مبانی نظری اهمال کاری تحصیلی دانش آموزان و اثربخشی آموزش خودکارآمدی بر آن

چکیده:
هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش خودکارآمدی بر اهمال کاری تحصیلی دانش آموزان پسر پایه دوم دبیرستان است. این پژوهش از نوع آزمایشی با طرح پیش‌ آزمون – پس‌ آزمون بود. از میان مدارس پسرانه دوره دبیرستان شهرستان قاینات از طریق نمونه‌گیری دردسترس دو مدرسه انتخاب و با اجرای پرسشنامه اهمال کاری تحصیلی 30 نفر که نمره بالایی در اهمال کاری تحصیلی گرفتند در ‌دو گروه آزمایش و گروه کنترل جایگزین شدند (تعداد هر گروه 15 نفر است). آموزش خودکارآمدی به مدت 10 جلسه در مورد گروه اول اجرا شد، گروه کنترل در لیست انتظار بودند. داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس تک متغیره تجزیه‌وتحلیل شدند. تحلیل کوواریانس تک متغیره نشان داد که بین گروه‌های موردمطالعه در اهمال کاری تحصیلی تفاوت معناداری وجود دارد (01/0>p). یافته‌ها نشان دادند آموزش خودکارآمدی در کاهش اهمال کاری تحصیلی مؤثر است.

کلمات کلیدی:
خودکارآمدی
اهمال کاری تحصیلی

مقدمه
یکی از اهداف مهم آموزش‌وپرورش ایجاد زمینه برای رشد همه‌جانبه فرد و تربیت انسان‌های سالم، کارآمد و مسئول برای ایفای نقش در زندگی فردی و اجتماعی است. ازآنجا ‌که دانش‌آموزان به‌عنوان رکن اساسی نظام آموزشی کشور، در دستیابی به اهداف نظام آموزشی نقش و جایگاه ویژه‌ای دارند، توجه به این قشر از جامعه ازلحاظ آموزشی و تربیتی، باروری و شکوفایی هر چه بیشتر نظام آموزشی و تربیتی جامعه را موجب می‌گردد. بااین‌وجود از کل دانش‌آموزانی که وارد سیستم آموزش‌وپرورش می‌شوند، تعداد کمی از آن‌ها می‌توانند استعدادهای خود را شکوفا کنند و در این عرصه موفق گردند و عملکرد تحصیلی  خوبی از خود نشان دهند. یکی از عوامل بسیار مهم و اثرگذار در عوامل تحصیلی دانش‌آموزان عوامل روان‌شناختی آنان است (میکائیلی ، افروز و قلی زاده ، 1391). ازجمله ویژگی‌های روان‌شناختی مهمی که عملکرد تحصیلی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اهمال کاری  است(مطیعی ،حیدری،صادقی ، 1392).

واژه انگلیسیprocrastination در فارسی معادل تعلل، اهمال کاری، سهل انگاری و به تعویق انداختن کارهاست (الیس و نال ، 1997؛ ترجمه فرجاد،1382). اهمال کاری اغلب به عنوان تأخیر غیر منطقی رفتار مورد بررسی قرار می گیرد (کنوس ، 2000،به نقل ازاستیل ، 2007). همچنین بالکیس و دورو  (2007) اهمال کاری را به عنوان فروگذاری از انجام وظایف و مسئولیتها در یک شکل و اندازه و زمان به موقع و مورد انتظار، علیرغم اجتناب پذیر بودن و توانایی فرد جهت انجام آن و آگاهی از پیامدهای ناخوشایند طفره رفتن از انجام مسئولیت‌ها تعریف می کنند. اهمال کاری باتوجه به پیچیدگی و مولفه‌های شناختی، عاطفی و رفتاری آن تظاهرات گوناگونی دارد. ازجمله اهمال کاری در تصمیم گیری، اهمال کاری روان رنجورانه، اهمال کاری وسواس- اجباری، اهمال کاری تحصیلی، اهمال کاری عمومی یا کلی،که متداولترین شکل آن در دوران نوجوانی و جوانی اهمال کاری تحصیلی است (سولومون و راثبلوم ، 1984؛ جوکار، 1386).

