مقاله بررسی زبان و آفات و راه علاج آن از دیدگاه امام سجاد(ع)

دانلود مقاله بررسی زبان و آفات و راه علاج آن از دیدگاه امام سجاد(ع) تحقیق جرائم و آفات زبان جرایم و آفات زبان آثار و آفات زبان خطرات و آفات زبان زبان حال امام سجاد حق زبان امام سجاد مقاله ای درمورد امام سجاد مقاله امام سجاد تحقیق در مورد امام سجاد تحقیق درباره امام سجاد تحقیق درباره ی امام سجاد(ع) آفات زبان در قرآن آفات زبان از منظر قرآن آفات زبان چیست آفات زبان از دیدگاه اخلاق اسلامی

فهرست مطالب

تعریف و تبیین موضوع ۴
ضرورت و اهداف تحقیق ۶
پیشینه موضوع ۷
روش تحقیق ۷
ویژگیهای اخلاقی امام سجاد (علیه السلام ) ۹
رساله حقوقی امام سجاد(ع) ۲۰
فصل چهارم ۳۴
تربیت ۳۴
فصل پنجم ۴۶
حق نفس ۴۶
اصل شکر گذاری ۵۴
اصل شهادت اعضاء و جوارح در روز قیامت ۵۹
فصل ششم ۶۳
حق زبان ۶۳
:‌آفات زبان ۷۳
دروغ ۷۳
عوامل که باعث دروغ گفتن می شود . ۷۴
زیانهای دروغ گفتن ۷۶
شیوه های دروغ گفتن ۸۵
اقسام دروغ ۸۸
موارد تجویز دروغ ۹۳
راه علاج دروغ ۹۵
غیبت ۱۰۰
آیات و روایات و احادیثی در مورد غیبت ۱۰۲
انگیزه های غیبت و عوامل آن ۱۰۹
علاج غیبت ۱۱۳
آیات و روایاتی در ذم غیبت ۱۱۷
موارد جواز غیبت ۱۱۸
نمامی و سخن چینی ۱۲۱
مبارزه با افراد نمام ۱۲۳
نمامی و سخن چینی از نظر لغوی و اصطلاحی ۱۲۴
عوامل سخن چینی ۱۲۴
آیات و روایاتی در ذم نمامی و سخن چینی ۱۲۵
بهتان ۱۲۷
بهتان از نظر لغوی و اصطلاحی ۱۲۸
آیات و روایات در مورد بهتان ۱۲۸
تملق گویی ۱۳۱
تملق گویی از نظر لغوی و اططلاحی ۱۳۲
آیات و روایات در مورد تملق گویی ۱۳۳
آفات تملق گویی ۱۳۶
مسخره کردن و بدگویی ۱۴۰
عوامل مسخره کردن و بدگوئی ۱۴۰
آیات و روایات در مورد مسخره کردن ۱۴۲
راه علاج مسخره کردن ۱۴۴
آیات و روایات در مورد مسخره کردن ۱۴۵
صدای بلند ۱۴۶
سخنان زائد ۱۴۸
سخن زائد از نظر لغوی و اصطلاحی ۱۴۸
راز ذم سخنان زائد ۱۴۹
آیات و روایاتی در مورد سخنان زائد ۱۴۹
منابع ۱۵۴

