مقاله بررسی اثرات غلظت‌ های مختلف اکسین و نوع قلمه بر روی ریشه‌ زایی قلمه‌ های گیاه خرزهره

دانلود تحقیق و مقالات رشته کشاورزی با عنوان مقاله بررسی اثرات غلظت‌ های مختلف اکسین و نوع قلمه بر روی ریشه‌ زایی قلمه‌ های گیاه خرزهره به همراه فایل اکسل در قالب ورد و قابل ویرایش و در ۵۳ صفحه گرد آوری شده است. در زیر به مختصری از آنچه شما در این فایل دریافت می کنید اشاره شده است.

مقدمه
از زمانهای بسیار قدیم، گلها انسان را به شیوه‌ای، سوای هدفهای بیولوژیک خلقتشان تحت تاثیر قرار داده اند.مصریهای باستان پس از سکونت در دوره نیل،ابتدا گل را فقط به عنوان وسیله‌ای برای تولید محصول و عاملی اقتصادی می‌شناختند، اما به تدریج با پیشرفت تمدن و دانش، انسان متوجه شد که نه تنها نیازهای غذایی و جسمانی بلکه نیازهای روانی او نیز باید مورد توجه قرار گیرند. بدین ترتیب،هنرهایی مانند نقاشی و مجسمه سازی و غیره پدید آمدند و گلها، با زیبایی فراوانی حود، هم در بیشتر هنرها نمود یافتند و هم با همه گوناگونی‌های خود در ارضای نیازهای روانی و حس زیباشناسی بشر نقشی عمده ایفا کردند.

با آنکه طبیعت در سالهای متمادی، در این اغدام پر ارزش گیاهی گوناگونی فراوانی به وجود آورده است، امروزه زیبایی‌های باغ و باغچه، مرهون کسانی است که با شکیبایی فراوان، از ایام کهن، به گزینش و دو رگه گیری در گیاهان مختلف پرداخته، گلها و گیاهانی با شکل، رنگ، عطر و اندازه‌های مختلف به وجود آورده اند. بعضی از این افراد در مدتی کوتاه گلهایی به وجود آورده اند که در هزاران سال پیش در طبیعت تولید نشده بودند.

بدین ترتیب پاره ای از فعالیتهای باغبانی مصروف فعالیت‌های زیست محیطی می‌شود و به آرایش و زیبا سازی محیط و ارضای نیازهای روانی افراد ااختصاص می‌یابد که در زندگی ماشینی و آپارتمان نشینی امروزه،اهمیت بسزا دارد.

گیاه شناسی خرزهره
نام علمی: Nerium oleander
نام انگلیسی: Oleander, Rose bay,Rose laural,Soute sea rose
نام‌های فارسی: خر زهره – جاروجور – گیش – کیش – ژاله – شبرنگ

خرزهره گیاهیست چند ساله که به صورت بوته ای یا چند ساله می‌روید. این گیاه که بومی مناطق مدیترانه است به عنوان گیاهان زینتی در بسیاری از نقاط دنیا کاشته می‌شود. خرزهره در تمام طول سال سبز بوده و دارای رشد سریعی است بطوری که هر سال یکبار هرس می‌شود. برگهای آن ساده – کامل – متقابل – فراهم و به ندرت متناوب ولی فاقد استپیول به رنگ سبز تیره با قوامی چرمی و رگبرگهای واضح، باریک، نیزهای کشیده به طول ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر هستند. گلها به رنگهای متنوع و در فصول گرم ظاهر می‌شوند. رنگ گلها سفید، صورتی، قرمز و رنگهای حد واسط است. گلهای آن ۴ یا ۵ قسمتی، نر – ماده منظم، مجتمع و به صورت خوشه یا گرزن دو سویه اند که بعدا بصورت یکسویه یا مارپیچی شکل و یا بصورت دیگر در می‌آیند. بعضی از گیاهان نیز گلهایی بصورت منفرد بر روی ساقه دارند.

