دانلود مقاله بررسی وضعیت اقلیمی شهرستان قوچان ایستگاه سینوپتیک
ناهمواریها و توپوگرافی شهرستان قوچان :
بیشتر منطقه قوچان کوهستانی است و قسمت هموار آن جلگه قوچان – فاروج را در برمی‌گیرد و چون قسمتهای اولیه رود اترک را که اکنون از شمال شهر می‌گذرد ، شیرین می‌گفته‌اند . بدین جهت مسیر ادامه رود اترک را دره شیرین نام نهاده‌اند وسعت دره در قوچان به طرف جنوب ادامه می یابد و تا ده فیلاب و فتح‌آباد بیشتر می‌گردد و سپس دره کم عمق ایجاد می‌کند که اولی جاده قدیم قوچان شیروان را در میگیرد و دومی تا فاروج‌آباد ادامه می‌یابد . در شمال دره‌های مفرنقا و چوبی و سیاه دشت و به گنبد و مایوان و استاد را بوجود می‌آورد . شهرستان قوچان توسط ارتفاعات هزار مسجد در شمال و ارتفاعات بینالود در جنوب احاطه شده و مراکز انسانی عمدتاً در حد فاصل این دو رشته کوه و دره‌های موجود در آنها استقرار یافته‌اند .
تقسیم کلی گلسها :
گسلها : در مورد گسلهایی که در این شهرستان موجود است ، می توان عمدتاً به دو دسته گسل اشاره نمود یکی گسلهایی که در اثر حرکات قائم پی سنگ ایجاد شده در خشکزایی و رسوبگذاری این شهر نقش داشته‌اند که آنها را گسلهای پی نامند دسته دوم گسلهایی هستند که بصورت روراندگی در فازهای کوهزایی و همزمان با چین‌خوردگیها پدید آمده‌اند که تحت عنوان روراندگیها یاد می‌شود .
– گسله‌های پی را می‌توان از نظر جنبش و پی‌آمدهای آن در دو گروه قرارداد – گروه‌هایی که همزمان را رسوبگذاری فعال توده‌اند که با ایجاد ساختمانهای هورست .گرابن در تغییر رخساره واحدهای سنگی و نمودهای رسوبی نقش داشته‌اند .
-گروه دیگر که طی چین‌خوردگیهای شدید آلپ پایانی در اثر حرکات پی سنگ فعالیت داشته که فعالیت تداودی از آنها هنوز ادامه دارد . گسله‌های پی فعال همزمان با رسوبگذاری در محدوده‌های مورد بررسی رخنمون نداشته و پراکندگی آنها عمدتاً مربوط به بخش غربی کله‌داغ است . لیکن گسله‌های فعال در طی کوهزایی در این شهرستان فعال بوده و بصورت گسله‌های امتداد لغز پراکندگی دارند .
مهمترین گسله‌های موجود در محدوده شهرستان به شرح زیر است :
زون گسله قوچان ، رباط
این زن در ناحیه‌ای به عرض ۴۰ کیلومتر باروند se-ne در شمال غرب قوچان قرار دارد که طول آن ۱۰۰ کیلومتر می‌باشد و فعالترین گسله آن از نزدیک قوچان می‌گذرد . اثر این گسله بر آبرفتهای حوضه و ایجاد زمین‌لغزه‌های جوان در پیرامون آن بر قداوم فعالیت و حرکات آنها دلالت دارد . میزان جابجایی و حرکات گسله‌های این زون را می‌توان به روشنی از حرکات محور ناودیس یدک دوتنحانه مشاهده کرد . جابجایی امتداد محور چین‌خوردگیها بین فعالیت این گسله‌ها پس از فاز اصلی کوهزایی آلپ است . و از این رو آغاز حرکت آنها را آخر میوسن و اوایل پلیوسن دانسته‌اند . امتداد این گسل از محل روستای تبارک‌آباد می‌گذرد .
گسل یدک :
گسل سراسری یدک که مشال و جنوب حوضه را به هم متصل کرده و با عبور از غرب روستای یدک ارتفاعات شمالی و جنوب حوضه آبریز رودخانه تبارک را به هم مربوط می‌سازد این گسل با عبور از سازندهای سنگانه ، تیرکان و سرچشمه تاثیرات عمیقی بر روی آنها گذاشته است در قسمت شرقی این گسل در ارتفاعات کوه رویش دو گسل کوچک با زاویه نسبتاً عمودی نسبت به گسل یدک در داخل سازند تیرکان قرار دارد .
گسله قوچان ، چاپانلو
حلول این گسل حدود ۸۰ کیلومتر است و امتداد آن از شهر کهنه می‌گذرد .
گسله خبوشان ، قره‌چه
این گسل به طول ۶۰ کیلومتر و بصورت قوسی در شمال غرب به گسله چاپانلو می‌پیوندد .
وجود گسله‌ها و روراندگیهای فراوان در دشت قوچان شیروان باعث زلزله خیزی منطقه شده است و تاکنون نیز زلزله‌های زیادی به وقوع پیوسته است .