 منابع

۱) الهی قمشه ای ، مهدی ، قرآن مجید، انتشارات سوره وابسته به حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی سال نشر ۱۳۷۷٫
۲) سید رضی ( قدس الله نفسه ) ، نهج البلاغه، حاج شیخ حسین انصاریان ، انتشارات پیام آزادی چاپ موعود نور .
۳) مرحوم حاج شیخ عباس قمی ، مفاتیح الجنان ، حجه السلام موسوی دامغانی ، انتشارات گلستان ادب نوبت چاپ : دوم بهار ۸۲ چاپ مهر.
۴) امام زین العابدین ( ع) ، صحیفه کامله سجادیه ، حسین انصاریان ، پیام آزادی چاپ چهارم ۱۳۷۶ چاپخانه شفق – همچنین ترجمه سید صدرالدین ، صدر بلاغی ، تهران ، حسینیه ارشاد.
۵) امام خمینی ( رحمت الله علیه ) ،شرح چهل حدیث ( اربعین حدیث) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ( سلام الله علیه)
۶) حسین ، میرزا خانی ، آفات زبان در قرآن ، انتشارات و تبلیغات فرهنگ انقلاب اسلامی، چاپ اول ، شوال ۱۴۰۱٫
۷) عالم ربانی علامه مهدی ، نراقی ، علم اخلاق اسلامی ترجمه کتاب جامع السعادات ، دکتر سید جلال الدین مجتبوی .
۸) آیت الله حسین ، مظاهری ، چهارده معصوم ، چاپ کپنهاک.
۹) جواد ، فاضلی ، معصوم ششم علی بن الحسین سید الساجدین (علیه السلام) ، شرکت سهامی و چاپ و انتشارات کتب ایران .
۱۰) عبدالامیر، فولاد زاده ، امام زین العابدین (علیه السلام) یادگار کربلا.
۱۱) محمد جواد نجفی ، ستارگان درخشان جلد ۶ سرگذشت امام چهارم حضرت سجاد (علیه السلام) ، انتشارات کتابفروشی اسلامیه چاپ اسلامیه .
۱۲) هیئت تحریریه موسسه در راه حق ، پیشویا چهارم امام سجاد (علیه السلام) چاپ سلمان فارسی ، قم ، نوبت چاپ ششم ۱۳۷۰٫
۱۳) مهدی ، پیشوای ، سیره پیشوایان ، چاپ اعتقاد ، چ چهاردهم ، قم ، ناشر موسسه امام صادق (علیه السلام) ، انتشارات توحید .
۱۴) سید مرتضی حسینی ، چهل حدیث شریف ، انتشارات محقق زنگان چاپ اول.
۱۵) امام زین العابدین (علیه السلام) ، ترجمه رساله الحقوقی امام سجاد (علیه السلام) ، دکتر علی شیروانی ، انتشارات دارالفکر چ قدس.
۱۶) محمد بن یعقوب کلینی ، اصول کافی ، علی اکبر غفاری ، تهران ، مکتبه الصدوق ،۱۳۸۱
ه . ق .
۱۷) پیامبر گرامی اسلام (ص) ، نهج الفصاحه ، ابوالقاسم پاینده ، چ جاویدان ، چاپ نهم ۱۳۵۴٫
۱۸) حسن ، هریسی ، غررالحکم ، محمد علی انصاری ، جلد اول ، دوم ، سوم ، چهارم ، پنجم، ششم.
۱۹) سید حسین شیخ الاسلامی ، ترجمه غررالحکم ، انتشارات انصاریان ، قم ، چاپخانه صدر قم چ چهارم ۱۳۷۸٫
۲۰) محدث عباس ، قمی ، سفینه البحار ، تهران ، کتابخانه سنائی .
۲۱) استاد جواد ، مغنیه دانشمند لبنانی ، فی ضلال نهج البلاغه.
۲۲) مرحوم صدوق ، ثواب الاعمال.
۲۳) محمد باقر ، مجلسی ، بحارالانوار ، تهران ، دارالکتب الاسلامیه.
۲۴) الحاکم النیشابوری ، المستدرک علی الصحیحین ، عبدالرحمان المرعشی چ اول بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۰۶ ه . ق .
۲۵) شیخ حر عاملی ، وسائل الشیعه ، بیروت ، دارالچیاء التراث العربی .
۲۶) استاد ناصر مکارم شیرازی ، تفسیر نمونه ج سوم ، با همکاری جمعی از دانشمندان ، چ چاپخانه گوهر اندیشه. ناشر دارالکتب الاسلامیه ، تهران ، ۱۳۷۹ ه . ق .
۲۷) حسن بن علی بن شعبه ، تحف الحقول ، قم ، دفتر انتشارات جامعه مدرسین ۱۳۶۳ ه . ق
۲۸) مرحوم سید حسن شیرازی ، کلمه الله .
۲۹) شیخ صدوق ، الخصال ، علی اکبر غفاری ، قم ، منشورات جامعه المدرسین فی الفوره العلمیه قم، ۱۴۰۳ ه . ق .
۳۰) ابن ابی الحدید ، شرح نهج البلاغه ، محمد ابو الفضل ابراهیم ، چ اول ، قاهره ، داراچیا الکتب العربیه ، ۱۳۷۸ ه. ق .

