تاثیرات شبکه های اجتماعی بر سلامت روحی و روانی افراد

دانلود تحقیق و مقاله رایگان – بانک مقالات فارسی – تاثیرات شبکه های اجتماعی بر سلامت روحی و روانی افراد

فصل اول : کلیات
1 – 1 مقدمه
در دنیای امروز، شبکه‌های اجتماعی نقش بسیار مهمی در روابط مردم سرتاسر جهان ایفا می‌کنند . به ‌طوری که به جزیی جدایی‌ناپذیر از زندگی بیشتر مردم تبدیل شده‌اند . این در حالی است که اساس پیدایش این شبکه ها تسهیل و کوتاه نمودن مسیر ارتباطی میان افراد جامعه تلقی می گردد . در ایران نیز این پدیده نه چندان نوظهور روز به روز بر خیل مشتاقان خود می افزاید . شاید در گذشته نه چندان دور افراد شناخت کمی نسبت به ماهیت و چگونگی استفاده از این شبکه ها داشتند ، اما این روزها در زندگی روزمره شاهد آن هستیم که طیف متفاوت مردم راجع به این شبکه ها با هم صحبت و تبادل اطلاعات مینمایند . طبقات مختلف در جامعه از زن و مرد ، جوان و پیر، باسواد و بی‌سواد ، از آن حرف می‌زنند . عده‌ای بسیار مخالف آن‌ها بوده ، وجودشان را باعث مضرات اجتماعی و فساد اخلاقی برای طبقات جامعه دانسته و مایل به بستن ، تعطیل و فیلتر کردن آن‌ها هستند و در مقابل ، عده‌ای دیگر آن‌ها را مظاهری از تمدن جدید شمرده ، وجود آن‌ها را برای پیوستگی‌های اجتماعی مفید ، بلکه لازم می‌دانند . فراگیر شدن استفاده از این پدیده ، پیامدهای مثبت و منفی بسیاری را بر زندگی ما القاء نموده و در مواردی نیز تبعات گریز ناپذیری را بر ما تحمیل داشته است . تا آنجائیکه بعضا اصطلاحات مرسوم در این شبکه ها بخشی از فرهنگ محاوره افراد جامعه ما را تشکیل میدهند . در این تحقیق کوشیده ایم تا تاثیرات مثبت و منفی استفاده از این شبکه ها را بر روحیات افراد بررسی نموده و نتایج حاصله را به بوته نقد بنهیم .

1 – 2 موضوع تحقیق
بررسی تاثیرات شبکه های اجتماعی بر سلامت روحی و روانی افراد جامعه
1 – 3 اهمیت و ضرورت بررسی مطلب
شبکه‌های اجتماعی فضایی آنلاین هستند که بر ساخت و بازتاب روابط اجتماعی میان افراد تمرکز می‌کنند ؛ افرادی که در این فضا به تبادل علایق و فعالیت‌هایشان می‌پردازند . شبکه‌های اجتماعی علاوه بر شکل‌دهی جدید به عرصه و فضای تعاملات رودرروی اجتماعی و کنش‌های میان فردی ، نقش مهمی هم در نحوه انجام تعاملات شغلی و تجاری ایفا می‌کنند . در بحث از آسیب‌شناسی شبکه‌های اجتماعی ، نکته‌ی حائز اهمیت ، ریسک بسیار بالای این گونه شبکه‌ها از لحاظ آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی می‌باشد . شبکه‌های مختلف اجتماعی با صدها میلیون کاربر در سال‌های اخیر توجه مهاجمان سایبری را نیز بیش از هر هدف دیگری به خود جلب کرده‌اند . کاربران ساعت‌های بسیاری را برای چت کردن با دوستانشان و چک کردن صفحه شخصی در شبکه‌های اجتماعی صرف می‌کنند . در واقع چک کردن صفحه شخصی ، مطالعه‌ی به روزرسانی‌های دوستان مختلف و نظر دادن روی عکس‌ها و فیلم‌های دیگران ، به عادتی ناخودآگاه تبدیل شده است که در کوتاه مدت تمرکز افراد بر امور جاری زندگی و یا فعالیت‌های شغلی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد . در برخی مطالعات که هزینه‌های فیس بوک را بر اقتصاد مورد واکاوی قرار داده اند نیز این هدر رفت سرمایه خود را نمایان‌تر ساخته است . در عصر ترافیک و انواع آلودگی‌های محیطی و اخلاقی ، وجود این نوع تکنولوژی‌ها به انسان راحت ‌طلب بهانه‌ می‌دهد که دیگر به سمت صله‌رحم در عالم فیزیکی و متن جامعه گام برندارد . روابط مجازی در شبکه‌های اجتماعی ، به تدریج روابط رودرروی افراد را کم‌رنگ کرده و این امر به انزوای اجتماعی و در نهایت عدم جامعه‌پذیری صحیح در روند اجتماعی‌شدن افراد منجر خواهد شد . این محیط می‌تواند با ارائه امکانات جدیدتر رابطه بشر را روز به روز با دنیای خارج کمتر کند و نقش انسانیش را در جامعه کمتر و کمتر نماید . امروزه اعتیاد در استفاده از شبکه‌های اجتماعی اینترنتی به معضلی برای نهاد خانواده در سراسر جهان تبدیل شده است . گسترش روزافزون شبکه‌های اجتماعی در میان کاربران اینترنت ، نیازمند بررسی رفتارهای فردی و اجتماعی انسان‌هاست .

