مقاله تاملی بر نظریه های جامعه شناختی مهاجرت ‏و مهاجران افغانی در ایران

دانلود مقاله تاملی بر نظریه های جامعه شناختی مهاجرت ‏و مهاجران افغانی در ایران
دو پدیده مهاجرت و شهرنشینی در جوامع مختلف در حد وسیعی به وقوع می پیوندد این دو پدیده به عنوان پیامدهای رشد جمعیت از یک طرف و تغییرات اجتماعی (۱) از طرف دیگر، به طور وسیعی در نقاط مختلف جهان در جریان است. به طور کلی شهرنشینی و مهاجرت را تقویت کرده اند و حتی انقلاب صنعتی را می توان عامل اساسی رشد  و توسعه مهاجرت و شهرنشینی قلمداد کرد. این جریان ابتدا در اروپای غربی و پس از آن یعنی از جنگ جهانی دوم به بعد در کشورهای رو به رشد صورت گرفته است این دو پدیده امروزه مشکلات فراوانی به ویژه در کشورهای رو به توسعه بر جای گذاشته اند تا جایی که امروزه از شهرنشینی و به ویژه مهاجرت به عنوان مسائل اجتماعی یاد می کنند چرا که جوامع نوین مخصوصاً جوامع در حال توسعه زیر بنای لازم را جهت پذیرش مهاجرین و توسعه شهرهای خود ندارند. در این مجال سعی بر این شده که به وسیله ای مهاجرت، از طریق بررسی زوایای مهاجرت مانند تعریف، تفاوت مهاجرت با پناهندگی، انواع مهاجرت و نظریات صاحبنظران اجتماعی اشاره ای کلی شود. مهاجرت چیست؟ و مهاجر کیست؟
مهاجرت = حرکت انسانها در سطح جغرافیا، که با طرح قبلی صورت می گیرد و به تغییر محل اقامت آنها برای همیشه یا مدت طولانی می انجامد. (ساروخانی، ۱۳۷۰ ص ۴۵)
این تعریف نوعی شخیص مفهومی از مهاجرت است.
بروس کوئن مهاجرت را پدیده ای می داند که به دلایلی از قبیل ناکافی بودن عرضه مواد غذایی در یک منطقه خاص تعقیب و آزار عقیدتی یا سیاسی، جنگ، نفرتها و خصومتهای قومی و ملی صورت می گیرد (بروس کوئن، مبانی جامعه شناسی. ص ۲۸۴)
در لغت نامه جمعیت شناسی آمده است، مهاجرت شکلی از تحرک جغرافیایی یا مکانی جمعیت است که بین دو واحد جغرافیایی انجام می گیرد. (امانی و دیگران ۱۳۵۴ ص ۷۱)
برای فهم بهتر این پدیده باید دانست مهاجر کیست و چه تفاوتی با مفاهیمی چون پناهنده و… دارد.
از نظر اداره امور اجتماعی سازمان ملل مهاجر کسی است که
۱- جهانگرد، بازرگان، دانشجو و یا مسافر عادی نباشد.
۲- جزو ساکنان مراکزی که به طور عادی بین دو کشور رفت و آمد می کنند نباشند.
۳- جز پناهندگان یا افراد یا جمعیتهای جابجا شده یا انتقال یافته نباشند (ساروخانی ص ۴۵)
با توجه به مباحث ذکر شده باید گفت: که عوامل – زمانی – مکانی – انگیزشی در بروز پدیده مهاجرت نقش اساسی دارند. بر این اساس می شود گفت که مهاجرت حرکت انسانها از یک نقطه به نقطه دیگر، در فاصله زمانی خاص با قصد و انگیزه بهبود خواهی است و باید دانست که در امر جابجایهای جمعیتی دو نوع گریز از اضطرار و اجبارهای محیطی، خود نوعی بهبودخواهی و رفاه طلبی است. از این رو انگیزه غالب مهاجرت ما بهبود طلبی، آسایش و آرامش است.
در تقسیم بندی مهاجرت می توان به مهاجرتهای ۱- ارادی و خودخواسته ۲- مهاجرت اجباری ۳- مهاجرت توده ای ۴- مهاجرت فردی ۵- مهاجرت قانونی ۶- مهاجرت غیر قانونی اشاره کرد که بحث در مورد هر کدام از آنها در این مجال نمی گنجد باید افزود که مهاجرت و مهاجر با پناهنده متفاوت است از نظر کمیساریای عالی سازمان ملل متحد: پناهنده کسی است که به علت ترس موجهی که داشته یا دارد از اینکه به خاطر دین، نژاد، عقاید سیاسی، تحت تعقیب در آید، از کشور متبوع خود و یا اگر تابعیتی دارد از کشوری که قبلا ساکن بوده است خارج شود و به خاطر ترس مزبور نخواهد از حمایت کشور متبوع برخوردار باشد و اگر فاقد تابعیت است نخواهد به کشوری که قبلا در آنجا بوده باز گردد در واقع مهاجرت به معنای از دست دادن تابعیت نیست و مهاجر می تواند تابعیت اصلی خود را حفظ نموده و در صورت تمایل به کشور خود باز گردد و از حمایت دولت متبوع برخوردار شود، اما پناهندگی برعکس است.