بررسی وضعیت فعلی مدیریت بازار فیروزه صادراتی استان خراسان و ارائه راهکارههای مناسب جهت افزایش صادرات مصنوعات فیروزه ای

بررسی وضعیت فعلی مدیریت بازار فیروزه صادراتی استان خراسان و ارائه راهکارههای مناسب جهت افزایش صادرات مصنوعات فیروزه ای دانلود مقاله مقاله تحقیق مقاله

مقدمه:
بررسی آمار صادرات و واردات در سال ۱۲۶۸ ه ش نشان می‌دهد که محصولات کشاورزی و دامی عمده ترین بخش محصولات صادراتی ایران در یک قرن پیش بوده است. در آن زمان ابریشم، برنج، پنبه، توتون و تنباکو از اقلام عمده صادراتی کشور بوده‌اند که امروزه بمنظور وارد کردن اغلب آنها سالانه مبلغ قابل ملاحظه ای ارز از کشور خارج می‌شود. این آمار همچنین نشان می‌دهد که با وجود کسری موازنه تجاری در سال۱۲۶۸ ه ش ، درآمد حاصل از صدور کالاهای کشاورزی به تنهایی قادر به جبران بیش از نیمی از هزینه‌های مربوط به واردات کشور بوده است ولی تا سال ۱۳۲۰ ه ش سهم صادرات غیر نفتی به تدیریج تقلیل می‌یابد چنانکه سهم صادرات غیر نفتی از کل مبادلات بازرگانی خارجی به یک سوم می‌رسد و تا سال ۱۳۳۰ ه ش این نسبت به حدود یک چهارم تنزل پیدا می‌کند. روند گسترش واردات در پی افزایش درآمد‌های ناشی از فروش نفت به نحوی شتاب می‌گیرد که تولید داخلی تحت الشعاع واردات کالا واقع شده و تجارت خارجی به اهرم فشار بر اقتصاد ملی بدل می‌شود. بنابراین از حدود یکصد سال پیش رابطه تحویل نفت در مقابل دریافت کالای ساخته شده، هسته اصلی بازرگانی خارجی کشور گردیده و وابستگی اقتصادی در نتیجه وجود این بافت ناسالم ایجاد و تحکیم شده است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی بمنظور تغییر روند بازرگانی خارجی با توجه به نیازهای واقعی کشور، تلاشهایی بعمل آمد. اما از هم گسیختگی اقتصاد کشور بدلیل اعتصابات گسترده مردم در سال ۱۳۵۷ و عدم وجود برنامه مشخص و نیز بروز عوامل متعدد سیاسی موجب گردید که سهم واردات مصرفی همچنان به روند صعودی خود ادامه دهد. بعدها نیز تحریم اقتصادی و جنگ تحمیلی، میزان صادرات را بشدت کاهش داد. بطوریکه در حال حاضر تجارت خارجی ایران با صادرات تک محصولی (نفت) و وابستگی شدید به ارز حاصل از آن مشخص می‌باشد. در سالهای اخیر دولت تلاشهای بسیاری به منظور افزودن بر سهم صادرات غیر نفتی بعمل آورده است. در این راستا صادرات سنگهای قیمتی و بخصوص فیروزه نیشابور می‌تواند مثمر ثمر واقع گردد، چراکه فیروزه نیشابور بعنوان بهترین فیروزه جهان، دارای شهرت بین المللی است و در صورت توجه بیشتر به صادرات آن می‌تواند ارز آوری مناسبی ایجاد نماید.

بیان مسئله:
قدیمی ترین اطلاعی که از فیروزه در دست داریم به ۳۴۰۰ سال پیش از میلاد مسیح مربوط است و نوشته‌اند که فراعنه مصر این سنگ زیبا را از معادن شبه جزیره سینا استخراج کرده و در زینت آلات خود بکار می‌بردند و بدین گونه شاید استخراج فیروزه قدیمی ترین استخراج کانهای صخره ای در ستاریخ باشد ولی از همان زمانهای باستان بهترین و مطلوبترین فیروزه در معادن ایران بدست می‌آمده که از زمانهای بسیار قدیم آن را استخراج و صادر می‌کرده‌اند و چون این سنگ بهادار از راه ترکیه به اروپا وارد و شناخته گردیده است بدان سبب اروپاییان آن را، ترکواز (Turquoise) یعنی ترکی می‌نامند.

نام نیشابور با نام فیروزه همزاد است و در مقام تعریف، نیشابور را شهر فیروزه‌های درشت، شهری با سنگهای فیروزه و … می‌گویند. بشهادت گوهر شناسان دور و نزدیک، فیروزه نیشابور در روی زمین مقام اول را دارد. این سنگ گرانبها و پر ارزش که زینت بخش گنجینه‌های گرانبهای ثروتمندان جهان و خزاین ممالک می‌باشد همواره توجه جهانیان را به خود جلب کرده است.

از کتیبه کاخ داریوش در شوش معلوم می‌گردد که در آن تاریخ فیروزه «اخشائین» نامیده می‌شده و از خوارزم برای زینت آلات کاخ وارد شده بود. نمونه‌هایی که در اثر کاوشهای باستان شناسی بدست آمده نشان می‌دهد که فیروزه در هزاره دوم قبل از میلاد در ایران بعنوان سنگ زینتی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در دوره ساسانیان از فیروزه غیر از انگشتر و گوشواره و غیره ظروفی برای دربار سلاطین تهیه می‌شده است.

