مقاله بررسی تأثیر تزریق رحمی آنتی بیوتیک پس از تلقیح بمنظور بهبود باروری درگاوهایی با سابقه آندومتریت

دانلود مقاله بررسی تأثیر تزریق رحمی آنتی بیوتیک پس از تلقیح بمنظور بهبود باروری درگاوهایی با سابقه آندومتریت

الف – باروری و ناباروری

اصطلاح باروری[۱] درگاو ماده نشان دهنده میل‌ و قدرت جفتگیری، توانایی بارورشدن، تغذیه رویان و بالاخره قدرت خارج کردن گوساله و پرده های جنینی است. گاو سالم باروری طبیعی را با تولید یک گوساله زنده در هرسال ( ۱۳ – ۱۲ ماه ) نشان می دهد. ناباروری[۲] عدم تولید یا تأخیر در تولید سالانه گوساله زنده را نشان میدهد. اصطلاح کاهش باروری[۳] حالت اخیر را بهتر نشان می دهد، درگاوههای ماده شیری این عارضه نه تنها در تولید نسلی از نسل موجود اختلال ایجاد می کند، بلکه در میزان تولید شیر هم اثر دارد زیرا آبستنی و زایمان برای شروع و ادامه شیردهی در این گونه لازم است ( ۵ ).

فاصله دوزایش[۴] متوالیمعیاری برای اندازه گیری توانایی تولید مثل به کارمی رود و با محاسبه ۱۰ ماه دوره شیرواری و ۲ ماه به اصطلاح دوره خشکی به صورت تولید گوساله دریک سال بیان شده است. وقتی که یک گاو پرتولید به دلیل داشتن مشکلات تولید مثلی ازگله حذف می شود نه تنها دامداریکی از با ار‏زشترین گاوهای گله اش را از دست می دهد بلکه فرصت حذف یک گاو کم تولید وکم ارزش را نیز ازدست می دهد. لیکن زیانهای اقتصادی ناشی از عدم باروری یا پایین بودن کیفیت باروری مسئله روز دامپروری است و درحقیقت کاهش باروری اساسی ترین موضوع در وضعیت پرورش گاو شیری می باشد (۱۰ ).

وقتی که تعداد زیادی ازگاوهای شیری به دلیل ناباروری حذف می شوند متوسط تولید گله کاهش می یابد وپیشرفت ژنتیکی کند می گردد. ضررهای ناشی از بی کفایتی تولید مثل گاوهای شیری عبارتند از:

ـ افزایش روزهای شیردهی و روزهای خشکی: اختلالات تولید مثلی عمر اقتصادی دام را کاهش داده و از طرف دیگر باعث طولانی ترشدن فاصله دوزایش می گردد. با طویل شدن این فاصله با اینکه شیر بیشتری به ازاء هر دوره شیرواری (لاکتاسیون) تولید می شود ولی تولید شیر به ازاء هر روز از زندگی دام پایین می آئید، زیرا گاوها روزهای بیشتری را درقسمت انتهایی لاکتاسیون یعنی زمانی که تولید شیر پایین است طی می کنند، سپس تعداد روزهای شیردهی و روزهای خشکی دام افزایش می یابد.

ـ طولانی تر شدن فاصله دو زایش : خسارت ناشی از افزایش فاصله بین دوزایش به ازاء هر روزی که فاصله دوزایش از ۳۶۵ روز بیشترشود درانگلستان حدود ۵/۳ پوند برای هر رأس گاوشیری برآورده شده است (۳۹).

– اختلالات تولید مثلی باعث کاهش زنده ماندن و یا قدرت ماندگاری تعداد گوساله های متولد شده در هر سال شده،در نتیجه تلیسه های کمتری جهت جایگزینی و فروش درگله تولید خواهد شد.

ـ هزینه جایگزینی وکاهش بهبود ژنتیکی گله: دربسیاری از بررسی ها اختلالات تولید مثل و در مرحله بعد کاهش تولید شیر در صدر مشکلات گله قراردارند و مهمترین علت حذف گاوها عنوان شده است. جهت افزایش متوسط شیرتولید شده درگله باید گاوهای که تولید شیرشان کم است ازگله حذف نمود و این مسئله درصورتی امکان پذیراست که ضررهای ناشی ازتولید مثل درحداقل باشد، ولی با افزایش میزان حذف ازگله به علت عدم باروری میزان حذف گاوهایی که تولید شیرشان کم است نیزکاهش می یابد که سبب کاهش پیشرفت ژنتیکی گله می گردد.

