مقاله زراعت غلات

مقاله کشاورزی زراعت دانلود مقاله زراعت غلات تحقیق دانلود مقاله انگلیسی زراعت دانلود مقالات زراعت دانلود رایگان مقاله زراعت دانلود مقالات رشته زراعت دانلود رایگان مقالات زراعت پذیرش مقاله زراعت تحقیق در مورد زراعت و باغبانی روش تحقیق در زراعت تحقیق درباره ی زراعت تحقیق درباره زراعت و باغداری تحقیق در مورد زراعت عمومی دانلود تحقیق زراعت

خاک
تعریف زیادی تا کنون از خاک به عمل امده که ساده ترین آن چنین است : خاک عبارت است از قشر چند سانتی متری تا چند متری از ماده آلی و غیر آلی است که بر روی سنگ قرار گرفته و شامل هوا ، آب ، موجودات زنده ، مواد آلی در مراحل گوناگون تجزیه و تحول و بالاخره عناصر معدنی است و گیاه می تواند بر روی آن ادامه حیات دهد .

عوامل موثر در تشکیل و تکامل خاکها:
۱- سنگ مادر ( مواد مادری )
۲- آب و هوا
۳- توپوگرافی
۴- ارگانیسم ها
۵- زمان
بافت خاک
بافت خاک فراوانی نسبی ذرات شن ، رس و سیلت را در نمونه خاک نشان می دهد . بافت خاک از واژه هایی است که تعریف مورد قبول همگان ندارد ، زیرا در آن واحد مبین دو فرایافت یا مفهوم می باشد . بافت خاک یکی از مشخصات پایاتی آن بوده و معمولاً تغییر ناپذیر است . هر چه مقدار ذرات شن و سیلیت در خاکی زیادتر باشد ذخیره عناصر غذایی و رطوبتی قابل استفاده گیاه کمتر بوده و نفوذ پذیری آن نسبت به آب و هوا قابل توجه است ، بر عکس وجود رس فراوان در خاک متضمن توانایی خاک برای رشد گیاهان مختلف می باشد. بنابراین در خاکهای شنی و در شرایط طبیعی نمی توان محصولاتی را به عمل آورد که به عناصر غذایی نیاز فراوان دارد . اگر شکل هندسی محصولات کشاورزی از قبیل سیب زمینی که در زیر خاک غده می بندد مورد نظر باشد خاکهای شنی به رسی ترجیح داده می شوند زیرا سبکی خاک اجازه می دهد اشکال منظم و کروی تشکیل شود . هر قدر رس خاک بیشتر باشد ، شخم پذیری آن کمتر به نیروی بیشتری نیازمند است .