کاسه گل آنها در قسمت داخلی دارای زوائدی است که مجموعا کاسه فرعی کوچکی را به وجود می‌آورند. جام گل آنها به اشکال مختلف لوله‌ای و یا منحصرا شامل پهنکی مرکب از ۴ یا ۵ لوب است ضمنا زوائدی تاج مانند با بریدگیهای متعدد غالبا در سطح داخلی آن دیده می‌شود و این صفت یکی از مشخصات گیاهان این تیره به شمار می‌آید. پرچم‌های این گیاهان دارای میله پیوسته به جام است. بساک آنها معمولا به علت کوتاه بودن میله پرچم پائین تر از سطح پهنک جام قرار می‌گیرد. از اختصاصات دیگر بساک پرچمها این است که معمولا در بالای کلاله به نحوی به هم نزدیک می‌گردند که مجموعا قسمت مخروط مانندی را به وجود می‌آورند. مادگی آنها ۲ برچه‌ای و غالباً محتوی تخمکهای فراوان است.

میوه آنها به اشکال مختلف فولیکول، پوشینه، شته، و شفت است، شکل میوه‌ها باریک و قلمی است و پوشش غلاف مانند آن حاوی تعداد زیادی دانه با مو‌های ابریشمی است. این گیاه در بسیاری از مناطق ایران کاشته می‌شود و در برخی نواحی بصورت خودرو یافت می‌گردد. گونه دیگری از خرزهره به نام Nerium oleander که به خرزهره معروف است نیز در نواحی ایلام، لرستان، فارس، چهارمحال و بختیاری، کرمان، بلوچستان و نواحی جنوب یافت می‌شود. این گونه شبیه خرزهره معمولی است با این تفاوت که رگبرگهای فرعی آن سبز-خاکستری هستند و متمایز از سایر رگبرگها می‌باشند. گلهای آن نیز سفید و کمی معطر می‌باشند.

تمام قسمتهای خرزهره شامل برگ، گل، دانه، ساقه، پوست، ریشه و شیره آن سمی است. با این حال دانه‌های گیاه دارای بیشترین غلظت از مواد سمی و در نتیجه سمی تر هستند، بطوری که خوردن چند عدد از آنها می‌تواند به مرگ افراد منجر شود.

گیاهان این تیره دارای اختصاصات تشریحی به شرح زیر می‌باشند:
ساقه آنها غالباً دارای آبکش حول مغزی است.
دسته‌های پریسیکلیک در ناحیه ریشه زا دارند.
دارای مجاری ترشحی لاتکس به وضع منشعب ولی فاقد جدارعرضی می‌شود.

تیره خرزهره دارای حدود ۱۳۰۰ نوع گیاه است که در ۳۰۰ جنس جای داده شده‌اند. از جنس‌های مهم این تیره عبارتند از:
Strophanthus (دارای حدود ۵۰ گونه)
Thevetia (10 گونه)
Vinca (5 گونه)
Landolphia (40 گونه)
Aspidosperma (40 گونه)
Appocynum (5 گونه)

هورمونهای اکسینی
تاریخچه و انواع
اکسینها اولین گروه از هورمونهای گیاهی بودند که کشف شدند و مورد استفاده قرار گرفتند. این کشف در رابطه با بررسی‌هایی که بر نورگرایی غلاف برگ برگ اولیه یولاف انجام می‌شد بدست آمد.

در سال ۱۹۳۴ دانشمندی به نام کوگلتوانست اکسین را تجزیه و فرمول آن را پیدا کند و مشخص نماید که ماده ای شیمیایی به نام ایندول استیک اسید می‌باشد. بررسی‌های بعدی نشان داد که این هورمون در تمام گیاهان وجود دارد ولی در گروه خود منحصر به فرد می‌باشد، بدین معنی که هرچند در گیاهان چند ماده دیگر نیز یافت می‌شود که ویژگی اکسینی دارند، ولی همگی اثر خود را از راه تبدیل شدن به ایندول استیک اسید نشان می‌دهند و خودشان اکسین نیستند.