ـ هزینه های مربوط به مصرف اسپرم درصورت پایین بودن میزان آبستنی افزایش می یابد.

ـ توانایی تولید مثل ضعیف ناشی از اختلالات تولید مثل هزینه های زیادی در رابطه با خدمات دامپزشکی برای گاوهای مبتلا خواهد داشت (۳).

باید توجه داشت که یکی ازحساس ترین و بحرانی ترین مراحل درطول دوره تولید یک گاو زایمان و مراحل پس از آن می باشد، که در این مرحله باید توجه خاصی به گاو معطوف داشت. دردوره پس از زایش گاوها ازنظربدنی در وضعیت مناسبی نبوده و نسبت به عوامل محیطی وعفونت ها بسیارحساس می باشند. عدم رعایت مسائل مربوط دراین دوره زمینه ساز بروز اختلالات تولید مثلی خواهد بود و عمراقتصادی را تحت تاثیر قرار می دهد (۲۲). به هرحال تصمیم گیری دراین زمینه بدون شناخت روند تغییرات حوادث و اختلالاتی که دراین دوره گریبانگیر دستگاه تولید مثل دام می گردد امکان پذیرنیست. طول دوره پس از زایش تحت تأثیرمجموعه ای ازعوامل شامل سن، _‏‏نژاد، فصل، تغذیه، تعداد زایش،  بیماریها واختلالات حین و پس از زایش قراردارد. دوره پس اززایش اغلب به دلیل به تأخیرافتادن درجمع شدن رحم[۵]، تأخیردر برقراری مجدد سیکل استروس یا هر دو آنها طولانی می گردد و در واقع پایان این دوره را می توان زمان وقوع اولین استروسی که طی آن دام مورد جفت گیری منجر به آبستنی قرارمی گیرد، نیزدانست ( ۳۹ ).

ب- دوره پس از زایش [۶]

دوره پس از زایش درهنگام زایمان آغازگشته و تا زمانی که سیکلهای  فحلی از سر گرفته شود (فحلی طبیعی ) و جمع شدن رحم تکمیل شود ادامه دارد. وضعیت طبیعی و یا غیرطبیعی رحم درهنگام زایمان و پس ازآن یکی از علل اصلی باروری یا نا باروری می باشد. درگاو با هر بار تخمک گذاری پس از زایمان باروری دام نیز افزایش می یابد، بنابراین بسیارمهم است که دستگاه تناسلی هرچه سریعتر به حالت طبیعی برگردد و فعالیت تخمدان ها آغاز شود، تا مدت استروس پس از زایش کاهش یابد ( ۳۹ ).

درگونه های مانند گاوماده، مادیان و خوک طبیعی بودن مرحله بعد از زایمان مهم است. زیرا دراکثر مراکز پرورش این گونه ها معمول این است که آنها را خیلی زود بعد ازاینکه زایمان کردند تلقیح می کنند. به این دلیل طولانی شدن مرحله بعد از زایمان ممکن است اثرات تعیین کننده ای درتولید مثل هرکدام ازحیوانات مربوط داشته باشد. بعد از زایمان دستگاه تناسلی کاملاً به حالت اول قبل از آبستنی برنمی گردد، زیرا بخصوص بعد از آبستنی اول برخی تغییرات کاملاً قابل برگشت نیست. در پریود پس از زایش محور هیپوتالاموس- هیپوفیز- تخمدان دچارتغییراتی می گردد و برای اینکه گاو هر۱۲ ماه گوساله زنده تولید نماید، لازم است که این مرحله ازحیات تولید مثلی طبیعی باشد. بال و همکاران (۱۹۸۴) دوره پس از زایش را به صورت دوره ای که از زایمان تا جمع شدن کامل رحم ادامه دارد تعریف کرده اند، آنها دوره پس از زایش را به دوره ابتدایی پس از زایش[۷]، دوره بینابینی[۸] و دوره انتهایی یا پس ازتخمک گذاری[۹] تقسیم کردند. این تقسیم بندی متمایزکننده حالت آندوکرینی در زمانهای مختلف دوره پس از زایش می باشد واین موضوع برای پیشگویی پاسخ به درمان تأثیرگذار است.