خاکهای رسی چون آب بیشتری در خود نگه می دارند ، پس از بارندگی یا آبیاری زمان لازم را برای به اصطلاح گاورو شدن آنها طولانی تر از گروههای بافتی دیگر است . از طرفی به همین علت ویژگی تعداد دفعات آبیاری و یا تناوب آن درخاکهای رسی کمترین و در خاکهای شنی بیشترین است . از نقطه نظر زهکشی نیز هر قدر رس خاک بیشتر باشد کارایی زهکشی های زیرزمینی کمتر می شود. خاکهای رسی در اثر جذب و دفع آب ، انبساط و انقباض حاصل کرده و موجد درز و ترکهای عمیق در آن می گردد.
ساختمان خاک
ساختمان خاک تعیین کننده قابلیت تولید خاک می باشد . زیرا ساختمان خاک در رژیم آب ، هوا و حرارتی در مزرعه موثر است . ساختمان خاک در خصوصیات مکانیکی خاک به نوبه خود در جوانه زدن بذور ، برقراری گیاهچه و رشد ریشه ها موثرند تاثیر می گذارد. علاوه بر این ، ساختمان خاک در عملیات کشاورزی مانند شخم زدن ، آبیاری ، زهکشی و کاشت نیز تاثیر دارد. قسمت سطحی خاک که در مزارع کشاورزی اغلب شخم زده می شود و تحت تاثیر قطرات باران قرار می گیرد و با عبور و مرور تحکیم می شود ، در مقابل شکسته شدن خاکدانه ها و خرابی ساختمان خیلی حساس می باشد . این خرابی و از هم پاشیدگی ساختمان خاک باعث بوجود آمدن لایه فشرده و نسبتاً‌ کم نفوذی در سطح خاک می شود که از نفوذ آب در خاک و تبادل گازها و همچنین خروج گیاهچه از خاک جلوگیری می نماید . بنابراین بوجود آوردن و نگهداری ساختمان مناسب خاک مفید برای رشد گیاه لازمه مدیریت خاک در کشاورزی است.
انواع خاک
بر حسب محتوای نسبی ذرات سنگریزه ، شن ، سیلت و رس ، خاکها به گروههای مختلف انواع زیر رده بندی می شوند :
الف : خاکهای سنگلاخی
ذرات غالب در این خاکها ، سنگها و سنگریزه های بزرگتر از ۲۰ میلی متری است که در جوار مقادیر متفاوتی از سایر ذرات ، مجموعاً این نوع خاکها را بوجود می آورند ، در صورتیکه ذرات ۲ تا ۲۰ میلی متری ذرات غالب باشند خاکهای سنگ ریزه ای نامیده می شوند . خاکهای سنگلاخی از نظر زراعی اهمیت کمتری داشته و فقط برای جنگل و مرتع مورد استفاده قرار می گیرند . در شرایطی که سهم ذرات ریز بیش از ۱۵ درصد باشد می توان در برخی زراعتهای کم توقع نیز مورد بهره برداری قرار داد .
ب : خاکهای شنی
حداقل ۷۵ درصد وزن ذرات تشکیل دهنده این نوع خاکها را ذرات شنی در محدوده قطری ۰۵/۰ – ۲ میلیمتری تشکیل می دهند . ذرات شنی اکثر خاکها از نوع سیلیسی است که در این صورت خاک شنی ، فقیر از مواد غذایی بوده و گرایش شدید به اسیدی شدن وخنثی دارد . گاهی ممکن است ذرات فلد سپاتی و میکائی به همراه ذرات آهکی در اکثریت باشند که در این حالت خاکهای شنی از کیفیت شیمیایی و فیزیکی بهتری برخوردار بوده و نگهداری هوا و آب در آنها افزایش می یابد ( ۲ ).
ج : خاکهای لومی
مقادیر متفاوت درصد ذرات شن ، سیلت و رس ، خاکهای لومی متنوع با درجه حاصلخیزی مختلف را به وجود می اورند . یک خاک لیمونی ایده ال به مقدار ۵۰ الی ۶۰ درصد ذرات شنی ، ۲۵ تا ۳۰ درصد ذرات سیلتی و ۲۰ ال ۲۵ درصد ذرات رسی دارد . عوامل حاصلخیزی به شرط مناسب بودن کیفیت و کمیت فراکسیون های مختلف دراین نوع خاکها اکثراً فراهم بوده و در زراعتهای پرتوقع بدون محدودیت مورد بهره برداری تولیدی قرار می گیرند . از خواص قابل ذکرآنها نگهداری و نفوذ مناسب آب و هوا و سایر شرایط متعادل فیزیکی و شیمیایی می باشد .
د : خاکهای رسی
خاکهایی که حاوی بیش از ۳۵ درصد رس و بیش از ۵۰ درصد مجموع رس و سیلت باشند به خاکهای رسی موسومند . بسته به مقدار شن و سیلت موجود ، خاکهای رسی درجه حاصلخیزی متفاوتی دارند . خاکهای حاوی ذرات رسی ریز فراوان مخصوصاً ذرات کوچکتر از ۰۰۰۲/۰ میلیمتر ، گرایش شدیدی به تراکم و سخت شدن دارند که در این صورت نفوذ آب و هوا شدیداً دچار اشکال می گردد . همینطور خاکهای حاوی ۹۰ درصد مجموعه رس و سیلت ، عملاً غیر قابل زراعت اند .