۱-تعریف و تبیین موضوع:

زبان عضوی است ماهیچه ای و بیضی شکل که از ته به انتهای کف دهان و به استخوان لامی چسبیده و دارای یک سطح فوقانی و یک سطح تحتــانی و دو لبه جانبی و یک نــــوک می باشد . و در بین اعضای انسان از اهمیتی خاص برخوردار است و وظایفی را عهده دارد که به نحو احسن انجام می دهد .

و زبان سه کار عمده دارد :

۱- جویدن و بلعیدن غذا به کمک زبان انجام می گیرد بطوری که اگر زبان به حرکت در نیاید ، خوردن غذا مشکل و گاهی غیر ممکن می باشد.

۲- طعم و مزه های مختلف و گوناگون ( شیرینی ، تلخی ، شوری ، ترشی و …. به وسیله زبان تشخیص داده می شود .

۳- افکار و اندیشه های انسان و مقصود و سخنان او ، با زبان ظاهر و ارائه می شود و به سخن دیگر ؛ سازنده و خلاق اصلی سخن و کلام زبان است .

و بدین جهت است که ما با توجه به قرآن و روایات و احادیث و …..هم روی کار سوم زبان که همان نقش بیانگری آن است ، تکیـــه می کنیم و از این زاویــه مورد توجه قرار می دهیم .

و در قرآن مجید می خوانیم: الرََّّحمنٍ ، علَّم القرآن ، خلق الانسان ، علَّمه البیان.

« خداوند مهربان به رسولش قرآن را آموخت و انسان را خلق نمود و به او بیان «سخن گفتن» را یاد داد.[۱]

بعد از اینکه با زبان این عضو ماهیجه ای آشنا شدیم حقوق زبان از دیدگاه امام سجاد(ع) را بیان می کنیم .

امام برای زبان چندین حق بیان کرده اند که به ترتیب ذکر می کنیم:

۱- پاکسازی زبان:

امام سجاد (ع) فرمود: « و اما حق اللسان فاکرامه عن الخنی»[۲]

« حق زبان بازداشتن و پاک کردن نمودن آن از فحش و زشت گویی است.

تفسیر: در کلام امام (ع) اولین حق زبان پاکسازی آن از گفتار زشت و ناپسند است و دومین حق بهسازی آن می باشد که در واقع امام « پاکسازی » را مقدم بر «بهسازی » گرفته است.

۲-بهسازی زبان:

« و تَعوِیدُهُ عَلَی الخَیرِ وَحَملُهُ عَلَی الادَبِ»

« حق زبان عادت دادن آن بر نیک گویی و وادار کردنش بر مودبانه سخن گفتن است »

تفسیر: در اینجا هم باید بعد از پاکسازی زبان از زشتیها ، آن را با زیباییها آراسته کنیم و بر سخنان خوب و زیبا و حق و منطقی عادت دهیم و بر این وادار کنیم.

« و قولوا للناس حسناً» [۳]     « بر مردم سخن خوب و زیبا بگویید»

۳- خود داری از سخنان بی مورد و بی فایده:

و اِجمامُهُ اِلا لِمَوضِع الحاجَهِ و المَقعَهِ و الدُّنیا و اِعظائُهُ عَنِ الفُضُولِ الشُّنعَهِ القَلِیلَهِ الفائدَهِ لا یُومَنُ ضَرُرها مَعَ قِلَّهِ عائُدَنها.