1 – 4 فرضیه
استفاده از شبکه های اجتماعی بر سلامت روحی و روانی افراد تاثیر مستقیم دارد

1 – 5 متغیرها
– متغیر مستقل : شبکه های اجتماعی اینترنتی
– متغیر وابسته : سلامت روحی افراد جامعه
– متغیر مزاحم : آموزش ، آگاهی ، جنسیت ، سن ، تحصیلات و ….
– متغیر کنترل گر : شهر تهران – تمامی افراد جامعه

1 – 6 قلمرو زمانی
پائیز 1392
1 – 7 قلمرو مکانی
شهر تهران

1 – 8 روش تحقیق
در این تحقیق از روش توصیفی و میدانی (موردی) توامان استفاده شده است .

1 – 9 جامعه آماری
محدوده آماری این تحقیق یک جامعه 100 نفره متشکل از مردان و زنان و طیف سنی نا همگون (بالای 17 سال) و به دور از هر گونه محدودیت و شرطی به لحاظ ویژگی های فردی و گروهی از قبیل سطح تحصیلات ، وضعیت اقتصادی ، غنای فرهنگی و …. می باشد .

روش لایه ای تصادفی غیر نسبی مبنای گزینش نمونه های آماری بوده است .

فصل دوم : پیشینه تحقیق
آمار جهانی
تحقیقاتی که تاکنون در این زمینه انجام شده است نشان می دهد که به خصوص فیسبوک یکی از دلایل دعواهای زناشویی و متارکه است، اما اکنون برپایه تحقیقی که سایت طلاق آنلاین در انگلیس انجام داده است به نظر می رسد که این شبکه اجتماعی حداقل در این کشور به یکی از دلایل اصلی طلاق تبدیل شده است . این سایت که به زوجینی که قصد طلاق دارند ، سرویسهایی را ارائه می کند در این بررسیها دریافته است که یک سوم موارد طلاق به دلیل فیسبوک است . مولفان این تحقیق که بر روی ۵ هزار درخواست طلاق مطالعه کرده اند در این خصوص توضیح دادند : فیسبوک به یک ابزار اولیه ارتباطات تبدیل شده است . درحقیقت پستهایی که افراد بر روی پروفایلهای خود می نویسند می تواند زندگی زناشویی آنها را به خطر بیندازند . همچنین دادگاه نیز قصد دارد از این پستها به عنوان یک منبع مستند دلیل طلاق استفاده کند . روابط بر روی این شبکه اجتماعی با یک پیام معمولی آغاز می شود اما در دراز مدت می تواند به ماجرایی تبدیل شود که ازدواج فرد را در یک موقعیت مخاطره آمیز جدی قرار می دهد . براساس گزارش دیلی تک ، برپایه ارقام موجود ، فیسبوک در ۳۳ درصد از موارد درخواست طلاق به عنوان دلیل ذکر شده است که این رقم در سال ۲۰۰۹ برابر با ۲۰ درصد بود . همچنین تحقیقات منتشر شده درباره پیامدهای اجتماعی فیس بوک نشان می دهد که پیام ها و عکس های غیراخلاقی که در سایت فیس بوک از سوی کاربران منتشر می شوند باعث بالا رفتن آمار طلاق در کشور آمریکا شده است . تحقیقات جدیدی که