دانلود مقاله تاریخچه سوگواری ماه محرم

دانلود مقاله تاریخچه سوگواری ماه محرم

مقدمه:
سوگواری محرم در میان شیعیان آداب ومراسم گسترده ای دارد. در نقاط مختلف ایران، مراسم سوگواری حسینی ویژگی ها و آیین های منحصر به فرد خود را دارا است که در عین تنوع و تکثر، چهره ای سیاهپوش و تاثیرگذار به کشور می دهد. سنیه زنی و دسته بردن و گریه و فغان سوگواران همراه با آوای زیر طبل ها و صدای بم سنج ها جز لاینفک و مشترک این آداب و رسوم متفاوت است.برگزاری مراسم عزاداری محرم، تأثیرات اجتماعی و روانی عظیم به همراه داشته و بر جوانب گوناگون جامعه اثر گذاشته است. به گفته مورخان و مردم شناسان، بسیاری از نشانه ها و نمادهای این سوگواریها ریشه در فرهنگ و آداب و رسوم ایرانی دارد.

چکیده:
در این مقاله به بررسی تاریخچه ی سوگواری ماه محرم در ایران و بین شیعیان پرداخته می شود. نقش آل بویه در گسترش اندیشه دینی و سیاسی شیعیان، اسطوره شناسی و بررسی سمبول ها درمراسم عزاداری ماه محرم از موارد بررسی شده در مقاله «هزار سال اروشواره» است. در پایان مقاله چندین مراسم ویژه در ماه محرم در استان گیلان ذکر می شود.
واژه های کلیدی: محرم- عاشورا- شیعیان- سوگواری ماه محرم- عزداری ماه محرم- سوگ سیاوش- آل بویه- عضدالدوله دیلمی- مراسم عزاداری ماه محرم در گیلان- مراسم سوگواری ماه محرم در گیلان.

عاشورا در پیش از اسلام
پیش از اسلام، روز دهم از ماه تشرین در دین یهود، عاشورا نام داشت. حضرت محمد(ص) اسلام در ۲۰ سپتامبر سال ۶۲۲ میلادی از مکه به مدینه هجرت کردند. در آن روز یهودیان روزه داشتند و چون پیامبر اسلام سببش را پرسیدند، یهودیان پاسخ دادند که این روز، روز پیروزی موسی بر فرعون است. پیامبر نیز روزه عاشورا را پذیرفتند و تا پیش از تعیین رمضان- به عنوان ماه روزه- روزه در عاشورا ادامه داشت. همچنین در روایات اسلامی آمده است که خداوند، آسمان و زمین و آدم را در این روز آفریده است و نوح پیامبر نیز در این روز از کشتی خود خارج شده است. همه اینها سبب شد که روز عاشورا برای مسلمانان روز جشن و شادی محسوب شود.
در سال ۶۱ هجری قمری سرنوشت این روز دگرگون شد و با شهادت امام حسین(ع) عاشورا برای شیعیان تبدیل به روز مصیبت و سوگواری گردید. اما برای حاکمان اموی، عاشورا همچنان روز شادی باقی ماند و در آن روز عامه مرم لباس نو می پوشیدند. این رسم در بسیاری از بخش های جهان اسلام همچنان باقی ماند.