با کشف اترها و کاربردهای اکسین، دانشمندان علوم گیاهی، همکاری شیمیدانها به فکر ساختن مواد مشابه آن افتادند و در نتیجه پنج گروه مواد شیمیایی مختلف یعنی ایندول‌ها، نفتالینها، نفتوکی‌ها، بنزوییک‌ها و فنوکسی‌ها را که همگی دارای ویژگی اکسینی هستند، و برخی از آنها بارها از ایندول استیک اسید قویترند را تولید نمودند. در هر یک از این گروهها تعداد زیادی مواد مختلف ساخته شده است که امروزه برای کارهای مختلف علمی و عملی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ساختار تمام این مواد یک هسته حلقوی اشباع نشده و یک زنجیره جانبی اسیدی (یا مشتق از اسید) وجود دارد.

به طور کلی پذیرفته شده است که IAA از تریپتوفان موجود در گروه و بافتهای فعال و در حال رشد گیاه از قبیل مریستم ساقه، پریموردیای برگ، برگها و جوانه‌های جوان و در حال رشد و میوه‌ها سنتز می‌شود.

ریشه زائی
بارزترین ویژگی اکسین‌ها اثری است که بر رشد طولی سلولها دارند. عامل مهمی که در تاثیر اکسینها نقش دارد، غلظت این مواد در بافت گیاهی است. به طور کلی، حساسیت بافت‌های مختلف گباهی نسبت به غلظت اکسینها با یکدیگر متفاوت است، برای مثال: بافتهای ساقه، نسبت به اکسین، بیش از سایر بافتها تحمل دارند،در حالیکه بافتهای ریشه از همه حساستر هستند. در هر بافت معین،تا زمانیکه غلظت اکسین از مقدار بیشترین تحمل آن بافت پایین تر باشد،هورمون بر فعالیتهای فیزیولیژیکی آن اثر محرک دارد ولی هنگامیکه غلظت این ماده از حد اشاره شده بیشتر شد،نه تنها اثر محرک متوقف می‌شود بلکه یک اثربازدارندگی نیز دیده می‌شود.بر این اساس می‌توان پی برد که در حالیکه مکانیزم کار اکسین در زمین گرایی ساقه و ریشه هردو یکسان است،چگونه ساقه‌ها به سوی بالا و ریشه‌ها به سوی پایین رشد می‌کنند. علت همان‌طور که ذکر سه حساسیت بیشتر یاخته‌های ریشه نسبت به اکسین است. یعنی در حالیکه برای ساقه، آن قسمتی که اکسین بیشتردارد (قسمت زیرین) رشد بیشتری می‌کند، در ریشه عکس این مورد بوده و رشد یاخته‌های قسمت زیرین به دلیل حساسیت آنهابه اکسین، کند و یا متوقف می‌شود وریشه به سوی پایین خم می‌گردد.

قدرت ریشه زایی در قلم‌های گیاهان مختلف متفاوت است.قلمه برخی از گیاهان (مانند بید، تبریزی و انگور) به راحتی ریشه دار می‌شود. در برخی دیگر (مانند ورد، سیب و هلو) این کار به سختی انجام می‌شود ودر گروهی (مانند گردو و پسته) این کار به تقریب نا ممکن است. پژوهشها نشان می‌دهند که قدرت ریشه زایی با غلظت اکسینی که در یاخته‌های بافت پینه ای ناحیه که قلمه یافت می‌شود ارتباط مستقیم دارد.در باغبانی از همین پدیده برای ریشه دارکردن قلمه‌های گیاهان سخت ریشه زا، می‌توان استفاده کرد.