زمین‌شناسی منطقه شمال خراسان (سابق)
در بحث مربوط به زمین‌شناسی به دلیل قرار گرفتن شهرستان قوچان در شمال استان خراسان و از طرفی به دلیل نوع کارکرد این عناصر به صورت محلی بر وضعیت زمین‌شناسی شمال استان تاکید بیشتری شده است .
از نظر زمین‌شناسی منطقه شمال خراسان به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود :
الف : محدوده زون‌کپه داغ در شمال که بخش اعظم منطقه را پوشانده است .
ب : محدوده زون بینالود که قسمتی از نواحی جنوبی منطقه را شامل می‌شود.
زون کپه‌داغ یکی از واحدهای زمین‌شناسی ایران است و محدوده شمال خراسان و قسمتی محدود از استان گلستان را شامل می‌شود ، که حاصل رسوبگذاری فاز کوهزایی کامبرین پیشین می‌باشد . مجموعه توالی رسوبات دریایی این زون به حدود ۸۰۰۰ متر می‌رسد . تشکیلات زمین‌شناسی موجود در این منطقه به ترتیب سنی از قدیم به جدید به شرح زیر است :
۱-دوران دوم (ژوراسیک) شامل سازندهای شمشک ، چمن بید و مزدوران می‌باشد . لیتولوژی آن شامل تناوبی از ماسه سنگ ، شیل ، سنگ سیلتی ، مارن ، آهکهای مارنی و دولومیت است و در جنوب غربی منطقه کوههای کورخود ، آلاداغ رخنمون دارد .
(دوره کرتاسه) این دوره شامل سازندهای شوریجه ، تیرگان ، سرچشمه ، سنگانه ، اتامیر ، آبدراز و کلات است .
-لیتولوژی سازند شوریجه لایه‌های قرمزی از ماسه‌سنگ ، کنگلومرا و شیل قرمز است و در ارتفاعات آلاداغ ، کورخود ، شمال قوچان ، شمال شرقی رادکان و … رخنمون دارد .
-لیتولوژی سازند تیرگان که بر روی شوریجه واقع شده آهکهای منخلخل به رنگ خاکستری ولایه‌هایی از آهک مارنی و مارن تشکیل شده است . گسترش این سازند در بخشهای چین خورده منطقه مشاهده می‌شود .
-لیتولوژی سازند سرچشمه شیلهای خاکستری روشن و باندهایی از آهک فسیل‌دار و در شمال رادکان، ارتفاعات شمال قوچان ، بجنورد ، مشهد و چناران پراکنده می‌باشد .
-لیتولوژی سازند سنگانه شامل شیلهای سیاه و لایه‌هایی از ماسه سنگ و سنگ سیلیسی است و دارای گسترش وسیعی در کوهستانهای شمال و مرکز منطقه است .
-لیتولوژی سازند اتامیر شامل ماسه سنگ و شیلهای سبز زیتونی ، آهکهای مارنی سفید رنگ ، آهکهای ماسه‌ای کرم رنگ و … می‌باشد و در ارتفاعات شمالی و غربی منطقه و … مشاهده می‌شود .
۳-دوران سوم (پالئوژن) این تشکیلات در منطقه کپه‌داغ شامل سازندهای پسته لیق ، چهل‌کمان و خانگیران می‌باشد . لیتولوژی آنها ماسه‌سنگ ، سنگ سیلتی ، شیلهای رسی ، آهک ، مارن و شیلهای سیلیتی و مارنی به رنگ سبز خاکستری است و گسترش آن غرب شهرستان بجنورد ، شمال غربی بجنورد ،بخشهای مرکزی منطقه و … می‌باشد .
۴-دوان سوم (نئوژن) این تشکیلات شامل طبقاتی از مارن ،ماسه‌سنگ ، سنگهای ولکانیکی و … است. گسترش آن در جنوب شرقی منطقه ، کوههای شرقی ، حاشیه شمالی دشت کشف‌رود ، شمال شرقی چناران و … می‌باشد .
۵-دوران چهارم (کواترنری) نهشته‌های دوران چهارم کواترنری تقریباً تمامی دشتها ، دره‌ها و حواشی رودخانه‌ها را پوشانده و شامل زمینهای حاصلخیز رسوبی است که عمده فعالیتهای انسانی بر روی آنها انجام می‌شود .
وضعیت عمومی چین‌خوردگیها در زون‌کپه‌داغ شمال غربی – جنوب شرقی است و مهمترین گسلهای موجود در آن گسل‌تراستی آشخانه ، کورخود ، تازه‌قلعه ، قوچان – رباط ، باغان ، رباط ، خبوشان – قره‌جه ، رباط قربه‌بین ، گسل شمال دشت چناران ، گسل بهمن‌خان و … می باشند .
لرزه‌خیزی این منطقه با توجه به وجود گسلهای فعال زیاد می‌باشد که تاکنون زلزله‌های مخرب زیادی در این منطقه بوقوع پیوسته و خرابیهای فراوانی را به بار آورده است .