توسط دانشکده حقوق مارتی مونیال آمریکا صورت گرفته است نشان می دهد که ۸۰ درصد درخواست های طلاق به استناد موارد غیراخلاقی که در شبکه های اجتماعی مطرح می شود بوده است . این تحقیقات هم چنین نشان می دهد که تنها در کشور آمریکا از هر پنج نفر که طلاق می گیرند ۱ نفر به علت عکس ها و پیام های غیر اخلاقی و غیر خانوادگی در فیس بوک بوده است . هم چنین تحقیقات حاکی از آن است که محیط های اجتماعی متاسفانه باعث تغییرات اخلاقی بسیاری شده و آن ها را به سوی کارهای نامناسبی که پیش از ارتباط با این شبکه ها انجام نمی دادند ، کشانده است . رابطه با چندین نفر در عین داشتن خانواده و دور شدن از توجه به همسر و یا شوهر و فرزندان چه از سوی مردان و چه از سوی زنان نمونه هایی از این تغییرات است . در میان شبکه های اجتماعی ، فیس بوک به عنوان یکی از پرطرفدارترین سایت های اجتماعی بیشترین سند را در اختیار وکلا برای دادخواست طلاق قرار داده است . سهم منفی فیس بوک در این امر ۶۶ درصد ، مای اسپیس ۱۵ درصد و توییتر پنج درصد است . سایر شبکه ها جمعا ۱۴ درصد در وقوع حادثه تلخ طلاق نقش دارند . طبق تازه‌ترین آمار، تعداد کاربران شبکه فیس‌بوک از مرز یک میلیارد نفر گذشته است . آمارها نشان می‌دهد به دلیل افزایش استقبال از این شبکه اجتماعی ، در برزیل و هند نیز تعداد کاربران این شبکه اجتماعی افزایش تصاعدی یافته است . کشورهایی همچون برزیل ، مکزیک ، اندوزی ، آرژانتین و فیلیپین قسمت اعظم کاربران فیس بوک را به خود اختصاص داده‌اند ؛ نیمی از مردم آمریکا یعنی ۱۴۹ میلیون نفر عضو فیس بوک هستند و اندونزی نیز با ۳۷ میلیون کاربر در رده دوم بیش‌ترین کار بر فیس بوک قرار دارد . آمار کاربران ایرانی هم از ۲ میلیون کاربر حرفه ای تا ۱۲ میلیون نفر کاربر گذری برآورد می شود .

آمار داخل کشور
طبق آخرین آمارگیری که البته به صورت غیر رسمی و توسط یک تیم محقق 120 نفره متشکل از دانشجویان روانشناسی و جامعه شناس دانشگاه علوم تحقیقات تهران پیرامون استفاده از شبکه های اجتماعی در ایران و در تیرماه 1390 صورت گرفت ، نتایج زیر بدست آمد :

درصد استقبال کاربران ایرانی از شبکه های اجتماعی مختلف
نسبت جنسیت در سه شبکه اجتماعی پر بازدید تر
آمار ماهانه زمان سپری شده در شبکه های اجتماعی
نمودار جمعیت سنی کاربران شبکه های اجتماعی

فصل سوم : جمع آوری اطلاعات
3 – 1 روش تحقیق
در این تحقیق از روش توصیفی و میدانی (موردی) توامان استفاده شده است .