سومین حق زبان « ساکت نمودن آن مگر به مقدار نیاز و لزوم و منفعت دین ودنیا ، و بازداشتن آن از حرفهای زاید که سودش کم و ضررش محتمل است»

بنای شریعت اسلام بر اعتدال و میانه روی است .

« جَعَلناکُم اُمَّهً وَسَطاً» « شما را امت میانه رو و معذول قرار دادیم»

۲- ضرورت و اهداف تحقیق

انسان بعد از خداوند متعال ، قبل از هر چیز و هر کس با جوارح و اعضای خود در ارتباط است ، چرا که ارتباط با اشیاء و افراد دیگر نیز به وسیله اعضا و جوارح است . پس لازم است که حقوق آنها هم قبل از حقوق سایر چیزها مطرح شود.

امام سجاد (ع) نیز وقتی که حقوق را بیان می کند ، بعد از بیان بزرگترین حق خداوند (عبادت و عدم شرک) که نزدیکترین صاحب حق انسان از طرف بالا است .حقوق اعضا و جوارح را بیان می کند که نزدیکترین صاحب حق او از طرف پایین است .و مهمترین حقوق اعضا و جوارح ، حقوق زبان و حق اللسان است . تا جایی که امام علی (ع) می فرماید:

المرءُ مخبوءٌ تحت لسانِهِ             شخصیت هر انسان زیر زبانش نهفته است »[۴]

با توجه به آیه بالا زبان نمودار شخصیت است تاکسی به سخن نیامده است ، شخصیت و کاربرد آن پیدا نیست اما بعد از سخن ، ماهیتش آشکار می گردد.

حضرت علی (ع) فرمود :« تکلموا تعرفوا» در سخن بگویید تا شناخته شوید» و همچنین انسان می تواند با رعایت حقوق زبان از خدمات زبان بهره مند و از خطراتش در امان بماند . و می تواند انسان را به«اعلی علیین» و یا « اسفل السافلین» برساند ؛ چرا که ایمان و کفرکه از اعمال باطنی است . بوسیله زبان ظاهر می شود . وهدف از این تحقیق نشان دادن حقوق زبان و خدمات و خطرات زبان می باشد.

۳- پیشینه موضوع:

 شاید برای بعضی ها این سوال مطــرح شود که اعضــای یک فرد چگونه بر او حق پیدا می کنند و از او طلبکار می شوند ، در حالی که اعضای او نه از خود شعوری دارند و نه استقلالی !

همه می دانیم که اعضا و جوارح انسان ، اسباب کار و وسیله زندگی و ارتباطات او است و انسان با توجه به این که می تواند این اعضا را در موارد مختلف به کار گیرد . مالک حقیقی این اعضا، با توجه به مصالح فردی و اجتماعی نوع بشر شرایطی را در کاربرد آنها ، بر انسان قرار داده است و او را موظف کرده است که با این شرایط بکار برد .

۴- روش تحقیق

روش تحقیق جهت مطالعه علمی موضوع تحقیق حاضر ، عبارت است از روش کتــابخـانه ای .

در این روش مهمترین بخش ، جمع آوری منابع و کتب قابل استفاده در تحقیق مورد نظر و مربوط به مراکز مختلف از جمله سایتهای مختلف حوزه و دانشگاه و کتابخانه شخصی و استفاده از نوار معتبر و بررسی کتــب مربوط به رساله حقوق امام سجاد ( علیه السلام ) می باشد.

پس از جمع آوری مطالب و فیش برداری از آنها ، موضوعات مربوطه مشخص و مطالب بر طبق آنها دسته بندی شده و در مرحله بعد ، چنین و این مطالب و سرانجام شکل دادن و مرتبط ساختن کل مطالب جهت تبیین موضوع اصلی در پژوهش است .