معمولاً‌ خاکهای رسی متوسط ، حاوی شن نسبتاً‌ زیاد و سیلت کم خاکهای حاصلخیزی را تشکیل می دهند ، مخصوصاً وضع فعل و انفعالات شیمیایی و دسترسی مواد غذایی گیاهی در این خاکها مطلوب بوده و هم زمان با نفوذ آب و هوا به لایه های خاک اصلی و گنجایش مطلوب نگهداری آب و مواد غذایی ، فعالیتهای بیولوژیکی نیز به حالت طبیعی ادامه دارد.
خاک های نامساعد
خاکهای شور و قلیا
از نقطه نظر کشاورزی مسائل بهره وری از خاکهای شور و قلیاء از نارسایی جذب آب و عناصر غذایی توسط ریشه گیاهان سرچشمه می گیردو نسبت نامساعد بین یونها ، اختلالی در رشد و باردهی متعارفی گیاه ایجاد می کند . از طرفی چون نفوذپذیری خاکهای قلیا بسیار اندک است لذا آبیاری و زهکشی این خاکها نیز رضایت بخش نبوده و در آغاز مشکلات فراوانی را عرضه می کنند . برای بهسازی و اصلاح خاکهای شور ، چاره ای جز آبشویی املاح واقداماتی در جهت بهبود وضع زهکشی خاک نیست . در مورد خاکهای قلیاء ، سدیم موجود در همتافت تبادلی بایستی با کلسیم تبادل یافته و از خاک خارج شود . بدین منظور از آبشویی با آبهایی که در آن SAR‌ ، مقادیر کوچکی دارد استفاده شده گاهی نیز املاح کلسیم به آب آبیاری افزوده می شود . آهک به علت حلالیت ناچیز خود هیچگونه تاثر مثبتی در اصلاح خاکهای قلیا ندارد.
خاکهای اسیدی
خاک در نواحی مرطوب مداوماً توسط آب باران شسته می شود . شستشوی خاک موجب خروج کلسیم ، منیزیم ، سدیم و پتاسیم از خاک گشته و یون ها هیدروژن و آلومینیوم جای آنها را روی کلوئیدهای خاک می گیرند . PH‌ خاک با افزایش غلظت یون هیدروژن در خاک نقصان یافته و خاک اسیدی می گردد . اسیدی بودن خاک به علت وجود غلظت نسبتاً زیادی یون هیدروژن در محلول خاک است . غلظت هیدروژن موجود در محلول خاک را اسیدیته فعال گویند .

یونهای هیدروژنی که روی کلوئید ها قرار دارند اسیدیته ذخیره نام دارد، زیرا غلظت هیدروژن محلول خاک را در صورت خنثی شدن ترمیم و از افزایش PH خاک جلوگیری می کند . اضافه نمودن مقدار زیادی از کودهایی که یون هیدروژن را به طور مستقیم ویا در اثر فعل و انفعالات بعدی آزاد و به خاک اضافه می کنند ( مانند اوره ، نیترات آلومینیوم و سولفات آمونیوم ) PH‌ خاک را نقصان می دهد . غلظت یون هیدروژن در خاک می تواند بر فعالیت میکروارگانیسمها و رشد گیاه موثر باشد .

کمبود عناصر فسفر ، کلسیم ، منیزیم ، پتاسیم و مولیبدن و همچنین زیادی غلظت آلومینیوم و منگنز در خاکهای اسیدی بر رشدگیاه و میکروبها اثر می کنند . گیاهان نسبت به PH‌خاک متفاوت است . بعضی از گیاهان مثل آزالیا (Azalia ) و ذغال اخته (Blue Berries ) خاکهیا اسیدی را به خوبی تحمل می کنند و بعضی دیگر مانند یونجه در خاکهای اسیدی رشد نمی نمایند . شرایط خاک و از جمله PH آن یکی از عوامل موثر در سازگاری ارقام یک گیاه به شرایط محیطی خاص است . با این حال بعضی از گیاهان به علت وابستگی های خود به موجودات دیگر دچار محدودیتهایی هستند . مثلاً‌ رشد مطلوب و اقتصادی بقولاتی مثل یونجه به تثبیت ازت توسط ریزوبیومها وابسته است . PH خنثی یا قلیایی و فراوانی کلسیم ، مولیبدن و کبالت برای فعالیت این باکتریها ضرورت دارند . به همین جهت یونجه در خاکهای اسیدی عملکرد مطلوب و اقتصادی نمی دهد . گفته شد که خاکهای خنثی مطلوب اغلب گیاهان است . برای اصلاح خاکهای اسیدی و تغییر PH‌ آن از اصلاح کلسیم و معمولاً سنگ کربنات کلسیم استفاده می کنند.
تشکیل خاکهای شور وسدیمی اصلاح آنها:
در پیش بینی مراحل شور شدن و اصلاح خاک های شور, عوامل زیر باید مد نظر قرار گیرد:
ویژگیهای اصلی رژیمهای نمک مورد توصیف قرار گرفته (تعادل نمک) و فاکتورهای طبیعی موثر در آن بایستی تجزیه و تحلیل شوند.
منبع اصلی نمکهای محلول در آب (آب آبیاری ،آب زیرزمینی ،آب سطحی،لایه هی شور عمقی خاک و غیره) بایستی شناسایی شوند.
اثر آب آبیاری بر روی آب و رژیم های نمک خاک بایستی تعیین شود.

