دانلود مقاله جامعه شناسی نفاق در قرآن

دانلود مقاله جامعه شناسی نفاق در قرآن مقاله مقاله تحقیق

مقدمه
فرهنگ و نظام اجتماعی- سیاسی اسلام ،در جریان رشد و پویایی خویش همواره در معرض خطراتی بوده و می باشد. باتوجه به تاریخ اسلام و متون دینی می توان دریافت، گاهی خطراتی که از درون فرهنگ و نظام اسلامی را در معرض آسیب قرار داده است با اهمیت تر از تهدیداتی است که ازبیرون با آن مواجه بوده است. بنابراین در صورت موفقییت نیروهای خطرساز درونی، ضربه های کاری تری وارد می آورند. توضیح اینکه: با دقت در مشاهدات اجتماعی چنین نتیجه گیری می شود که برخی انسانها بر شخصیت واقعی خویش روکش ایمان کشیده و دینداری را ابزاری جهت دنیا محوری خود قرار داده اند ، و چون از بیشتر راهکارهای اجتماعی نظام اجتماعی –سیاسی جامعه اطلاع دارند و می توانند مشکلاتی جدی در مسیر رشد و پویایی فرهنگ اسلامی ایجاد کنند .در فرهنگ دینی به اینگونه افراد منافق گفته می شود . نفاق مشکلی است که اسلام از ابتدای ظهور با آن مواجه بوده است و در قرآن و روایات جزء های آن بارها مورد تأکید قرار گرفته است . از اینرو بهترین روش جهت رفتار شناسی و درنتیجه کنترل این قشر از جامعه برسی متون مذهبی و دینی است که در این برسی ارجحیت با قرآن می باشد.بنابراین با توجه به خطرهایی که از ناحیه این گروه جامعه را تهدید می کند، شناخت کنش های منافقان در عرصه های مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی می تواند به شناخت ساخت نظام کنش منافقان و روابط اجتماعی آنها در عرصه های مختلف و تعیین چگونگی واکنش منافقان نسبت به قضایای مختلف، کمک کند . بنابراین سعی ما در این پژوهش این است که با توجه به آیات قرآن از ویژگی های این گروه و راه های کنترل خطرات آنها آگاه شویم و سپس تحلیلی جامعه شناسانه از نوع رفتار و عملکرد منافقان ارائه دهیم. علاوه بر این استخراج مفاهیم اجتماعی قرآن پیرامون موضوع مورد پژوهش از نکات مثبت پژوهش می باشد.

موضوع پژوهش:
جامعه شناسی نفاق در قرآن – موضوع تصویب شده برای این پژوهش است . با مشورتی که در یک نشست کوتاه با جناب اقای دکتر رفیع پور داشتم ، ایشان این عنوان را قابل نقد  می دانستند و پیشنهاد ایشان تغییر موضوع بود . پس از چندیکه مقداری از پژوهش انجام شد و برای تأیید و اظهار نظر به ناظر محترم تقدیم شد ، با توجه به موضوع تصویب شده، ایشان کار ما را بر شناسایی سنخ اجتماعی منافق و صورت کنش متقابل این سنخ در قرآن ››متمرکز کردند .

بیان مسئله:
انسان موجودی است نفع طلب و اساس همه کنشهای بشری جلب منفعت و دفع ضرر می باشد ولی مصداق نفع و طلب بر اساس باورها و ارزشها متغییر است . شاید به همین دلیل از کنشگران مختلف براساس باورهای متفاوت و ارزشهای گوناگون ، در مسئله گروهی ، کنشهای متفاوتی صادر می شود . عده ای کنشهایشان ابزاری صرف ،بعضی دیگر ارزشی صرف و جمعی نیز ابزاری، ارزشی است .منافقان را می توان دسته ای دانست که کنشهای آنان ابزاری صرف بوده و جهت جلب منفعت بیشتر از هر وسیله ای استفاده می کنند ، یکی از این ابزار تظاهر به پایبندی به فرهنگ عمومی جامعه و ایجاد تضاد میان اقشار و دسته های مختلف اجتماعی و حداکثر استفاده از تضاد موجود است .
کفار نیز از همین ویژگی برخوردار بوده و برای به دست آوردن حداکثر منفعت از هیچ عملی رویگردان نیستند ، یکی از کارهای آنان کاهش همبستگی و ایجاد تضاد، در جامعه اسلامی است . این مهم در صورتی محقق می شود که کفار بتوانند با دسته هایی از جامعه اسلامی که دارای باور و ارزشی مشترکی هستند به وحدت منافع رسیده و جهت دستیابی به این هدف در تعامل مستمر باشند .
از طرفی مؤمنان در تعاملاتشان بر پایبندی به دین تأکید دارند ،تعاملات منافقان و مؤمنان با تأکید بر تظاهر به پایبندی دین صورت می گیرد تعاملات منافقان با کافران با تأکید بر تظاهر به عدم پایبندی به دین تحقق می یابد. کفار نیز در تعاملاتشان بر عدم پایبندی به دین تأکید دارند . از همینرو احتمال دستیابی منافقان به اهدافشان بیشتر از کفار است .