زون بینالود که بخشهای جنوبی منطقه شمال خراسان را پوشانده ، جزء ایران مرکزی محسوب می‌شود، که خصوصیات بارز آن فعالیتهای آذرین درونی و گسترش قابل توجه رسوبات نوع فلیش در حوزه است . رسوبات فلیش جزء رخساره‌های ضمن کوهزایی محسوب می‌گردند ، که در مرحله اصلی چین‌خوردگی تشکیل می‌شوند و مشخصه اصلی آنها اجزاء آواری آن است . این رسوبات ویژگی رسوبات دریایی منطقه کم عمق تا عمق متوسط را دارا هستند . تشکیلات زمین‌شنای موجود در این محدوده بشرح ذیل می‌باشند :
۱-دوران دوم زمین‌شناسی (ژوراسیک) : سازندهای دوره ژوراسیک در زون بینالود عبارتند از فیلیت مشهد ، سازندهای معادل شمشک ، دلیچای ولار .
لیتولوژی سازند فیلیت مشهد بصورت سنگهای متورق با دگرگونی ضعیف در حد رخساره شیستهای سبز بوده که عمدتاً شامل اسپلت ، کالک شیست و فیلت به رنگ خاکستری تیره می‌باشند . گسترش این سازند در جنوب منطقه منطبق بر کوههای بینالود می‌باشد .
لیتولوژی سازند شمشک تناوبی از لایه‌های ماسه‌سنگ ، شیل و کنگلومرا می‌باشد و از گسترش محدودی برخوردار است .
لیتولوژی سازند دلیچای عموماً سنگ آهک مارنی و مارن به رنگ خاکستری روشن تشکیل شده است . گسترش آن بصورت محدود در جنوب منطقه می‌باشد .
لیتولوژی سازند لار سنگهای آهکی به رنگ روشن تا خاکستری می‌باشد . این سازند از گسترش بیشتری برخوردار است و شامل ارتفاعات جنوبی منطقه می‌باشد . چشمه‌های آب فراوان موجود در ارتفاعات جنوبی منطقه ناشی از وجود آهکهای کارستیک این سازند است .
۲-دوران چهارم (نهشته‌های کواترنری) : این نهشته‌ها حاصل فعالیتهای یخچالی دوران چهارم زمین‌شناسی هستند که شامل رسوبات و عناصر آواری در اندازه‌های مختلف می‌باشند که هر چه از ارتفاعات به سمت دشت هاحرکت نماییم رسوبات ریزتر می‌گردند . فعالیتهای کشاورزی عمدتاً بر روی رسوبات دوران چهارم زمین‌شناسی انجام می‌شوند.
فعالیتهای گسلی زون بینالود اغلب در آهکهای دوران ژوراسیک دیده می‌شود ، که جهت آنها به موازات ارتفاعات شمال غربی – جنوب شرقی می‌باشند . مهمترین گسلهای موجود در زون بینالود عبارتند از گسل شاندیز ، سنگ بست ، گسل نیشابور ، گسل اخلمد ، گسل کلاته زمان و … ، که فعالیتهای آنها باعث بوجود آمدن زلزله‌های متعددی در منطقه می شود .
وضعیت خاک
منطقه مورد مطالعه بدلیل برخورداری از وضعیت مناسب توپوگرافی ، اقلیم معتدل و … از شرایط مساعدی برای تشکیل خاکهای مناسب برای فعالیتهای کشاورزی برخوردار می‌باشد . لیکن این منابع بدلیل کوهستانی بودن منطقه محدود است و عمدتاً در دشتهای مشهد ، شیروان ، قوچان ، دشت بجنورد ، سملقان ، قره‌میدان ، درگز ، سرخس و دره‌های واقع در ارتفاعات و … واقع شده‌اند . وضعیت خاک منطقه شمال خراسان بر اساس گزارش مهندسان مشاور ستکوپ بشرح زیر است:
فهرست
فصل اول : کلیات ۱
موقعیت جغرافیایی ۲
بررسی نقش و جایگاه شهر در استان و حوضه نفوذ ۲
فصل دوم : زمین‌شناسی منطقه ۷
ناهمواریها و توپوگرافی شهرستان ۸
زمین‌شناسی ۱۰
وضعیت خاک ۱۴
پوشش گیاهی ۱۶
تکتونیک ۲۳
تاریخچه زلزله ۲۴
دوره بازگشت زلزله ۲۵
خطر زمین لرزه در منطقه خراسان ۲۸
نقشه پهنه‌بندی خطر نسبی زلزله در منطقه خراسان ۲۹
فصل سوم : ژئومورفولوژی ۳۰
ژئومورفولوژی ۳۱
شرایط سنگ‌شناسی ۳۳
خاک شناسی ۳۵
فصل چهارم : روند توسعه شهر ۳۸
تعیین معیارها و ضوابط ۳۹
الگوهای توسعه ۴۴
شبکه فاضلاب ۵۲
فرمت فایل: WORD
تعداد صفحات: 61
مطالب مرتبط