پس از شناسایی این فاکتورها می توان از روشهای صحیح و مناسبی در اصلاح خاک ،آبیاری و زهکشی استفاده کرد. در کشورهای توسعه یافته ،تکنولوژی پیشرفته باعث موفقیت های زیادی در اصلاح خاکهای شور و جلوگیری از مشکل شوری شده است.چنین روشهایی در کشورهای در حال توسعه نیز می تواند به کار گرفته شود.
خاکهای مبتلا به نمک
خاکهای مبتلا به نمک آنهایی هستند که غلظت نمک (یون) آنها در رشد گیاهان زراعی ایجاد مشکل می کند. خاکهای مبتالا به نمک را می توان به دو گروه اصلی تقسیم کرد ۱- خاکهایی که تحت تاثیر نمک های طبیعی هستند(خاکهای شور)۲- خاکهایی که تحت تاثیر نمک های سدیم قابل هیدرولیز قرار دارند (خاکهای سدیمی یا قلیایی)

این دو گروه خاک نه تنها از نظر ویژگیهای شیمیایی با یکدیگر تفاوت دارند بلکه از لحاظ توزیع جغرافیایی ،خواص فیزیکی و ویپگیهی بیولوژیکی نیز متفاوت هستند.
خاکهای سدیمی
این خاکها حاوی مقدار زیادی سدیم اضافی جذب شده هستند . وجود نمک های محلول سدیمی که قابلیت هیدرولیز شدن و ایجاد قلیایت دارند؛بطور قابل ملاحظه ای مواد خاک را تحت تاثیر قرار می دهندیا قلیایت شدیدمحلول خاک باعث بروز مشکل در رشد گیاه می شود و یا قلیایت باعث ایجاد شرایط فیزیکی نامناسب در خاک شده که مانع تامین آب مورد نیاز گیاه می شود.
خاکهای شور
در بیشتر اقلیم ها عالیترین انواع خاک مبتلا به نمک خاکهای شور هستند . طبق تعریف ،خاکهای شور حاوی مقادیر اضافی از نمک های محلول هستند این خاکها اغلب در اقلیم خشک و نیمه خشک هستند . در شرایط مرطوب نمک های محلول موجود در مواد مادری خاک و نیز نکهای حاصل از هوادیدگی کانی ها شسته می شود و وارد آبهای زیرزمینی می گردد که توسط جریان های آبی به اقیانوسها انتقال می یابند.

در مناطق خشک ، شستشوی نمک ها و انتقال آنها به اقیانوس ناچیز است . شستشو معمولاٌ موضعی است و نمک های محلول به تقاط دور دست حمل نمی شوند. این امر به دلیل کمبود بارندگی در مناطق خشک است که برای شستشو و حمل نمک ها کافی نیست همچنین در این مناطق شدت زیاد تبخیر و تعرق گیاهی باعث تجمع نمک های محلول در خاک و آبهای سطحی می شود.
تشکیل خاکهای شور
راههای متعددی برای تشکیل خاکهای شور وجود دارد که به شرح زیر است : ۱- در اثر هوادیدگی ناگهانی سنگهای مادری و عدم اتتقال نمک در نتیجه کمود بارندگی. ۲- نمک ممکن است توسط باد از نقاط شور و خشک مجاور و یا ذرات ریز آب دریا به سایر نقاط منتقل شوند.۳- انتقال نمکها از طریق آب زیرزمینی تحت تأثیر نیروی کاپیلاری. ۴- تجمع نمک از طریق آبیاری خاک یا آب نامناسب. در مورد اخیر چنانچه روشهای آبیاری نیز نامناسب باشد به تجمع بیشتر نمک کمک می کند.
عوامل موثر در تشکیل آبهای شور
۱- اقلیم
۲- توپو گرافی
۳- آبیاری و زهشی