نتیجه تظاهر به پایبندی به دین در جامعه دینی ،زمینه سازی دستیابی افرادی به ثروت ، قدرت و منزلت می باشد که کنشهایشان ابزاری صرف بوده و نگرش آنها به معنویات نگرشی منفی است. دستیابی افراد به ثروت ، قدرت و منزلت از این شیوه کم کم سبب می شود تظاهر به پایبندی به دین ،جایگزین  پایبندی به دین شده و در دراز مدت میان مؤمنان شکاف ایجاد کند و جامعه دینی را به نابودی بکشاند .
خلاصه اینکه ، نفاق ورزیدن که حاصل آن منافق است ،عملی اجتماعی است و آثار زیانباری برای گروه مؤمنان و به تبع جامعه ایمانی به  دارد . علاوه بر این سرایت چنین کنشی به لایه های مختلف اجتماعی و در بر گرفتن افراد بیشتری از جامعه، که یکی از آثار زیانبار آن به شمار می آید ، تهدیدی جدی محسوب می شود .

از آنجا که مفهوم واژه نفاق وقتی محقق می شود ، که مفاهیمی همچون ایمان و کفر مصداق خارجی داشته باشد ،کار جامعه شناسان و دین شناسان خطیر تر بوده  و ضرورت همکاری این دو دسته از اندیشمندان نمود عینی بیشتری پیدا می کند، لذا با توجه به سنت و فرهنگ جامعه ما ،که برای تبیین مفاهیم دینی و دستیابی به تدابیر قابل اجرا به کتاب خدا و سنت پیامبر او مراجعه می شود ، ما نیز در تبیین مفهوم نفاق و منافق و چگونگی کنش آنان با مؤمنان و کافران و بیان این موارد و تحلیل آن به زبان جامعه شناسی ، کتاب خدا، یگانه مرجع غیر قابل خدشه در نزد همه مسلمین را در پیش روی خود قرار داده و به بازیابی مجدد آن با بهره گیری از روشهای جامعه شناسی، می پردازیم .

–
فهرست مطالب:
مقدمه
فصل اول
موضوع پژوهش
بیان مسئله
هدف و ضرورت
فصل دوم: ادبیات پژوهش
الف: بیان مفاهیم
مقدمه
مفهوم سیستم
مفهوم فراگیر سیستم اجتماعی
مفهوم رفتار behavior
مفهوم عمل(action) ، عمل اجتماعی(social acion) و تعامل اجتماعی(ntraction)
گروه اجتماعیsocial group
هنجار (norm)
توجه مجدد به چهارچوب عمل
تعریف کنش اجتماعی
عناصر کنش اجتماعی
کنش متقابل
انتظارات متقابل
هنجارها و ارزشها
ضمانت اجراها
نقش اجتماعی
سنخ اجتماعی
نظام اجتماعی
فرایند دو گانه نظام اجتماعی
قشر اجتماعی
نظامهای قشر بندی اجتماعی
مفهوم نفاق
الف: نفاق
ب: منافق
ب-پیشینه تحقیق
اخلاق در قرآن
سیمای نفاق در قرآن
پیامبر و منافقین
علل روی آوردن به نفاق
شیوه های نفاق
ویژگیهای منافقان
ابزار منافقان برای نیل به اهداف
روش پیامبر در برابر منافقان
مجدداَ سکوت پیامبر در مقابل گستاخی عبدالله بن ابی تکرار می شود و سوء استفاده وی از صبر و گذشت پیامبر نمایان می گردد
روش عملی پیامبر در مقابل منافقین دوری جستن و تأیید نکردن ایندسته است
دشمنان دوست نما
علائم و نشانه های منافق
منافق و منافقین
علامت مؤمن : نماز ، روزه ، انفاق ، زکات بر فقرا
در بخش دیگر به صفات منافقین پرداخته که عبارتند از
منافقان به رفتارهای زیر خصوصیت پیدا می کنند
رفتار منافقان در لباس پیمان شکنان
اسلام مکتب مبارز و مولد
اخلاق از دیدگاه قرآن و عترت
نفاق یا کفر پنهان
فرهنگ واژه اخلاق در قرآن
سی و دو سخنرانی پیرامون سوره حشر
گذری بر سوره حشر
مصباح الشریعه
رساله قلع الغیبه
نبوغ حافظ شیرازی
فصل سوم: روش تحقیق
روش پژوهش
تحلیل درونی
خصیصه ذهنی
تحلیل بیرونی
نتیجه
فصل چهارم: یافته های پژوهش
مقدمه
بخش دوم
جدول شماره ۱
بخش سوم
فصل پنجم
تحلیل داده ها
مقدمه
بررسی کنشهای فرهنگی منافقان
تعاملات فرهنگی
پیامبر – منافقان
مومنان – منافقان
کافران – منافقان
کنشهای فرهنگی منافقان با منافقان و کافران
بررسی کنشهای اجتماعی منافقان
تعاملات اجتماعی
پیامبر – منافقان
منافقان – پیامبر
منافقان – مومنان
کنشها و تعاملات اجتماعی منافقان در رابطه با پیامبر و مؤمنان
تخریب رأس هرم نظام اجتماعی
از بین بردن همبستگی میان مسلمین
الف : کنشهای اجتماعی منافقان
ب : تعاملات اجتماعی منافقان
بررسی کنشهای سیاسی منافقان
تعاملات اقتصادی
تذکر دادن و دعوت به ایمان
اعراض کردن و حذر کردن
تهدید به مجازات
مماشات ( تحمل کردن)
فهرست منابع و مآخذ