3 – 2 جامعه آماری
محدوده آماری این تحقیق یک جامعه 100 نفره متشکل از مردان و زنان و طیف سنی نا همگون (بالای 17 سال) و به دور از هر گونه محدودیت و شرطی به لحاظ ویژگی های فردی و گروهی از قبیل سطح تحصیلات ، وضعیت اقتصادی ، غنای فرهنگی و …. می باشد .

روش لایه ای تصادفی غیر نسبی مبنای گزینش نمونه های آماری بوده است .

3 – 3 روش جمع آوری اطلاعات
جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه های بسته شامل 20 سوال 5 گزینه صورت گرفته است که بین اقشار مختلف جامعه با درصد پراکندگی یکنواخت در سطح شهر تهران توزیع گردیده است .

100 برگ پرسشنامه (2صفحه ای) به ضمیمه پیوست شده است .

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل اطلاعات

مبنای سنجش در تجزیه و تحلیل اطلاعات مبتنی بر مقیاس نسبی می باشد واز طیف بوگاردس استفاده شده است .

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

5 – 1 نتیجه گیری

با توجه به بررسی های صورت گرفته نتایج ذیل حاصل گردید :

1 – 46% افراد با اکثریت نسبی استفاده از شبکه های اجتماعی را در جوامع اجتماعی امری کاملا ضروری می دانند .

2 – 40% افراد با اکثریت نسبی معتقدند که عضویت در شبکه های اجتماعی در بالا رفتن سطح آگاهی افراد یک جامعه کاملا موثر است .

3 – 29% افراد با اکثریت نسبی بر این باورند که شبکه های اجتماعی تا حدودی می توانند زمینه ساز ترویج و شیوع بی بند و باری در جوامع باشند .

4 – 43% افراد با اکثریت نسبی اعتقاد دارند که سطح تحصیلات بالاتر باعث میشود که اشخاص استفاده ی به مراتب مطلوب تری از این شبکه ها داشته باشند .

5 – 32% اشخاص با اکثریت نسبی معتقدند ، به هیچ عنوان فیلترینگ اقدام مناسب و بازدارنده ای در جهت محافظت جامعه از پیامدهای منفی این شبکه ها نیست .

6 – 57% افراد با اکثریت مطلق بر این نظر راسخند که افزایش سطح آگاهی و شناخت مردم از این شبکه ها به مراتب اقدامی مناسبتر از فیلترینگ و قطع دسترسی می باشد .

7 – 49% افراد با اکثریت نسبی معتقدند ، اطلاع رسانی راجع به مخاطرات موجود در شبکه های اجتماعی اقدام بسیار موثری در جهت کنترل و پیشگیری از آنها می باشد .

8 – 35% اشخاص با اکثریت نسبی اعتقاد دارند که شبکه های اجتماعی باعث می شوند که اغلب ، همسران زمان کمتری را برای با هم بودن تخصیص دهند .

9 – 27% اشخاص با اکثریت نسبی معتقدند که کاربران شبکه های اجتماعی معمولا حرف هایی دارند که در محیط خانواده اشان خریداری ندارد اما برای دوستان اینترنتی آنها شنیدنی است .

10 – 26% افراد با اکثریت نسبی بر این باورند که افرادی که در شبکه های اجتماعی عضو هستند لزوما انسانهایی با سطح اعتماد به نفس پایین نیستند .

11 – 29% افراد با اکثریت نسبی معتقدند که کیفیت استفاده از شبکه های اجتماعی و تاثیرات آنها برای افراد مجرد و متاهل به یک میزان است .

12 – 40 % اشخاص با اکثریت نسبی این عقیده را دارند که جنسیت افراد می تواند عامل موثری در آسیب پذیری افراد در شبکه های اجتماعی باشد .

13 – 43% افراد با اکثریت نسبی با عضویت اعضای خانواده خود در شبکه های اجتماعی موافق هستند .