در اینجا ذکر دو نکته لازم به اشاره است:
۱- اگر قلمه گرفته شده، دراصل قدرت ریشه زایی نداشته یعنی مواد مورد نیاز ریشه‌زایی را نداشته باشد نمی توان آنرا با استفاده از هورمون وادار به ریشه‌زایی کرد.
۲- اثر اکسین، تنها تولید سرآغازه‌های ریشه است واگر این ماده مدت زیادی درمحیط کشت باقی بماند ازسه ریشه‌های تولید شده جلوگیری خواهد کرد.البته در عمل، پس از اینکه اکسین کار خود را انجام داد، یا توسط آب آبیاری شسته می‌شود، بنابراین اشکالی در رشد ریشه‌های تولید شده بوجود نمی‌آید.

در حال حاظر اینگونه کاربرد اکسین در دنیا معمول است و برای این منظور، آمیخته‌های هورمونی به نامهای تجاری مانند روتان وهورمودین در بازار یافت می‌شوند. بیشتر آمیخته‌ها، که بطور معمول به صورت پودر هستند، شامل دو اکسین ایندول بوتیریک اسید و نفتالین استیک اسید می‌باشد که هردو ازتنظیم کننده‌ها هستند.

اهداف تحقیق
از آنجائیکه تکثیر اکثر گیاهان بوسیله بذر باعث هتروزیگوس شده وزمان بلوغ و گلدهی گیاهان طولانی می‌شود پس تکثیر به روشهای غیر جنسی ضروری بنظر می‌رسد ونیز چون هورمون‌های اکسینی در ریشه زایی دخیل می‌باشند پس باید بهترین نوع اکسین و موثرترین غلظت آن نیز تعیین گردد و نیز چون نوع قلمه در ریشه زایی موثر می‌باشد واجب بنظر می‌رسد که انواع قلمه‌های خشبی، نیمه خشبی و نرم (علفی) مورد بررسی قرار گیرند.

تقریبا تمامی خرزهره‌هاییکه بوسیله قلمه تکثیر می‌شوند با استفاده از قلمه‌های نیمه خشبی حاصل شده‌اند و به دلیل اینکه بسیاری از قلمه‌ها در زمان تکثیر خشک شده و از بین می‌روند که خود باعث ضرر و زیان به نهالستان‌ها و بخش باغبانی می‌شود و نیز با استفاده از هورمون‌های اکسینی می‌توان قلمه‌ها و گیاهان قوی تری که دارای ریشه بیشتری می‌باشند تولید کرد پس انجام این طرح ضروری بنظر می‌رسد.

واز آنجائیکه گیاه خر زهره درختچه ای همیشه سبز می‌باشد و دارای ارقام ابلق و ساده و بعلاوه اینکه دارای گل‌هایی به رنگهای سفید،قرمز، صورتی و … پس می‌توان به عنوان گیاهی زینتی در بسیاری از جاها مورد استفاده قرار گیرد ضمن اینکه به خشکی وشوری خاک مقاوم است و از جنوب تا شمال ایران کشت می‌شود و می‌تواند جایگزین خوبی برای درختان بلند قامت کنار خیابانها که باعث خرابی پیاده رو و جویهای آب وخرابی اتصالات برق می‌شوند باشد و از اهداف این تحقیق؛ یافتن نوع هورمون اکسینی که برای ریشه‌زایی قلمه‌های خرزهره کاربردی‌تر است بعلاوه یافتن بهترین غلظت مناسب هورمونی در ریشه‌زایی قلمه‌ها و نیز تعیین بهترین نوع قلمه برای ریشه زایی است.

شیوه‌های ازدیاد بوسیله قلمه
در ازدیاد بوسیله قلمه، قسمتی از ساقه و یا ریشه، همراه با برگ از گیاه مادری جدا شده و در شرایط محیطی مساعد مشخصی قرار می‌گیرد، تا ریشه و شاخساره بر روی آن تشکیل شده و گیاه مستقلی که در بیشتر حالات مشابه گیاه مادری است تولید شود.

