دانلود مقاله بافت شهری نیشابور در قرن حاضر

دانلود تحقیق و مقالات رشته عمران و معماری و ساختمان با عنوان دانلود مقاله بافت شهری نیشابور در قرن حاضر در قالب ورد و قابل ویرایش و در ۷۷ صفحه گرد آوری شده است. در زیر به مختصری از آنچه شما در این فایل دریافت می کنید اشاره شده است.

«نیشابور» شهری است در قلب خراسان، ساختن نیشابور را به شاپور اول ساسانی نسبت می دهند و اسم شهر را به معنی «نهاده نیک شاپور» می دانند.
«ابرشهر» نام قدیم نیشابور است، احتمال دارد که این نام در اصل شهر آپارناک یا آپارنی و جایگاه یکی از سه قبیله مهم پارت بوده باشد که شاهنشاهی نیرومند اشکانی را بنیاد کردند.
و «ابرشهر؛ تارنگار اطلاع رسانی نیشابور»، بر آن است، شناختی دیگر از نیشابور، به وسعت گذشته تا اکنون، در حوزه های مختلف تاریخ، فرهنگ، هنر، گردشگری، جاذبه های تاریخی و طبیعی، کشاورزی، اقتصاد، صنعت و …، به روایت منابع (چاپی و الکترونیک) موجود، در اختیار علاقمندان و پژوهشگران این حوزه قرار دهد.
Neyshabur [or Nishapur] is the heart of Khorasan and “Abarshahr” its ancient name. Neyshabur is located in 115 kms. west of Mashhad in the province of Khorasan in Iran
This ancient city has been the home of the great poet and mathematician Hakim Omar-e-Khayyam and the great mystical poet Attar-e Neyshaburi. In addition, Neyshabur has been a major source of Firouz-e -Turquoise- for thousands of years and still a major center of Turquoise trade
This weblog is issued in Persian language. In “Abarshahr” blog some useful article and information will be available a bout Neyshabur

بافت شهری نیشابور در قرن حاضر
در آغاز سده ی چهاردهم هجری، شهر نیشابور به شکل مربع مستطیلی بود که پیرامون آن به ۳۳۰۰ گز (۳۴۳۲ متر) می رسید. دو خیابان، یکی از مشرق به مغرب و دیگری از جنوب به شمال امتداد می یافت که این دو، تقریبا وسط شهر، یکدیگر را قطع می کردند و نقطه ی تقاطع این دو، چهار بازار نیشابور خوانده می شد. این چهار بازار از هر سمت به دروازه ای منتهی می گردید که به ترتیب عبارت بود: از شرق به دروازه ی مشهد، از جنوب به دروازه ی عراق، از غرب به دروازه ی پای چنار و از شمال به دروازه ی ارگ. در حدود ده هزار نفر ساکنان شهر در چهار کوی سرتلخ، بالا گودال، سرسنگ، و سعدشاه زندگی می کردند.
صرف نظر از سادات قدیمی شهر که به حکم سنت دیرینه، مستمری خاص داشتند و مشمول تخفیف هایی از طرف دولت بودند، اکثریت نزدیک به اتفاق نیشابوریان از راه کشاورزی و کار در معادن فیروزه و نمک امرار معاش می کردند.
حدود چهارصد و پنجاه دکان نیازمندیهای شهر را فراهم می ساخت و این شهر در این زمان دارای یازده گرمابه، دو دبستان و دو کاروانسرا بوده است.

 محلات، مراکز اقتصادی و دروازه های شهر نیشابور در اوایل قرن حاضر
در اوایل قرن حاضر، حصار و باروی شهر در هم شکسته و دروازه هایش برداشته شد و شهر خارج از خندق به سمت شمال و شمال غرب توسعه یافت. در این زمان، شهر دارای بازار، محلات متعدد و دو خیابان اصلی متقاطع، یکی جنوب شرقی-شمال غربی (خیابان امام خمینی فعلی) و دیگری با جهتی شمال شرقی- جنوب غربی (فردوسی شمالی و جنوبی فعلی) بوده است.
عامل جداگزینی محلات در این شهر برخلاف سایر شهرها، اختلافات شغلی و وضعیت اقتصادی نبوده بلکه عمل قومی، نژادی و مذهبی تاثیر فراوان در شکل گیری محلات شهر داشته است، به طوری که اکثر فامیل ها در یک محله زندگی می کردند. نوع معیشت مردم شهر، از طریق زراعت و کشاورزی در زمین های اطراف و باغ های میوه در غرب و شرق شهر و اشتغال به امر تجارت و صنعت تامبن می شد و اکثر ارامنه ی شهر در بخش تجارت و صنعت سرمایه گذاری می کردند.
در دهه های اولیه ی قرن چهاردهم هـ.ق‌ (۱۳۱۳ هـ.ش) همچنین با تعریض خیابان امام از میدان باغات تا دروازه ی مشهد، سه میدان به نام های: میدان خیام، میدان ایران، و میدان حافظ ایجاد گردید. [۱] به موازت توسعه ی خیابان های شهر، ساختمان های دولتی به سبک نوین توسط آلمانی ها در خارج از محدوده ی مسکونی شهر ساخته شد که شامل شهرداری و فرمانداری فعلی می باشد. همچنین دو کارخانه ی پنبه پاک کنی توسط ارامنه ایجاد گردید که نشانگر فعالیت های صنعتی در این مقطع زمانی می باشد. بعد از سال ۱۳۳۵ هـ.ش روند توسعه ی شهر شدت یافت. تا این زمان به علت عدم دسترسی به آب، توسعه ی شهر در جهت مجاری آب یا قنوات میسر بوده، ولی پس از این که آب لوله کشی در اختیار مردم قرار گرفت امکان سکونت در هر نقطه از شهر ممکن گشت و پس از افتتاح راه آهن سراسری تهران-مشهد نیز برخلاف شهرهای کشورهای غربی، توسعه ی شهر به سمت جنوب محدود شد.
بعد از اصلاحات ارضی و سیاست های خاصی که در این مقطع از طرف دولت اعمال شد، تعدا زیادی از کشاورزان روستاهای اطراف شهرها، روانه ی شهرهای مشهد و یا سایر شهرهای استان مازندران شدند و تعدادی نیز جذب شهر نیشابور شده و در مناطق غرب، شرق و جنوب شرقی شهر مسکن گزیدند و در بخش های خدمات، صنعت و ساختمان به کار مشغول شدند.
اساس طرح جامع شهر از سال ۱۳۵۰ هـ.ش مطرح و پس از چند سال به مرحله ی اجرا درآمد. طبق طرح جامع، خیابان های جدیدی مثل ارگ جنوبی، شریعتی، ۱۵ خرداد [۲]  و ۱۷ شهریور که بافت قدیم و جدید شهر را به یکدیگر متصل می کرد، احداث شد. خیابان کمربندی نیز در شمال شهر جهت محدود کردن توسعه ی شهر به طرف شمال به اجرا درآمد.
تا سال ۱۳۵۰ اکثر منازل مسکونی در سطح شهر یک طبقه و به ندرت دو طبقه ساخته می شد و بادگیرها بر فراز منازل، چهره ی خاصی به این واحدها می داده که بعد از سال ۱۳۵۰ با تشدید سرمایه گذاری دولت در امر توسعه ی شهرها، چهره و بافت این شهر نیز دگرگون و ساختمان های دو و سه طبقه در شهر ساخته شد.
بعد از انقلاب اسلامی روند توسعه ی شهر در جهت شمال و شمال غربی ادامه می یابد به طوری که شهرک های متعددی در این منطقه که اکثر ساکنان آن ها را کارمندان دولت تشکیل می دادند به وجود آمد.