نقش آل بویه در مراسم سوگواری محرم
با قدرت یافتن خاندان آل بویه (خاندانی شیعی مذهب که از اهالی مناطق دیلمان در شمال ایران بودند) در بغداد، برای اولین بار در سال ۳۵۲ هجری فرمان داده شد که مردم در این روز به سوگواری امام حسین و اهل بیت پیامبر بپردازند. بزرگترین موفقیت پادشاهان آل بویه در این بود که شیعیان در عهد آنان اجازه تظاهر علنی به عقایدشان را حتی در بغداد مقر خلافت اسلامی پیدا کردند و دیگر نیاز به تقیه نداشتند. در این دوره، تشیع بی آنکه مذهب رسمی حکومت اسلامی شود به عنوان یک مذهب آشکار و علنی برقرار شد. به همان اندازه که سامانیان در اعتلای زبان فارسی و فرهنگ ایرانی کوشیدند، آل بویه در زمینه ی اندیشه سیاسی و دینی کوشا بودند. بنا به نوشته برخی مورخان، آل بویه و سامانیان، همان چیزی را در جهان اسلام پدید آوردند که میان پرده ی ایرانی نامیده شده است؛ یعنی حکومتی میان سلطه عربها- که تا قرن چهارم هجری دوام داشت- و آمدن ترکان که در قرن پنجم هجری آغاز شد.قدرت شیعیان زمانی آغاز شد که احمد بویه، کوچک ترین از برادران بویه پس از فتح بغداد از سوی خلیفه لقب معزالدوله گرفت. خلیفه که بغداد را در تسخیر آل بویه می دید چاره ای جز دادن چنین لقب هایی نداشت. تفاوت اساسی حکومت آل بویه با دیگر حکومت های ایرانی در این بود که در تمام دوران خلافت اسلامی، حکام محلی و پادشاهان ایرانی به نوعی دست نشانده خلفا بودند اما در این دوران خلفا دست نشانده آل بویه شدند. آنان بر اوضاع چنان تسلط یافته بودند که خلفا را به میل خود تغییر می دادند.
این قدرت سبب نضج گرفتن آئین شیعی شد که در زمان آل بویه به شکل یک مذهب تمام و کمال ظهور کرد و اصول اعتقادی آن توسط علمای شیعه تدوین شد. اما اختلافات بین شیعه و سنی نیز از همین زمان اوج گرفت. این اختلافات البته کم و بیش به همین شیوه ای که در بغداد امروز دیده می شود، پیش از ظهور آل بویه وجود داشت. در آن زمان سنی ها مساجد شیعیان را ویران می کردند و شعیان علیه صحابه و سنیان بر دیوارها و کوچه های بغداد شعار می نوشتند. دیوار نوشته های شیعیان که سب و دشنام به صحابه را در بر داشت سنیان را به خشم می آورد. معزالدوله دیلمی در اثنای آشوبهای مذهبی ۳۵۱ هجری، نوشتن اعلانهای دیواری را مجاز شمرد. تنها تأکید کرد که این اعلانها باید کمتر گستاخانه باشد یعنی به صحابه ناسزا نگوید. او در واقع به نوعی جانب میانه را گرفت و گفت «خداوند ستمگران به اهل بیت (ع) را از قدیم و جدید لعنت کند».بنا به برخی نوشته های دیگر، پیش از به قدرت رسیدن آل بویه کشمکش های عقیدتی در بغداد رو به وخامت نهاده بود. به قدرت رسیدن آل بویه نیز بر وخامت اوضاع افزود و نخستین نا آرامی های مذهبی به شکل غارت محله شیعه نشین کرخ از سوی سنیان آغاز شد. این آشوبها تلفات سنگینی بر جا گذاشت و به محله هایی رسید که بخشی از ساکنانش شیعه بودند. این نا آرمی ها ویرانی و آتش سوزی بزرگی را سبب شد و ادامه یافت تا اینکه آتش اختلاف به هر دو سوی دجله رسید. کار چندان بالا گرفت که مهلبّی، وزیر معزالدوله، ناگزیر سپاهیان دیلمی را برای اشغال مراکز نا آرامی گسیل داشت و پاره ای از سران و عوامل ناآرامی را به خوزستان و عمان تبعید کرد.در عهد معزالدوله در برخوردهایی که در محله شیعه نشین کرخ بغداد رخ داد، اختلافات بین شیعه و سنی تشدید شد. اما معزالدوله با توجه به روحیه تساهل و تسامح خود، سعی در ایجاد محیطی آرام تر داشت. معزالدوله دیلمی با وجود در پیش گرفتن سیاست آشتی، ترویج رسوم شیعی را دنبال می کرد. توجه او به آئین های شیعی سبب شد که برای نخستین بار مراسم یاد بود عاشورای شهادت امام حسین(ع) با عزاداری عمومی در روز دهم محرم ۳۵۲ قمری/۹۶۳ میلادی برگزار شود. به گفته مورخین در آن روز، کاسبکاران بازارها را تعطیل و کسب و کار را متوقف کردند و به عزاداری پرداختند. زنان به گیسوان آشفته، چهره های سیاه کرده و جامه های ژنده به صورت دسته جمعی حرکت می کردند و با حالتی سوگواری بر سر و روی خود می زدند. این نوع سوگواری پراشک و آه برای درگذشتگان از رسوم سنتی دیلمیان بود. آنها همچنین روز عید غدیر خم را با برپا کردن چادرهای آذین بسته و افروختن آتش و نواختن موسیقی و زیارت اماکن مقدس در کاظمین جشن گرفته بودند. این رسوم البته واکنش خشونت آمیز سنیان و ویژه حنبلی ها را برمی انگیخت.

فهرست مطالب
مقدمه:
چکیده:
عاشورا در پیش از اسلام
نقش آل بویه در مراسم سوگواری محرم
سوگ سیاوش
مراسم سوگواری ماه محرم
تعزیه
محرم در گیلان
علم واچینی
علم بندی در ماسوله
مراسم محرم در انزلی
مراسم محرم در لاهیجان
۱- کرپ زنی
۲- چهل منبر
۳-لال پله
۴- برات
نیتجه
منابع