دانلود تحقیق و مقاله رایگان با عنوان اختلال شخصیت پارانویایی
اختلال شخصیت پارانویایی (Paranoid Personality Disorder)
چکیده :
راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات ذهنی چاپ چهارم تجدید نظر شده DSM-IV-TR اختلال شخصیت پارانوئید را اینچنین شرح داده است : بی اعتمادی و سوءظن نسبت به دیگران به طوری که انگیزه های آنان پلید و مغرضانه تفسیر می شود. این اختلال از اوایل بزرگسالی آغاز شده و در زمینه های مختلف تظاهر می کند .
مقدمه :
اختلال شخصیت پارانویایی یک وضعیت مزمن و فراگیر است که مشخصه‌اش الگوهای مخّرب فکری، رفتاری و کارکردی است. حدس زده می‌شود که این اختلال در یک تا دو درصد بالغین وجود داشته باشد. عوارض این اختلال غالباً مشابه اسکیزوفرنی هستند و برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد که احتمال وجود پیوندی ژنتیکی بین این دو اختلال وجود دارد. افرادی که دچار این نوع اختلالات شخصیت هستند بیشتر در معرض خطر افسردگی و هراس از مکان‌های باز قرار دارند.
نکته :
اختلال شخصیتی پارانوئید در مردان شایع‌تر از زنان است.
این نیز مثل سایر اختلالات شخصیتی، با بالا رفتن سن از شدت آن کم می‌شود و افراد بسیاری تعداد کمی از حادترین علائم آن را بین ۴۰ تا ۶۰ سالگی خود تجربه می‌کنند.
عوارض
افرادی که دچار اختلال شخصیت پارانویایی هستند نوعاً شرایط زیر را دارند:
• بی‌اعتمادی و شک مزمن و فراگیر به دیگران.
• حس این که دیگران به آنها دروغ می‌گویند یا فریبشان می‌دهند.
• اعتقاد به این که دوستان و خانواده بی‌صداقت و غیرقابل اعتماد هستند.
• فوران خشم در پاسخ به وضعیتی که فکر می‌کنند فریب خورده‌اند.
• معمولاً سرد، حسود، تودار، مرموز و جدّی.
• در جستجوی معانی پنهان در مکالمات و حرکات.
پارانویا: نابود كننده زندگی
افراد پارانویایی تا آنجایی که امکان داشته باشد خود را از سایر افراد جامعه جدا می کنند. زمانی که در یک جمع قرار می گیرند سعی می کنند در گوشه ای آرام بنشینند تا مبادا کسی متوجه حضور آنها شود. چهره های آنها معمولا سرد و بیروح است و هیچ نوع احساسی از خود نشان نمی دهند
نـگـرانی شـمـا را بیـمـار می کند، اضطراب شما را عصبی مـی کند، تـرس می تواند شما درست در همان جایی که قـرار داریــد فلج کند و این احساسات روی هم رفته چندان خـوشاینـد بـه نـظـر نمی رسند. اینطور نیست؟
البته نکته جـالـب این جـاست که ایـن احـساسـات معـمـولا مـوقتــی هـستند و خـیـلی زود از هـم می پاشند. اگرچه شرایـطی وجــود دارد کـه در آن وجـود نــگــــرانـی، اضـطـراب و تـــرس همیشگی شده و بـاعـث بـروز نـوعـــی بـیـمـاری بــه نــام پارانویا می گـردد. قـرار گـرفتـن در چـنـین وضعیتی کشنده است.
● بیش از اندازه بدگمان هستید
آیـا کسـی در گـذشتـه شـمــا را مخاطب عبارت “تو خیلی پارانویایی” هستی قرار داده است؟ در حال حاظر بسیاری از مـا دچـــار این بیماری هستیم اما در بعضی افراد پارانویا بـه صـورت یـک بیماری مزمن در می آید. اکثریت افراد برای مـدت زمـان بسـیـار کـوتـــاهی دچار کج خیالی و کژپنداری می شوند و بعد از چندی به موقعیت نرمال و آرام قبل باز می گردند.