مقر شهر
شهرنیشابور در شمال دشت حاصلخیز نیشابور در دامنه ی جنوبی کوه های بینالود واقع شده است. این شهر در عرض جغرافیایی ۳۶ درجه و ۱۲ دقیقه و طول جغرافیایی ۵۸ درجه و ۴۷ دقیقه از نصف التهار مبدأ قرار گرفته و ارتفاع متوسط ان از سطح دریا حدود ۱۲۵۰ متر است.
شهر نیشابور به واسطه ی قرار گرفتن در مسیر یکی از شاهراه های اصلی ایران (تهران – مشهد) و همچنین برخورداری از ایستگاه حمل و نقل ریلی (راه آهن) در استان، دارای موقعیت ارتباطی ممتازی است. فاصله اش تا مشهد ۱۲۰ کیلومتر، تا شهر تربت حیدریه ۱۷۰ کیلومتر، تا شهر کاشمر ۱۴۲ کیلومتر، تا شهر چناران ۱۹۶ کیلومتر، تا شهر سبزوار که نزدیک ترین شهر به آن می باشد ۱۱۵ کیلومتر و تا تهران ۷۶۸ کیلومتر است.
این شهر در فاصله ی تقریبی ۱۵ کیلومتری جنوب ارتفاعات بینالود قرار گرفته، اراضی اطراف آن دارای هیچ گونه پستی و بلندی خاصی نیست و بافت فیزیکی شهر دارای یک شیب عمومی حدود یک در صد، از شرق به غرب و از شمال شرق به جنوب غرب می باشد.

تقسیمات درون شهر
هسته ی مرکزی شهر نیشابور که در واقع همان بافت قدیمی شهر می باشد در اطراف تقاطع خیابان شرقی – غربی امام خمینی و شمالی – جنوبی خیابان ۱۵ خرداد، شهید جعفری  و خیابان فردوسی شمالی قرار دارد که به میدان فردوسی در جنوب و  میدان های آزادی و بسیج [۳] در شمال منتهی می گردد. (نقشه)
عناصر شهری اصلی و جدید نیشابور در دو طرف خیابان های اصلی شهر استقرار یافته اند که عبارتند از:

–  محور خیابان امام خمینی
محور شرقی – غربی خیابان امام خمینی از میدان خیام در شرق آغاز و تا میدان حافظ (و یا به عبارتی تا میدان بیبی شطیطه) در غرب امتداد می یابد و از درون قلب شهر قدیم نیشابور عبور می کند، در حاشیه ی جنوبی این خیابان سه مرکز با ارزش فرهنگی – تاریخی مسجد جامع، یک رباط قدیمی و بازار سرپ.شیده قرار گرفته است. ارزش تجاری این خیابان بسیار زیاد است و سراسر طول ان به وسیله ی مراکز فعالیت های مختلف اداری، کسب، تجارت و بانک ها، هتل ها و مسافرخانه ها تجهیز شده است. علاوه بر این، برخی ادارات دولتی و دیگر مراکز شهری نیز در آن تمرکز یافته و در مجموع مهمترین محور فعال شهری را پدید آورده است.
محور خطی امام خمینی با چندین محور مهم دیگر (شمالی – جنوبی) نظیر خیابان های ۱۷ شهریور، ۱۵ خرداد، شهید جعفری، فردوسی (شمالی و جنوبی)، سید جمال الدین اسدآبادی و مدرس برخورد کرده و در این تقاطع ها اهمیت و ارزش خیابان امام خمینی تشدید شده است.