اصلاح خاکهای شور
اصلاح کامل خاکهای شور و یا حفظ شوری کم اغلب از نظر علمی کاری بس دشوار و تا حدی غیر ممکن است. هزینه های اصلاح , عدم کفایت زهکشی , گران بودن مواد اصلاح کننده آب و کیفیت نامطلوب آب آبیاری از جمله عواملی هستند که در این راستا دخیل هستند. حتی در جاهایی که آب به مقدار جهت شستشوی و اصلاح و آبیاری پیوسته موجود است , اصلاح خاکها با خواص نامناسب فیزیکی چندان مقرون به صرفه نیست.

یک سیستم زهکشی موثر , شرط اصلی در اصلاح خاکهای شور و جلوگیری از تکرار مجدد مشکل شوری است. زهکشی خاک به سرعت و کفایت آبی که از پروفیل خاک می گذرد بستگی دارد. این آب شامل آب های جاری شده در سطح و نیز آب نفوز کرده به عمق خاک است. بنابراین دو عامل زهکشی داخل خاک و نیز نفوز پذیری از جمله عوامل مهم به شمار می روند. نمکها باید توسط آب اضافی آبیاری از خاک خارج شود. آب نفوز کرده در خاک, با گذاشتن از خلل و فرج خاک باعث شستشوی نمکهای موجود شده که در نهایت توسط کانالها تعبیه شده در مزرعه (زهکش) از خاک خارج می شود (در صورتی که سطح اب زیرزمینی عمیق باشد نیاز به حفر کانال است). در مناطقی که سطح آب زیرزمینی بالا باشد , توسط عمل فوق بایستی سطح سفره آب به عمق حدود ۳ متر از سطح خاک افزایش یابد.

بیشترین مشکل در خاکهای شور مربوط به نمک های بسیار محلول است(نظیرNaCl ،MgCl2 ،CaCl2 ، MgSo4 ) کربنات های کلسیم و منیزیم و گچ،حلالیت کم داشته و مشکل چندانی در رشد گیاه ایجاد نمی کنند در طی زمستان ،سولفات سدیم نیز حلالیت نسبتاٌ پاین دارد.خاک ها حاوی مقدار زیادی از این نمک هستند،بنابراین شستشو آن در زمستان که مناسبترین زمان شستشوی خاک های شور است چندان راحت نیست.

عملیات مدیریتی که به کنترل شوری و اصلاح خاک کمک می کند شامل بکارگیری موارد زیر است:
۱- انتخاب گیاهان مقاوم به شوری
۲- استفاده از روش های خاص کاشت که تجمع نمک را در اطراف بذر به حداقل ممکن کاهش می دهد.
۳- به کارگیری روش های زراعی مناسب نظیر شخم و تهیه بستر به شکلی که کمترین غلظت نمک را در خاک ایجاد کند و به جوانه زنی بذر آسیب نرساند.
۴- استفاده از مقدار بیشتر آب آبیاری به منظور رقیق کردن محیط و یا شستشوی نمک از محیط جوانه زنی بذر و ریشه
۵- استفاده از مواد شیمیایی اصلاح کننده خاک نظیر سولفور ،اسید سولفوریک ،سولفات های آهن ،گچ،پلی فسفات آمونیوم ،پلی فسفات کلسیم و غیره.

نکته)بکارگیری یک روش اصلاحی برای همه خاک های شور مناسب نیست.
کاشت گیاهان مقاوم به شوری در آخرین مراحل صلاحی
گیاهانی مانندجو ،چغندرقند،گلرنگ ،پنبه، مقاوم به شوری اند این قبیل گیاهان می توانن در آخرین مراحل اصلاح خاک انتخاب و به کار گرفته می شوند.
انتخاب محصول
عوامل اقلیمی مثل نور ،رطوبت،حرارت در انتخاب محصول برای کاشت تاثیر گذار هستند.ماشین آلات و امکانات زراعی،خاک ،آفات و امراض و عوامل اجتماعی و اقتصادی از عوامل موثردر انتخاب محصول برای کاشت می باشند.
فهرست مطالب :
مقدمه:۵
فصل اول :
موقعیت و شرایط آب و هوایی منطقه کشت
تقسیم بندی اقلیم ایران۸
شهرستان میانه۹
اقلیم های ایران از نظر بارندگی۱۱
نمودار پارامترهای درجه حرارت شهر میانه۱۲
نمودار بارش شهر میانه۱۳
فصل دوم:
خصوصیات خاکهای شور و اصلاح آنها
تعریف خاک۱۵
بافت خاک۱۵
ساختمان خاک۱۷
انواع خاک۱۷
تشکیل خاکهای شور و اصلاح آنها۲۰
فصل سوم:
خصوصیات گیاهان مورد استفاده در تناوب
ذرت۲۵
سیب زمینی۴۴
گندم۶۴
سویا۷۴
شبدر۱۰۴
منابع۱۱۱