هرچند برای عده ای بیماری در سراسر زندگی وجود خواهد داشت. خوب، پارانویا دقیقا چیست؟ دایره المعارف الکترونیکی کلمبیا در چاپ ششم خود پارانویا را این چنین تعریف کرده است: “به وجود آمدن افکار و تصورات غلط محکم، تغییر ناپذیر، و تثبیت شده ای از آزار و اذیت و یا بزرگی و شکوه.”
این مسئله معمولا در مورد اشخاصی معنا پیدا می کند که نسبت به افراد، اشیاء، و یا به طور کلی جامعه احساس بدگمانی پیدا می کنند. باید توجه داشت که سوء ظن به تنهایی باعث ایجاد پارانویا نمی شود به ویژه اگر بر اساس تجربیات شخصی و یا تجربیاتی که دیگران با شما در میان گذاشته اند باشد.
مشکل زمانی به پارانویا تبدیل می شود که شک و تردیدها بی پایه و اساس می شوند. بیماری در مراحل اولیه خود تاثیر ناچیزی بر زندگی افراد می گذارد و حتی می توان گفت که در ابتدا هیچ نوع تاثیری ندارد، اما حالت شدید آن زندگی فرد را زجرآور می سازد و او قادر نیست که از شدت استرس دست به هیچ کاری بزند؛ در این شرایط احتمال اینکه بیماری های دیگری سلامت فرد را به مخاطره بیندازند زیاد است. برای مردهای مسن تر این مشکل می تواند کلیه جوانب زندگی آنها را تحت الشعاع قرار دهد، چراکه استرس بی حد و حصر آنها را به سمت سکته قلبی می کشاند.
● تشخیص مشکل
▪ می توانید با اتکا به این نشانه ها تشخیص دهید که آیا خودتان و یا کسیکه دوستش می دارید از این بیماری رنج می برد و یا خیر:
● اختلال هویتی
زمانی بروز می کند که شخص بدون وجود هیچ گونه دلیلی نسبت به زندگی اجتماعی، شغلی و خانوادگی خود سوء ظن پیدا می کند. باید مراقب این علائم باشید:
● بدگمانی
چنین افرادی همیشه در حالت تدافعی به سر می برند و جهان برای آنها به منزله محیط خطرناکی است.آنها فقط شک و تردیدهای خاص خودشان را قبول دارند و به هیچ وجه با دلیل و منطق نمی توان آنها را راضی نمود و همیشه با عقل و منطق در ستیز هستند. این تئوری به نام “توطئه چینی” کلاسیک شناخته می شود.
زمانی که شخص به یک موفعیت تازه مثل شغل جدید رابطه ای جدید و .. وارد می شود در یک لاک دفاعی به سر می برد. این حالت تا زمانی وجود دارد که شخص بتواند خود را با شرایط موجود وفق دهد و پایه های ترس خود را از بین برد. افرادی که دچار پارانویا هستند به سختی می توانند از ترس های خود دست بکشند.
● حساسیت بیش از اندازه
افرادی که به پارانویا مبتلا هستند معمولا بیش از اندازه به هشدارها و اخطارها توجه می کنند. آنها انتقاد را به سختی قبول می کنند، همیشه در حالت تدافعی به سر می برند، و افراد ستیزه جویی هستند.
● آرام و کناره گیر هستند
افراد پارانویایی تا آنجایی که امکان داشته باشد خود را از سایر افراد جامعه جدا می کنند. زمانی که در یک جمع قرار می گیرند سعی می کنند در گوشه ای آرام بنشینند تا مبادا کسی متوجه حضور آنها شود. چهره های آنها معمولا سرد و بیروح است و هیچ نوع احساسی از خود نشان نمی دهند.
●● اختلال در افکار و تخیلات
این افراد به ندرت افکار درست را قبول می کنند، تصورات خود را با هیچ کس در میان نمی گذارند، به آسانی تغییر نمی کنند و قابل اصلاح نمی باشند. این نوع پارانویا از نوع قبلی حادتر است و شخص را ناتوان تر و ضعیف تر می کند. در این شرایط ۵ نوع از اوهام پوچ وجود دارد که آنها را رها نمی کند:
● زجر و عذاب
افرادی که دارای اختلالات هویتی هستند تصور می کنند که هم قطارانشان آنها را به تمسخر می گیرند اما کسانی که دچار اختلات افکار و تخیلات هستند تصور می کنند که تمام دنیا برای آزار و اذیت آنها بسیج شده اند و قصد شکنجه دادنشان را دارند.