14 – 29% اشخاص با اکثریت نسبی ، با این فرضیه که شبکه های اجتماعی به کاربرانشان کمک میکنند تا آنگونه که دوست دارند باشند ، مخالفند .

15 – 35% افراد با اکثریت نسبی معتقدند که افراد در شبکه های اجتماعی از آزادی بیشتری در بیان عقاید فرهنگی ، اجتماعی و سیاسی نسبت به سطح جامعه برخوردارند .

16 – 33% افراد با اکثریت نسبی بر این عقیده اند که گذراندن وقت در شبکه های اجتماعی نمی تواند عاملی باشد تا افراد دغدغه های فکری و مشکلاتشان را به فراموشی بسپارند .

17 – 36% اشخاص با اکثریت نسبی معتقدند که استفاده از شبکه های اجتماعی باعث میشود افراد از رسیدگی به امور شخصی خود غافل شوند .

18 – 31% افراد با اکثریت نسبی بر این باورند که ممانعت از فعالیت کاربران در این شبکه ها باعث میشود افراد رفتار پرخاشگرانه و عصبی از خود نشان دهند .

19 – 37% افراد با اکثریت نسبی اعتقاد دارند که استفاده مداوم از این شبکه ها می تواند در شخص وابستگی و نوعی اعتیاد ایجاد نماد .

20 – 37% افراد با اکثریت نسبی معتقدند که معمولا کاربران به دلیل استفاده بیش از حد از این شبکه ها تا دیر وقت بیدار می مانند و از ساعت خواب خود می کاهند .

نتیجه گیری کلی
فیلترینگ و قطع دسترسی و کلا اعمال محدودیت های اجتماعی به هیچ عنوان راهکار مناسبی برای کنترل بازتابهای منفی این پدیده نیست و بعضا نتایج عکس را در پی دارد . در واقع بهتر است با افزایش سطح آگاهی ها و آموزش های لازم افراد جامعه را به سمت استفاده مطلوب و درست از این شبکه ها سوق داد و در مقابل مخاطرات آن واکسینه نمود . دولتمردان باید بستر لازم را فراهم آورند تا افراد جامعه خود به این بلوغ فکری دست یابند که کدام بخش از این پدیده یک تهدید و کدام ابزار آن یک فرصت در جهت اعتلای سطوح فردی اجتماعی اشان است .

اختلال در ارتباط‌های اجتماعی و عاطفی کاربران و جایگزینی دوستان مجازی به جای دوستان واقعی فرد از معایب استفاده از شبکه‌های مجازی است که به طور ناخودآگاه بر فرد اثر می‌گذارد و نتیجه استفاده مدام از این شبکه‌ها می‌باشد .

اعتیاد به استفاده از شبکه‌های مجازی شباهتی هم از حیث محتوا با سایر موارد اعتیاد‌آور دارد ، برای مثال فردی که در طول ساعات شبانه روز به طور مداوم از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کند از بسیاری فعالیت‌های زندگی روزمره چون کار ، مطالعه ، خواب و… باز می‌مانند .

دکتر محمد حسین حبیبی مدیر مرکز علوم اعتیاد دانشگاه تهران در مطالعاتی که بر روی این افراد انجام داده بیان می‌کند: ” گاهی والدینی که از عملکرد ضعیف فرزند نوجوان‌شان در مدرسه گلایه دارند به تصور اینکه این مشکل تحت تاثیر مواد مخدر است به من مراجعه می کنند . این نوجوانان چنان در دنیای مجازی غرق می‌شوند که از خواب ، خوراک ، مسئولیت‌ها و فعالیت‌های روزمره‌شان باز می‌مانند . مسئله اصلی این است که این نوجوانان به اینترنت معتاد شده‌اند ” .

شبکه‌ها قدرت بر هم زدن روابط و از هم پاشیدن زندگی افراد را دارند ؛ هر پیام زننده ، عکس یا اطلاعات شخصی که در شبکه‌های اجتماعی توسط افراد استفاده می‌شود می‌تواند بعدها علیه خود فرد به کار برده شود ، چنانکه در بررسی بسیاری از موارد طلاق در کشورهای غربی این امر مشهود و ثابت شده است .

