ترشح بزاق، جذب محتویات سلولی انجام می گیرد.
بیش از ۱۵۰۰۰ گونه نماتد شناسایی شده است که حدود ۳۰۰۰ گونه با گیاهان زندگی می‌کنند و از این تعداد، حدود ۱۰۰ گونه می‌توانند خسارات قابل توجهی در گیاهان زراعی ایجاد نمایند. نماتد مولد سیست چغندرقند ( Heterodera schachtii ) یکی از گونه هایی است که از بیشترین اهمیت اقتصادی برخوردار است.

تاریخچه
مبداٌ، تاریخچه و پراکنش
برای اولین بار حدود ۱۳۰ سال پیش از این، نماتد مولد سیست چغندرقند ( H. schachtii) در آلمان به عنوان یک آفت شناسایی شد. در اواسط قرن نوزدهم میلادی، تولید چغندرقند در اروپا با یک روند افزایشی همراه بود و در همان زمان نیز بیماری چغندرقند در خاک شروع شد. خصوصاٌ آنکه در خاکهای تیره با پتانسیل بالا در منطقه ماگد بورگر بورد عملکرد چغندرقند به طور قابل ملاحظه ای کاهش یافت.
در سال ۱۸۵۹ پروفسور گیاهشناس بن، دکتر H. Schacht، عامل بیماری چغندرقند را شناسایی کرد :‌ کرمهای کوچکی متعلق به خانواده نماتدها که انگل ریشه های چغندرقند می‌باشند. در سال ۱۸۷۱، A. Schmidt تحقیق کاملتری در مورد این آفت انجام داد و به افتخار کاشفش آن را Heterodera schachtii نامگذاری کرد. این نماتد از اهمیت اقتصادی در تاریخ برخوردار است. در قرن گذشته ۲۴ کارخانه قند در آلمان به خاطر خسارت نماتدها که کاهش عملکرد چغندرقند را در پی داشت، تعطیل شدند.
امروزه نماتد چغندرقند تقریباٌ در تمام اراضی اروپا که کشت چغندرقند متمرکز است، شناسایی شده است و اغلب به عنوان یک عامل محدود کننده عملکرد محسوب می‌شود. نماتد چغندرقند در سایر نقاط جهان از جمله آسیا، آمریکای شمالی و استرالیا نیز مشاهده شده است.

نشانه های بیماری
توصیف نماتد
خسارت نماتد چغندرقند بسیار شبیه به علایم آلودگی به ویروس بیماری ریزومانیا است (ریش دار شدن ریشه ها )، یعنی خسارت این نماتد به چغندرقند ممکن است با علایم خسارت ریزومانیا اشتباه گرفته شود. زیرا که نماتد چغندرقند در تمام اراضی عمده چغندرکاری مشاهده می‌شود و سطح اینها با اراضی آلوده به ریزومانیا یکسان می‌باشد ، بنابراین خطر اشتباه بین این دو بیماری وجود دارد.
خسارت زود هنگام این نماتد منجر به پژمردگی بوته های جوان چغندرقند می‌شود، بنابراین این مشخصه کلاسیک آلودگی از اوایل خردادماه به بعد در مزرعه مشاهده می‌گردد. دیگر نشانه مشخص آلودگی به نماتد چغندرقند، پژمردگی موضعی در اندامهای هوایی چغندرقند بخصوص در هوای بسیار گرم است.
در طی ساعات شب یا پس از بارندگی، بیشتر بوته ها بهبود می یابند. گیاهانی که آلودگی شدیدتری دارند از رشد باز می مانند. برگهای بیرونی زرد رنگ شده و در پایان می میرند. اندازه برگهای جدید نیز به طور واضحی کاهش می‌یابد.
علایم ویژه آلودگی در غده چغندرقند به این صورت است که ریشه اصلی به شکل قابل توجهی کوتاه شده و تشکیل ریشه های جانبی نیز افزایش می‌یابد. زیرا چغندرقند برای جبران خسارت این نماتد ریشه های جانبی اش را توسعه داده و درنتیجه آن شکل تیپیک ریش دار شدن ریشه حاصل می‌شود.
علایمی که تا اینجا توصیف شدند ممکن است مشابه آلودگی به ریزومانیا باشند، بنابراین تنها نشانه تشخیص آلودگی به این نماتد وجود جانورهای ماده سفید رنگی به اندازه ته سنجاق با سیست های قهوه ای رنگ بر روی ریشه ها می‌باشد. این ماده های سفید رنگ نماتد که کمک بزرگی به تشخیص قطعی آلودگی می‌کنند، با چشم غیر مسلح نیز دیده می‌شوند.

زیست شناسی
• جنبه های توسعه بیماری
این نماتد به صورت خفته در داخل یک سیست باقی می ماند. یک سیست حدوداٌ به اندازه ته سنجاق و محتوی ۳۰۰ عدد تخم و لارو می‌باشد. با کشت گیاهان میزبان، لاروهای زنده در داخل سیست فعال می‌شوند.