ارتباط اهمال کاری با اضطراب، خودکارآمدی وعزت نفس پائین در پژوهش‌‌های مختلفی به تأیید رسیده است(جانسون  و بلوم  ، 1995). از سوی دیگر محققان از این اظهارنظر که اجتناب یک انگیزه اصلی برای اهمال کاری است حمایت می‌کنند. افرادی که در توانایی حل مسأله با مشکل مواجه هستند ، در برابر تکالیف  چالش انگیزی که فراتر از منابع  در دسترس شان است و یا تکالیف ملال‌آور با شیوه‌ای هیجانی  و به صورت مضطربانه برخورد می‌کنند و برای اجتناب از این هیجان ناخوشایند، ازموقعیت‌‌های مستلزم رویارویی با مسأله اجتناب می‌کنند(فراری و دایز  مورالز  ، 2007).

محیط‌‌های آموزشی (مدرسه و دانشگاه) ، دانش آموزان و دانشجویان را با منابع متغیر و مختلفی از فشارهای تحصیلی مواجه می کنند. از جمله اینکه دانش آموزان را از این نظر که توانایی‌‌هایشان  برای درگیری با چالش‌‌ها و تکالیف مورد یادگیری در یک زمان محدود و در مقایسه و رقابت با دیگران مورد ارزیابی قرار می گیرد تحت فشار قرار می دهد. این در حالی است که تحقیقات نشان می دهد که هنوز تعداد زیادی از دانش آموزان و حتی در سطوح بالای تحصیلی دانشجویان ممکن است مهارت‌‌های لازم جهت مواجهه با چنین  شرایط چالش برانگیزی را دریافت نکرده باشند (الکساندر و انوگبازی ، 2007).

آموزش خودکارآمدی تحصیلی از اهداف مهم آموزشی و تربیتی است،که از طریق آن می توان افراد را برای مقابله با چالشها و شرایط متغیر آموزشی آماده کرد، فقدان این مهارت‌‌ها به عنوان مانعی بر پیشرفت تحصیلی، می تواند عزت نفس و ادراک خودکارآمدی افراد را نیز در مواجهه با شرایط فوق متاثر، منجر به اضطراب و به دنبال آن اجتناب از انجام وظایف مورد انتظار شود.

فهرست مطالب
اثربخشی آموزش خودکارآمدی بر اهمال کاری تحصیلی دانش آموزان متوسطه
فصل دوم ادبیات پژوهش
مقدمه  11
مفهوم اهمالکاری 12
انواع اهمالکاری 13
علل اهمالکاری 15
اهمالکاری به عنوان یک اختلال شخصیتی19
بررسی اهمالکاری به عنوان یک ویژگی شخصیتی . 24
پیشایندهای اهمالکاری. 28
پیامدهای اهمالکاری. 29
سبک‌‌های مقابله ای اهمالکاری 34
خودکارآمدی 37
تعاریف خودکارآمدی. 39
خودکارآمدی تحصیلی. 40
منابع اطلاعاتی خودکارآمدی 42
ابعاد خودکارآمدی 43
عوامل موثر بر خودکارآمدی 44
راهبردهای بهبود خودکارآمدی 44
پیشینه پژوهش. 45

منابع و مآخذ
منابع فارسی
منابع لاتین

چکیده انگلیسی
صفحه عنوان انگلیسی

فهرست نمودارها  و شکل‌ها
نمودار 1-2. شرایط افزایش  دهنده احتمال بروز اهمال کاری  26
نمودار2-2.  مدل استیل از علل اهمال کاری  تحصیلی. 27
نمودار 3-2. اهمال کاری  و باورهای شناختی ناکارآمد. 36