دوره ابتدایی پس اززایش دوره استراحت هیپوتالاموس و هیپوفیز است که متعاقب زایش روی می دهد وتا زمان حساس گشتن غده هیپوفیز به هورمون آزاد کننده گنادوتروفین ( GnRH ) ادامه دارد. این حالت به مرور زمان بتدریج از بین می رود، دراثرفقدان یا بازده کم گنادوتروفین ها تخمدان نسبتاً غیرفعال است وگاو ماده درحالت جفت ناپذیری است که درگاوهای شیرده و پرتولید ممکن است طولانی شود. طی این دوره ۸ تا ۱۴ روزه تخمدانها حداقل تولید استروژن یا پروژسترون را دارا می باشند، متریت حاد پس از زایش طی این دوره رخ می دهد.

دوره بینا بینی :

از زمان پاسخ دهی غده هیپوفیز به GnRH شروع شده و تا اولین تخمک گذاری ادامه دارد، میانگین طول این دوره در اکثر گاوها ۲۵-۱۲ روز پس از زایش ادامه دارد. در طی این دوره عفونت باکتریایی کاهش یافته، رفع شده ویا مزمن می گردد.

دوره پس ازتخمک گذاری :

از اولین تخمک گذاری تا تکمیل جمع شدن رحم درحدود روز۵۰ -۴۰ پس از زایش طول می کشد. درصورتیکه اولین تخمک گذاری پس از زایش برای بیشتراز ۵۰-۴۰ روز به تأخیر افتد، ممکن است جمع شدن رحم طی دوره بینابینی تکمیل گردد. متریت مزمن، پیومتر وآندومتریت معمولا درطول این دوره تشخیص داده می شوند (۴۲،۲۱ ).

اتفاقات مهم درپریود پس از زایش شامل :

ـ شروع مجدد فعالیت طبیعی وسیکلیک تخمدانها

ـ برگشت رحم به حالت طبیعی غیرآبستن

ـ ترمیم آندومتر

ـ حذف آلودگی باکتریایی

ب-۱- بازگشت فعالیت چرخه ای

عملکرد تخمدانی نقش مهمی را در دوره پس از زایش ایفاء می کند. اگرچه معمولاً برقراری مجدد فعالیت سیکلیک تخمدانی همزمان با جمع شدن رحم روی می دهد ولی به نظرنمی رسد که لازمه آن باشد و اثر آن درجمع شدن رحم مشخص نمی باشد و درضمن برداشت تخمدانها جمع شدن رحم را به تأخیرنمی اندازد (۴۲). تلیسه های شکم اول که اغلب شروع سیکل فحلی آنها با تأخیر همراه است میزان جمع شدن رحمشان سریع ترازگاوهای چند شکم زاست. عفونت های رحمی که جمع شدن رحم را به تعویق می اندازند درگاوهای واجد سیکلهای فحلی منظم سریعتر پاک می شوند (۴۲).

ازسرگیری زود هنگام فعالیت تخمدانی وفعالیت استروژن وتخمک گذاری در هفته دوم تا سوم پس از زایش روند التیام را تسریع می کند. درخلال آبستنی تخمدان فعالیت سیکلیک خود را ازدست می دهد و پس از زایمان قبل ازاینکه اولین تخمک گذاری درتخمدان مخالف شاخ رحمی که قبلاً آبستن بوده رخ دهد، پریودی ۴-۳ هفته درگاو شیری وجود دارد. اولین سیکل بعد از شروع فعالیت تخمدانی به علت کوتاه بودن فازلوتئال اغلب کوتاه (۱۶- ۱۵روز) می باشد ( ۳۹ ).

ب-۱-۱- عوامل موثردر بازگشت فعالیت سیکلیک :

ـ مشکلات زایمانی مانند جفت ماندگی، سخت زایی، متریت حاد پس از زایش و … فعالیت سیکلیک را به تأخیر می اندازند.

ـ تولید شیر زیاد و تغذیه نامناسب که خود سبب کاهش وزن می شود فاصله زایش تا اولین اوولاسیون را طولانی می کند.