امام زین العابدین( علیه السلام) شهربانو دختر یزدگرد آخرین پادشاه فارس بود. نام اول این بانو جهانشاه و بقولی شاه زنان بوده است و شرافت این زن آن است که مادر نه نفر از ائمه طاهرین می شود و چنانچه حسین (علیه السلام) اب الائمه است این زن نیز ام الائمه است. [۵]

و اما امام سجاد ( ع)دوران کودکی خود را در شهر مدینه سپری کرد. حدود دو سال از خلافت جدش امیرالمومنین(علیه السلام ) را درک نمود و پس از آن مدت ده سال شاهد حوادث دوران امامت عموی خویش امام مجتبی (علیه السلام ) بود که تنها در شش ماه آن عهده دار خلافت اسلامی بود .پس از شهادت امام مجتبی (علیه السلام ) در سال ۵۰ هجری ، به مدت ده سال در دوران امامت پدرش حسین بن علی (علیه السلام ) که در اوج قدرت معاویه با او در ستیز و مبارزه بود ، در کنار او قرار داشت.

مدت عمر آن بزرگوار مثل پدر بزرگوارش ۵۷ سال است زیرا ۱۵جمادی الاول سال ۳۸ از هجرت به دنیا آمد. تولد آن بزرگوار دو سال قبل از شهادت امیرالمومنین است و تقریباً ۲۳ سال با پدر بزرگوارش زندگی کرد پس مدت امامت آن بزرگوار ۳۴ سال است . [۶]

در محرم سال ۶۱ هجری در جریان قیام و شهادت پدرش حسین (علیه السلام )در سرزمین کربلا حضور داشت . پس از فاجعه کربلا که امامت به او رسید ، همراه دیگر اسیران اردوگاه حسین به اسیری به کوفه و شام برده شد ، و در این سفر سرپرست و تکیه گاه اسیران در کوران مصائب و گرفتاریها بود . او در این سفر  با سخنرانیهای آتشین خود حکومت یزید را رسوا ساخت و پس از بازگشت از شام ، در شهر مدینه اقامت گزید تا آنکه در سال ۹۴یا ۹۵ هجری به شهادت رسید و در قبرستان معروف « بقیع» در کنار قبر عمویش امام حسن (علیه السلام) به خاک سپرده شد .[۷]

و اما از نظر فضایل انسانی : امام سجاد گرچه با اهل بیت ( علیه السلام ) وجه اشتراک در همه فضایل دارند و هیچ فرقی میان آنان از نظر صفات و فضایل انسانی نیست اما از نظر گفتار و کردار شباهتی تام به جدشان امیرالمومنین (علیه السلام ) دارد.

بخش دوم: ویژگیهای اخلاقی امام سجاد (علیه السلام )

ایمان امام سجاد(علیه السلام ):

امیرالمومنین (علیه السلام ) در دعای صباح می گوید: یَا مَنْ دَلَّ عَلیَ ذاتِهِ بِذاتِهِ (ای کسی که برهان وجود خود هستی )

حضرت سجاد نیز در دعای ابو حمزه ثمالی می گوید: بِکَ عَرْفتُکَ وَ اَنْتَ دَلَلْتَنَی عَلَیْکَ وَ دَعَوینی اِلَیْکَ وَ لَوْ لا اَنْتَ لَمْ اَدْرِ مَا اَنْتَ .« تو را به خودت شناختم و تو دلالت نمودی مرا بر خودت و دعوت نمودی به خودت و اگر نبودی . ترا نمی شناختم»

این گونه کلمات منتهای ایمان را می رساند و این همان ایمان شهودی است که امیرالمومنین می فرماید:

« لَوْ کَشفَتْ لِی الغِطاءُ ما أزدَدْتُ یَقینَا»

« اگر بر فرض محال ممکن بود خدا را به این چشم ظاهری دید و می دیدم بر یقین من که الان به ذات مقدس حق دارم افزوده نمی شد»