از مطالب فوق بخوبی می‌توان به مرغوبیت فیروزه نیشابور و قدمت استخراج و تراش آن و دیرینه بودن هنر ساخت زیور آلات فیروزه ای در ایران پی برد بطوریکه فیروزه نیشابور حتی به کشورهای اروپایی هم صادر می‌شده است. اما علی رغم این پیشینه افتخار آمیز، متأسفانه در حال حاضر فیروزه تراشی و صادرات فیروزه از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست و بر اساس مصاحبه‌های انجام شده با فیروزه تراشان و صادرکنندگان مصنوعات فیروزه ای، هم اکنون بخش قابل ملاحظه ای از فیروزه‌های تراشیده شده در بازار داخلی را فیروزه‌های شیمیایی و یا فیروزه‌های آمریکایی که بصورت قاچاق وارد کشور می‌گردد، تشکیل می‌دهد. با وجود چنین مسأله نگران کننده ای تاکنون تحقیق علمی برای پاسخگویی به سؤالات زیر انجام نشده است:

۱) وضعیت فعلی مدیریت بازار فیروزه صادراتی استان خراسان چگونه است؟

۲) راهکارهای مناسب جهت افزایش صادرات مصنوعات فیروزه ای کدامند؟

امید است که این تحقیق بتواند از طریق پاسخگویی به سؤالات فوق در جهت آشنایی بیشتر با صنعت فیروزه استان خراسان و رفع موانع و مشکلات آن مفید واقع شده، نقش کوچکی در تحقق آرمان ملی اقتصاد بدون نفت ایفا نماید.

فهرست مطالب
فصل اول ۱
طرح تحقیق ۱
۱- مقدمه: ۲
۲- بیان مسئله: ۳
۳- ضرورت انجام تحقیق ۵
۴- فرضیه‌های تحقیق: ۶
۵- اهداف مورد نظر برای انجام تحقیق ۷
۶- روش تحقیق: ۷
۱- جامعه آماری: ۷
۲- نمونه گیری: ۸
۳- محدودیت‌ها و مشکلات انجام تحقیق ۸
۴- پیشینه تحقیق ۸
۵- تعریف واژه‌های تخصصی مورد استفاده در تحقیق: ۹
فصل دوم ۱۱
پیشینه تحقیق ۱۱
بخش اول: مبانی نظری مرتبط به «فیروزه» ۱۲
۲-۱-۱- مختصری در مورد تاریخچه جواهرات ۱۳
۲-۱-۲- قدمت استخراج فیروزه ۱۴
۲-۱-۳- علم شناخت سنگهای قیمتی و اهمیت آن در جهان ۱۵
۲-۱-۴- انواع فیروزه ۱۶
۲-۱-۵- نحوه ساخته شدن فیروزه ۱۸
۲-۱-۶- فضیلت فیروزه در اسلام ۱۸
۲-۱-۷- معادن فیروزه ۱۹
۲-۱-۸- کلیاتی در مورد برش و جلای کانی‌ها و سنگهای جواهر رنگی ۲۶
۲-۱-۹- تراش فیروزه ۲۸
۲-۱-۱۰- مشخصات بهترین نوع فیروزه تراشیده ۳۳
۲-۱-۱۱- صادرات فیروزه: ۳۴
بخش دوم: مبانی نظری مرتبط با «آمیخته بازاریابی» ۳۶
۲-۲-۱- تعریف بازاریابی ۳۷
۲-۲-۲- فلسفه مدیریت بازاریابی ۳۷
۲-۲-۳- عوامل مؤثر در تغییر تقاضا ۴۱
۲-۲-۴- عوامل مؤثر در اقدام به خرید ۴۲
۲-۲-۵- فرآیند تصمیم خرید ۴۵
۲-۲-۶- مفهوم مدرن بازاریابی ۵۱
۲-۲-۷- آمیخته بازاریابی (Marketing Mix) 52
۲-۲-۸- جایگاه یابی در بازار ۶۳
فصل سوم ۶۹
روش تحقیق ۶۹
۳-۱ نوع تحقیق: به طور کلی تحقیقات علمی را به دو دسته تعرفه تقسیم می‌نمایند: ۷۰
۳-۲ روش تحقیق ۷۰
منابع وماخذ: ۷۶
فصل چهارم ۷۷
جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل داده‌ها ۷۷
۴-۱- ویژگیهای پاسخگویان ۷۸
۴-۱-۱- ویژگیهای صادر کنندگان مصنوعات فیرزوه ای ۷۸
۴-۱-۲-ویژگیهای فیروزه تراشان ۷۸
۲-۴- آزمون فرضیه‌ها ۷۹
فصل پنجم ۹۱
نتیجه گیری و پیشنهادها ۹۱
۵-۱- مقدمه ۹۲
۵-۲- نتیجه گیری در مورد ویژگی‌های پاسخگویان ۹۲
۵-۲-۱- نتیجه گیری در مورد ویژگی‌های «صادرکنندگان مصنوعات فیروزه ای» ۹۲
۵-۲-۲- نتیجه گیری در مورد ویژگی‌های «فیروزه تراشان» ۹۳
۵-۳- نتیجه گیری در مورد فرضیه‌های تحقیق ۹۴
۵-۳-۱- نتیجه گیری در مورد فرضیه اول ۹۴
۵-۳-۲- نتیجه گیری در مورد فرضیه دوم ۹۵
۵-۳-۳- نتیجه گیری در مورد فرضیه سوم ۹۸
۵-۳-۴- نتیجه گیری در مورد فرضیه چهارم ۱۰۰
۵-۳-۵- نتیجه گیری در مورد فرضیه پنجم ۱۰۴
۵-۵- موضوعات پیشنهادی برای تحقیقات تکمیلی ۱۰۹
منابع ۱۱۰