● حسادت
باید اعتراف کرد این نوع از اوهام بیشتر در خانم ها بروز می کند تا آقایون، البته نمونه هایی نیز وجود دارد که در آن مردها دچار رشک و حسد می شوند و همگان را مورد اتهام قرار می دهند.
● خودبزرگ بینی
خوب، شاید همه ما چنین احساسی را حداقل یک یا دوبار در طول زندگی خود تجربه کرده باشیم (پس شاید نام اختلال در وهم و خیال را نتوان بر روی آن گذاشت.) افرادی هستند که با جدیت تمام تصور می کنند که دارای قدرت های باورنکردنی هستند و بر روی افراد دیگر سلطه دارند (می توانند بیماران را شفا دهند، صلح ایجاد کنند، بر کشوری حکمفرمایی کننند و غیره..)
● عادات زندگی شما، ذهن شما
بعضی از افراد بیش از سایرین در معرض ابتلا به پارانویا قرار دارند. افرادی که در محیط هایی با فشار و استرس بالا زندگی می کنند و یا مشغول به کار هستند بیش از دیگران دچار بدگمانی و سوء ظن می شوند. این فراد شامل مهاجرین، گروه های اقلیت، اسیران جنگی، سربازها، کارگاه های پلیس، سیاستمداران، وکلا و آموزگاران می باشد. البته باید توجه داشت که ممکن است پارانویا به دلیل عوامل وراثتی بروز کند و تشویش و استرس تنها به عنوان جرقه آن باشند.درمان اختلال شخصيت پارانوئيد
براي درمان اين اختلال، هم مي‌توان از داروها بهره برد و هم از روان درماني. البته روان درماني، درمان مناسب‌تري براي اين اختلال مي‌باشد.
درمانگر بايد با بيمار رو راست باشد و با بيمار زياد، گرم نگيرد و صميمي نشود. زيرا ممكن است مورد سوء ظن بيمار قرار گيرد. چرا كه براي اين‌گونه بيماران روابط نزديك بين فردي آغازگر افكار پارانوئيدي است و باعث اين فكر در آنها مي‌شود كه مردم مي‌خواهند به وي آسيب و ضرر برسانند. در نتيجه از ديگران فاصله مي‌گيرند و شروع به مخفي كاري و توطئه چيني و حمله متقابل مي‌كنند. در واقع نسبت به ديگران حالت دفاعي (گارد) مي‌گيرند.
گروه درماني براي اين بيماران به منظور بالا بردن مهارت‌هاي اجتماعي و كاهش سوءظن از طريق “ايفاي نقش” (Role Playing) مي‌تواند مفيد باشد. ليكن در بسياري از مواقع اين بيماران در گروه درماني، خوب جا نمي‌افتند. آنها تحمل فشار رفتاردرماني را براي پرورش مهارت‌هاي اجتماعي ندارند.
تعبير و تفسير درمانگر از گذشته بيمار و احساسات وي، كار را بدتر مي‌كند و باعث عدم اعتماد بيشتر بيمار مي‌شود. در عوض مي‌توان او را تشويق به اعتماد كردن به ديگران كرد و حس همكاري او را افزايش داد. درمانگر مي‌تواند به او روش صحيح نشان دادن خشم و پرخاشگري را آموزش دهد و از بحث و مجادله بپرهيزد. درمانگر مي‌تواند از طريق توضيح به بيمار كه چگونه افكار و رفتار وي باعث مختل شدن ارتباطش با ديگران مي‌شود، به تعديل رفتار و افكار بيمار بپردازد.
در درمان دارويي مي‌توان از ضد اضطراب‌ها مثل ديازپام يا داروهاي نورولپتيك و ضد جنون مانند هالوپريدول و پيموزايد براي كاستن از تفكر پارانوئيد استفاده كرد.