ایجاد اختلال در بازده شغلی فرد از دیگر کژکارکردهای شبکه‌های اجتماعی مجازی است ، چت ‌کردن و چک‌ کردن صفحه شخصی در شبکه‌های اجتماعی وقت بسیاری از فرد در طول شبانه روز می‌گیرد و طبعا قسمتی از این زمان در ساعات کاری اداری فرد انجام می شود ، آنلاین بودن مداوم در شبکه‌های اجتماعی در کوتاه مدت هم باعث عادتی ناآگاهانه در استفاده از این شبکه‌ها می‌شود .

اعتیاد به استفاده از این شبکه‌ها زمانی بیشتر بروز پیدا می‌کند که فرد با قصد و هدف خاصی سراغ فضای مجازی می‌رود و بدون اینکه متوجه باشد بی‌اختیار به شبکه‌های اجتماعی ورود پیدا می کند ، البته پیشرفت روزافزون فناوری‌های جدیدتر چون تبلت ها ، اسمارت فون‌ها و … اینگونه دستیابی‌ها را به این شبکه‌ها آسان‌تر نموده است تا جایی که خاطر فرد از فکر اینکه یک روز به شبکه‌های اجتماعی دسترسی نداشته باشد مشوش و نگران می‌شود .

نتیجه آنکه رشد روزافزون شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی باعث شده تا این شبکه‌ها به وسیله ارتباطی ضروری تبدیل شوند و با توجه به تاثیر این شبکه‌ها در فعالیت‌های روزمره افراد گمان نمی‌رود که استفاده از آن‌ها در آینده‌ای نزدیک کاهش یابد و این خود کاربران هستند که باید آگاهانه تصمیم بگیرند که به چه نحوی در مسیر صحیح و سالم و در جهت تعالی فهم و خرد جمعی از این شبکه‌ها استفاده نمایند .

یکی از دلایلی که نسل کنونی به این نوع از روابط روی آورده این است که آن‌ها می‌توانند از این طریق در هرزمان و مکانی به ارتباط با دیگران بپردازند ؛ زمان ، مسئله‌ای است که این روزها به معضلی بزرگ در جوامع پیشرفته تبدیل شده است و وجود امکانات تکنولوژیک برای برقراری ارتباط ، به عنوان راه‌ حلّی مناسب ، از سوی بشر انتخاب شده است .

افراد همواره باید به سه پرسش در ذهن خود پاسخ دهند :

– آیا ارتباط آن‌لاین آن‌ها با فرد مخاطب ارتباطی سالم وتاثیرگذار است یا خیر؟

– آیا ادامه این ارتباطات در بلند مدت، تاثیری در رشد شخصیت من دارد؟

– بر چه اساسی می‌توان فهمید که این ارتباط ارتباطی برمبنای واقعیت‌هاست و در دنیای فیزیکی نیز ادامه این ارتباط با همان ملاک‌ها و مصداق‌ها امکان‌پذیر است؟

5 – 2 پیشنهادات

با توجه به این اصل اساسی که تعاملات آنلاین هیچ‌گاه نباید جای روابط فیزیکی را بگیرد ؛ شاید یک راه‌ برای حل چنین معضلی ، این باشد که ابتدا فرد در محیط فیزیکی بر اساس نیازهای اجتماعی و فردی ، محدوده روابط خود را مشخص نماید و شخصیت فرد مقابل را به خوبی بشناسد و سپس به ادامه روابط خود در فضای آنلاین بپردازد

روند ارائه امکانات جدید در اکثر شبکه‌های اجتماعی به سمت بدست آوردن اطلاعات بیشتر از کاربران است ، لذا یکی از مزایای رعایت این اصل این است که با داشتن اعتماد و شناخت کافی به طرف مقابل در ارتباط فیزیکی ما قبل ارتباطات آنلاین ، هیچ‌گاه کودکان و نوجوانان گرفتار سوء استفاده (آزار) سایبری نخواهند شد .