ـ تعداد زایش: حیواناتی که اولین زایش را انجام داده اند (تلیسه ها در اولین زایش) از حیواناتی که چند بار زاییده اند مدت طولانی تری غیرسیکلیک باقی می مانند.

ـ فصل سال و شرایط اقلیمی: افزایش طول ساعات نور روزانه اثرخوبی در شروع فعالیت سیکلیک دارد وگاوها درشرایط اقلیمی معتدل زودتر از آب وهوای گرمسیری به استروس باز می گردند.

ـ شیردادن به گوساله یا تعداد دفعات شیردوشی: سرعت بازگشت فعالیت سیکلیک به طور فاحشی با دفعات شیردوشی و مکیده شدن پستان نسبت عکس دارد ( ۳۹ ).

ب-۲- جمع شدن رحم

کاهش ابعاد دستگاه تناسلی را جمع شدن گویند، این عمل در مقیاس لگاریتمی صورت می گیرد، در واقع جمع شدن رحم با کاهش در اندازه رحم توسط انقباض عروقی و انقباض عضله رحم آغاز می گردد (۵). کاهش اندازه در طول ۱۰ روز اول آهسته است، اما متعاقب آن از روز ۱۰ تا ۱۴ پس از زایش بطور برجسته ای افزایش تونوسیته و کاهش اندازه رحم را خواهیم داشت. مرحله جمع شدن آندومتر، جمع شدن میومتر، مرحله ترمیم بافت، ۳ فرآیند مهم درجمع شدن رحم هستند.

درمرحله جمع شدن آندومتر، ابتدا نکروز و سپس مرحله افتادن بافت مرده مشاهده می شودکه این امر رحم را به عفونت حساس می کند و تا روزهای ۱۰ تا ۱۵ طول می کشد، مرحله ترمیم بافت همبند بین روزهای ۱۰ تا ۲۰ پس از زایش رخ می دهد و بافت همبند زیر اپی تلیوم رأس عروق را می پوشاند. درمرحله جمع شدن میومتر، آتروفی رشته های عضلانی، انقباض عضلات، اگزوسیتوز سلولی و آتروفی بافت همبند بین بافتی مشاهده می شود. درباره زمان جمع شدن کامل رحم بحث ها متفاوت است، برخی مطالعات این زمان را ۱۸ تا ۲۵ روز ذکر می کنند اما مطالعات دیگر نشان می دهند که فاصله ۳۰ تا ۵۰ روز معمول تر می باشد. بازگشت به حالت نرمال از نظر بافت شناسی۲۰ روز بیشتر از زمان بازگشت به حالت نرمال از نظر بالینی و ماکروسکوپیک طول می کشد (۴۲). اگر جمع شدن رحم کامل باشد در روزهای ۱۴ تا ۱۸ پس از زایش نباید در مجرای رحم مایعی قابل لمس باشد (۵۷،۵۳،۳۲). شرایط بدنی درهنگام زایش با نمره بیش از ۳ و کمتر از ۵/۲ سطوح کلسیم سرم را که جهت جمع شدن رحم در دوره ابتدایی پس از زایش ضروری است بر هم می زند ( ۵۵ ).

بطور طبیعی طی دو هفته اول پس از زایش لوشیا ( باقی مانده های مایعات جنینی، خون حاصل از رگ های نافی پاره شده وقطعات پرده های جنینی ) خارج می گردد و اگر جمع شدن رحم به تأخیر افتد، ترشح لوشیا تا روز۳۰ پس از زایش ممکن است ادامه داشته باشد. از جمله عوامل موثر در جمع شدن رحم: تعداد زایش، فصل سال، شیردادن به گوساله، آب وهوا، اختلالات مربوط به زایمان یا قبل از زایش(سخت زایی، جفت ماندگی و عفونت های رحمی) و سرعت بازگشت به فعالیت سیکلیک خواهند بود