اهمیت و مزایای ازدیاد به وسیله قلمه زدن
تکثیر به وسیله قلمه، مهمترین روش ازدیاد درختچه‌های زینتی گونه‌های خزان دار و همچنین انواع همیشه سبزهای پهن برگ و باریک برگ می‌باشد. همچنین به صورت گسترده‌ای در ازدیاد تجارتی گلخانه‌ای بسیاری از گلها استفاده می‌شود. ازدیاد چندین گونه ی میوه ای نیز توسط قلمه انجام می‌پذیرد.

در گونه‌هایی که با قلمه به آسانی ازدیاد می‌شوند، این روش مزایای فراوانی دارد. گیاهان جدید بسیاری، می‌توانند از شمار کمی گیاه مادری و در فضایی محدود ایجاد شوند. این روش، ارزان، سریع و ساده است و به شیوه‌های خاصی که برای پیوند (پیوند شاخه) و کو پیوند (پیوند جوانه) لازم است، نیازی نیست. مشکل ناسازگاری با پایه و یا خوب جوش نخوردن محل پیوند وجود ندارد. در گیاهان ازدیاد شده، یکنواختی بیشتری وجود دارد، زیرا تغییراتی که گاهی در اثر تفتوت‌های بین دانهال‌های پایه در گیاهان پیوندی بوجود می‌آید در بین این گیاهان دیده نمی‌شود. گیاه ماری، معمولاً تکرار شده و هیچ تغییر ژنیتیکی صورت نمی پذیرد.

این امر که گیاهان بر روی ریشه ی خودشان یعنی به وسیله ی قلمه تکثیر شوند، حتی اگر امکان‌پذیر هم باشد، همیشه مطلوب نیست. غالباً مفید تر و حتی الزامی است که از پایه‌هایی مقاوم در برابر شرایط نامساعد خاک و یا موجودات بیماری زای خاکزی استفاده شود یا پایه‌های کوتاه کننده یا کم رشد کننده را به کار برد.

فهرست مطالب
چکیده ۱
فصل اول. ۳
گلکاری و فضای سبز. ۳
مقدمه. ۴
گیاه شناسی خرزهره ۴
هورمونهای اکسینی.. ۶
تاریخچه و انواع. ۶
ریشه زائی.. ۷
اهداف تحقیق. ۹
شیوه‌های ازدیاد بوسیله قلمه. ۱۰
اهمیت و مزایای ازدیاد به وسیله قلمه زدن. ۱۰
فصل دوم. ۱۱
انـواع قلمـه. ۱۱
مشخصات.. ۱۲
قلمه ساقه. ۱۳
قلمه‌های چوب سخت (گونه‌های خزان دار) ۱۳
قلمه‌های چوب نیمه سخت.. ۱۵
قلمه‌های چوب نرم (چوب سبز) ۱۶
گیاهان مادری.. ۱۸
محیط ریشه‌زایی.. ۱۹
مواد ریشه زا ۲۱
روشهای کاربرد مواد ریشه زا ۲۱
پودرهای تجارتی.. ۲۱
روش فروبری در محلول رقیق. ۲۲
طرز تهیه محلول رقیق. ۲۳
روش فروبری در محلول غلیظ.. ۲۳
ساختن محلول غلیظ.. ۲۵
مراقبت از قلمه‌ها در اثناء ریشه‌زایی.. ۲۶
جابجایی قلمه‌ها پس از ریشه زایی.. ۲۸
قلمه‌های چوب سخت.. ۲۸
فصل سوم. ۳۲
کارهای انجام شده مشابه. ۳۳
فصل چهارم. ۳۸
نتـایـج.. ۳۸
تجزیه واریانس مورد بررسی.. ۳۹
درصد ریشه‌زایی.. ۳۹
طول بزرگترین ریشه. ۳۹
میانگین طول ریشه. ۴۰
وزن خشک ریشه. ۴۰
طول ریشه. ۴۰
فصل پنجم. ۴۷
بحـث.. ۴۷
نتیجه‌گیری نهایی.. ۴۹
منابع. ۵۰