کاربر بایستی این اصل را نیز در ذهن خود داشته باشد که همواره زمان مشخصی از وقتش را به انجام کارهای آنلاین خود اختصاص دهد . این امر به او کمک می‌کند که از انجام جستجوهای بی‌مورد و چت‌های چندین ساعته در شبکه‌های اجتماعی پرهیز کند .

نتیجه مهمی که شاید بتوان در پایان این مجموعه گزارشات ذکر کرد این است که ، نسل قدیم و جدید بایستی با یکدیگر به تعاملی مناسب برسند . در این میان سختی‌هایی که نسل قدیم متحمّل می‌شود شاید کمی بیشتر از نسل جدید باشد و آن‌هم به این دلیل که ؛ نسل گذشته وظیفه تربیت نسل جوان را به‌عهده دارد و بایستی کمی از فضای خود جدا شده و خود را به فضای زندگی رایانه محور فرزندانش نزدیک‌تر کند .

پیشرفت روز‌افزون تکنولوژی باعث می‌شود که نسل جامانده از آن همواره از نسل همگام با تکنولوژی دورتر و دورتر شود و این فاصله اثر را خود در زمینه تربیتی نشان‌خواهد داد ، زمانی که اثرات روابط آنلاین نمود خود را در زندگی شخصی افراد نشان دهد . پس بهتر است پیش از آنکه درگیر فرآیند درمان شویم به پیشگیری بپردازیم زیرا گاهی برای بعضی درد‌ها درمانی نیست و یا اثرات آن مشکل نه تنها بر خود فرد بلکه بر خانواده و جامعه او نیز مترتب می‌شود .

برای هم‌گام شدن با تکنولوژی همواره بایستی این نکته را در نظر داشته باشیم که وب موجودی مجازی است و با سرعتی مجازی تغییر می‌کند ، لذا گاهی ممکن است عدم پیش‌بینی روند تکامل یک تکنولوژی از تعامل و مدیریت آن تکنولوژی هرینه‌برتر باشد .

5 – 3 پیشنهادات به محققین بعدی

الف) — توجه بیشتر به ویژگی های مثبت این پدیده

ب) — بررسی شیوه های مختلف اطلاع رسانی در مورد شبکه های اجتماعی

ج) — مطالعه روش های آموزشی مناسب حول موضوع

د) — بررسی جزئی تر آسیب ها و یا حتی محاسن استفاده از شبکه های اجتماعی

ذ) – و ……

منابع و ماخذ
1 – حبیبی محمدحسین ، هنجارهای حقیقی و ناهنجاری های مجازی ، 1390 ، ج 1 ، انتشارات دانشگاه تهران
2 – اروانه ، پدرام ، نقش شبکه های اجتماعی در جوامع به اصطلاح مدرن ، 1391 ، جلد 1 ، انتشارات هرمزان
3 – اسکات جان ، تجزیه و تحلیل شبکه های اجتماعی ، 1991 ، انتشارات لندن (سیج) ، ترجمه فرشته نیکوفر 4 – واسرمن ، استنلی و کاترین فاوست ، تحلیل شبکه های اجتماعی : روش ها و برنامه های کاربردی ، 1994 ، کمبریج ، انتشارات دانشگاه کمبریج ، ترجمه ایرج منتظری 5 – ویکی پدیا ، فیس بوک ، به روز رسانی مهر ماه 1392 6 – شبکه های اجتماعی و تاثیرگذاری استراتژیک در صنعت گردشگری ، دنیای اقتصاد ، 21 آبان ، ۱۳۹۲بازبینی‌شده در 15 سپتامبر ۲۰۱۳
7 – عضویت در شبکه های اجتماعی در ایران جرم نیست اما دورزدن فیلتر جرم است ، بی‌بی‌سی فارسی
8 – طلاق فیسبوکی ، مجله تصویری کلیک ، 30 دیماه 1390

---