راهكارهاي عملي براي اين اختلال
1- برگزاري دوره‌هاي آموزش فرزند پروري براي پيشگيري از اعمال روش‌هاي رفتاري و فرزند پروري كه منجر به اختلال شخصيت پارانوئيد مي‌گردد، مانند تنبيه و كنترل بيش از حد فرزندان و عدم حساسيت كافي مادر به نيازهاي فرزند در دوران اوليه زندگي كودك.
2- تاسيس مراكز مشاوره و خدمات روانشناختي در جهت تشخيص و ارزيابي روانشناختي و درمان كارمندان ادارات و موسسات مبتلا يا در معرض خطر ابتلا به اختلالات شخصيت و ساير اختلالات رواني.
3- برگزاري دوره‌هاي آموزش مهارت‌هاي زندگي و جلسات گروه درماني به منظور تعديل افكار مبتني بر بي اعتمادي و بدگماني نسبت به انگيزه‌هاي ديگران و كسب مهارت‌هاي اجتماعي بيشتر.
بدين منظور لزوم غربال كردن كاركنان ادارات و موسسات از نظر مشكلات روانشناختي به وسيله روش‌هاي سنجش و ارزيابي اختلالات شخصيت وجود دارد.
4- شناسايي دانش آموزاني كه يكي از اعضاي نزديك خانواده آنها مبتلا به اختلال شخصيت پارانوئيد مي‌باشد و ارائه راهكار به اين دانش آموزان و خانواده آنها در جهت تشخيص و اقدام براي درمان فرد مبتلا به اختلال شخصيت.
5- از آن‌جائي كه يكي از گروه‌هاي در معرض خطر براي “اختلال شخصيت پارانوئيد”، افراد ناشنوا يا كم شنوا هستند، بنابراين تمهيداتي جهت تعديل افكار پارانوئيدي در صورت وجود براي اين گروه از افراد مورد نياز است. بنابراين لزوم همكاري مدارس و مراكز ناشنوايان و همچنين متخصصين شنوايي سنجي و گوش و حلق و بيني وجود دارد. به طوري كه مي‌توان از اين گروه متخصص در جهت شناسايي بيشتر افراد مبتلا استفاده كرد. در واقع ارجاع سنجش و ارزيابي ابتدايي انجام شده از جانب اين متخصصين به مراكز روانشناسي و روانپزشكي مورد نياز است.
6- يكي ديگر از گروه‌هاي در معرض خطر براي اختلال شخصيت پارانوئيد، بستگان بيماران اسكيزوفرنيك مي‌باشد كه جا دارد تمركز اوليه جهت شناسايي، تشخيص و درمان اين افراد صورت گيرد. به اين منظور مي‌توان از مراكز روانپزشكي و روانشناسي چه به صورت مطب خصوصي، چه درمانگاه يا بيمارستان و ياري افراد متخصص موجود در اين مراكز جهت شناسايي بستگان پارانوئيد بيماران مراجعه كننده به اين مراكز استفاده كرد.
7- از آن‌جائيكه افراد مبتلا به “اختلال شخصيت پارانوئيد” افرادي جدي و كارآمد در موقعيت‌هاي شغلي و اجتماعي‌اند و براي قدرت و مقام اهميت خاصي قائلند و نسبت به افراد ضعيف، ملايم طبع و عليل و ناقص ابراز ناخرسندي و نفرت مي‌كنند و در ديگران ايجاد ترس و تعارض مي‌نمايند، در نتيجه مديران بالادست اين افراد براي ارتقاء مقام آنها بايد رعايت دقت را نمايند، چرا كه ارتقاء مقام و مسئوليت اين‌گونه افراد، ممكن است در درازمدت منجر به خسارات نيروي انساني بيشتري گردد. به اين منظور آگاه سازي مديران ادارات و موسسات از اين نوع اختلال شخصيت، امري الزامي است.
منابع :
کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات ذهنی چاپ چهارم تجدید نظر شده DSM-IV-TR
کتاب بهداشت روان – محمودی – قهرمان ، حسینی سید جواد ….. انتشارات سالمی
کتاب آسیب شناسی روانی ریچارد پی هالجین- سوزان کراس ویتبورن. ترجمه یحیی سید محمدی
خلاصه روانپزشکی کاپلان و سادوک ؛ ترجمه دکتر فرزین رضاعی
مطالب مرتبط