فهرست مطالب

فصل اول
الف ـ باروری و ناباروری ۱
ب ـ دوره پس از زایش ۳
ب ـ ۱ـ بازگشت فعالیت چرخه ای ۵
ب ـ۱ ـ ۱ـ عوامل موثردر بازگشت فعالیت سیکلیک ۶
ب ـ۲ ـ جمع شدن رحم ۷
ب ـ۲ـ نقش در جمع شدن رحم ۸
ب ـ۳ـ ترمیم آندومتر ۱۰
ب ـ۴ـ حذف آلودگی باکتریایی ۱۱
ج ـ ایمنی دستگاه تولید مثلی ۱۴
ج ـ۱ـ مکانیسم های دفاعی رحم ۱۶
ج ـ۱ ـ۲ـ مکانیسم های دفاعی رحم درپریود پس از زایش ۱۷
د ـ عفونت های رحمی ۱۸
د ـ۱ـ عفونت های غیر اختصاصی رحم ۱۹
م- بازگشت مکرر به فحلی ۲۰
م ـ۱ـ علل برگشت به فحلی ۲۱
م ـ۱ـ۱ـ نارسایی در تخمک گذاری ۲۲
م ـ۱ـ۲ـ نارسایی باروری ۲۳
م ـ۱ـ۳ـ مرگ زودرس رویان ۲۳
فصل دوم
الف ـ آندومتریت ۲۶
الف ـ۱ ـ سبب شناسی ۲۷
الف ـ۱ ـ ۱ ـ جفت ماندگی ۲۸
الف ـ۱ ـ ۲ ـ سخت زایی ۲۹
الف ـ۱ ـ ۳ ـ بازگشت فعالیت طبیعی و سیکلیک تخمدان ها ۳۱
الف ـ۱ ـ ۴ ـ فصل سال و بار میکروبی ۳۲
الف ـ۱ ـ ۵ ـ شرایط بدنی ۳۲
الف ـ۱ ـ ۶ ـ میزان شیر ۳۲
الف ـ۱ ـ ۷ ـ بیماریهای متابولیک .۳۲
الف ـ۱ ـ ۸ ـ جفت گیری طبیعی و تلقیح مصنوعی ۳۲
الف ـ۲ ـ باکتریولوژی آندومتریت .۳۲
الف ـ۳ ـ پاتوژنز .۳۴
الف ـ۴ ـ پاتولوژی .۳۷
الف ـ ۵ ـ علائم بالینی .۳۹
الف ـ۶ ـ تشخیص آندومتریت ۴۱
ب ـ درمان آندومتریت .۴۳
ب ـ ۱ـ درمان داخل رحمی ۴۶
ب ـ۱ ـ۱ ـ انتخاب زمان مناسب جهت انفوزیون ترکیبات ضد میکروبی به داخل رحم ۴۹
ب ـ۱ ـ۲ ـ اثر تجویز رحمی ترکیبات ضد میکروبی بر طول سیکل استروس ۵۳
ب ـ۱ ـ۳ ـ اثر تحریک کنندگی محلول آنتی بیوتیک بر روی رحم .۵۳
ج ـ ترکیبات رایج مورد استفاده داخل رحمی .۵۴
ج ـ۱ ـ آنتی بیو تیک ها ۵۴
ج ـ۱ ـ۱ ـ تتراسیکلین ها ۵۴
ج ـ۱ ـ۲ ـ پنی سیلین ها .۵۵
ج ـ۱ ـ۳ ـ آمینوگلایکوزید ها و سولفانامید ها ۵۶
ج ـ۲ ـ آنتی سپتیک ها .۵۶
ج ـ۲ ـ ۱ـ لوگل ۵۷
ج ـ۲ ـ۲ ـ بتادین ۵۸
ج ـ۳ ـ درمان هورمونی ۵۸
ج ـ۳ ـ۱ ـ پروستاگلندین ها ۵۹
ج ـ۳ ـ ۲ ـ گنادوتروپین ها ۶۱
ج ـ۳ ـ ۳ ـ استروژن ها ۶۱
ج ـ۴ ـ درمانهای جدید ۶۲
ج ـ۴ ـ۱ ـ عصاره و عناصر PMN 62
ج ـ۴ ـ۲ ـ آندوتوکسین ها ۶۳
ج ـ۴ ـ۳ ـ سرم،‌پلاسما و سرم هایپرایمیون .۶۳
ج ـ۴ ـ۴ ـ لیدیوم کا- ال- پی ۶۴
فصل سوم
مواد و روش کار .۶۵
فصل چهارم
نتایج ۶۸
فصل پنجم
بحث .۷۵
خلاصه انگلیسی ۸۲
منابع ۸۳