فهرست منابع:
۱- تألیف: دکتر کریمی – هادی – ۱۳۷۵ گیاهان زراعی – انتشارات دانشگاه تهران
۲- تألیف : جعفری ، نورین – ترجمه دکتر لطیفی، ناصر – ۱۳۷۲- زراعت سویا (زراعت – فیزیولوژی – مضارف) انتشارات جهاد دانشگاهی.
۳- ترجمه و تدوین : کوچکی عرض – خیابانی، حمید- سرمدینا، غلامحسین- ۱۳۷۲ – تولید محصولات زراعی – انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد
۴- ترجمه: ناصری – فرشته – ۱۳۷۰- دانه‌های روغنی – انتشارات آستان قدس رضوی
۵- ترجمه: کوچکی – عرض – ۱۳۶۴- زراعت در مناطق خشک – دانشگاه مشهد
۶- تألیف: یزدی حمدی: بهمن – عبد میشانی، سیروس – ۱۳۷۰ – اصلاح نباتات زراعی – دانشگاه تهران.
۷- سیادت، عطالاه. سیلو کردن گیاهان علوفه ای. انتشارات دانشگاه شهید چمران
۸- باقری، علی. کاشت ذرت. انتشارات فروزان
۹- خاکشناسی عمومی و خصوصی ـ مولف : دکتر خسرو الیاس آذر ، انتشارات پخش فرهنگی جهاد دانشگاهی دانشگاه ارومیه ، چاپ اول ، زمستان ۱۳۶۹
۱۰-شیمی خاک ـ مولف : هاینریش ل . بوهن ، برایان ل . مک نیل ، جرج آ . اوکانر ،ترجمه حسام مجللی ، مرکز نشر دانشگاهی ، چاپ دوم ،۱۳۷۳
۱۰- فیزیک خاک ـ مولف : دکتر محمد بای بوردی ،انتشارات دانشگاه تهران ،چاپ پنجم ،۱۳۷۲
۱۱- حاصلخیزی خاک ـ مولف : علی اکبر سالار دینی ، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران ، چاپ پنجم
۱۲- حفاظت خاک ـ مولف : دکتر پرویز کردوانی ، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران ، چاپ پنجم
۱۳- طرح جامع مطالعاتی قابلیت سنجی استان آذربایجان شرقی ۱۳۷۶ جلد اول امور تولیدی جلدسوم منابع طبیعی انتشارات سازمان برنامه و بودجه آذربایجان شرقی شماره نشریه ۸/۷۶
۱۴- طرح و توسعه کشاورزی شهرستان کلیبر ۱۳۶۹، انتشارات سازمان برنامه و بودجه
۱۵- نشریه زیتون، ۱۴۳ص ۷ تا ۱۳ با عنوان خاکهای شور و سدیمیو اصلاح آنها نوشته هادی قربانی و ابراهیم زینعلی اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورز ی گرگان
۱۶- نشریه زیتون، ۱۴۷ ص۴۳ تا۴۵ عنوان تنش شوری نوشته مهندس سید محمد رضا احتشامی
۱۷- واحدی منوچهر ۱۳۶۸ ،کاشت داشت و برداشت ذرت انتشارات مرکز نشر دانشگاهی
۱۸- محمد جواد میرهادی ۱۳۶۷، راهنمای آفات و بیماریهای ذرت انتشارات سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی
۱۹- نورمحمدی قربان ،سیادت سیداعطاء ا… ، کاشانی علی ۱۳۸۰ ،زراعت غلات انتشارات دانشگاه شهید چمران
۲۰- اخوت سید محمود ،۱۳۷۸ بیماریهای غلات ،انتشارات دانشگاه تهران