بررسی رابطه هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی

بررسی رابطه هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی مقاله مقاله مقاله تحقیق
چکیده
تحقیق کنونی با هدف بحث و بررسی در رابطه هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی به انجام رسیده است. نمونه پژوهش مشتمل بر ۱۵۳ دانش آموز پایه سوم مقطع راهنمایی (۷۳ پسر، ۸۰ دختر) بود که از طریق روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار سنجش پژوهش پرسشنامه بهرهیجانی بارون (EQ-i) بود. نتایج تحلیل نشان داد که همبستگی معناداری میان هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی وجود دارد (r=0/37). تحلیل رگرسیون گام به گام نیز نشان داد که از بین مؤلفه های هوش هیجانی، انعطاف پذیری، استقلال و همدلی نقش معناداری در پیش بینی تحصیلی دارند. این مرلفه ها ۱۹ درصد از واریانس پیشرفت تحصیلی را تبیین می کند.

مقدمه
آموزش دانش آموزان به هدف پیشرفت آنها در زمینه های تحصیلی شکل می گیرد. مطالعه عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی مسئله پیچیده ای است؛ چرا که در این بین صحبت از یک رویکرد چندبعدی به میان می آید که به شکل ظریفی به رشد جسمی، اجتماعی، شناختی و عاطفی دانش آموز مربوط می شود. محققان زیادی تاثیر توانایی های ذهنی و شناختی را بر پیشرفت تحصیلی سنجیده و مورد ارزیابی و سنجش قرار داده اند. با این حال، به مرور زمان مشخص می شود که هرچند توانایی های ذهنی و شناختی دانش آموزان تا اندازه ای با پیشرفت تحصیلی رابطه دارند و تاحدود زیادی پیشرفت تحصیلی را پیش بینی می کنند، اما تنها کلید پیش بینی مؤفقیت تحصیلی نیستند. به همین دلیل محققان در سال های اخیر متوجه یکسری از عوامل غیرشناختی شده اند که می توانند در پیشرفت تحصیلی و بطورکلی موفقیت موثر باشند. (گلمن، ۱۹۹۵ و باراون، ۱۹۹۷) این محققان در تبیین اهمیت عوامل غیرشناختی در موفقیت به نتایج قابل ملاحظه ای دست یافته اند و نشان داده اند که چنانچه این اندازه های غیرشناختی را برای پیش بینی موفقیت به اندازه های هوش شناختی اضافه کنیم، پیش بینی موفقیت بطور معناداری با احتمال بیشتری امکانپذیر می شود، تا اینکه تنها از اندازه های توانایی هوش شناختی استفاده کنیم.

مهارت و توانایی های هیجانی و اجتماعی که تحت عنوان هوش هیجانی مشهورند از جمله پیش بینی کننده های قوی پیشرفت تحصیلی هستند (پارکر) و همکاران ۲۰۰۴ و بارون ۱۹۹۹) هوش هیجانی اولین بار در سال ۱۹۹۰ و به عنوان شکلی از هوش اجتماعی مطرح شد که شامل توانایی کنترل احساسات و هیجانات در خود و دیگران، پذیرش دیدگاه سایر افراد و کترل روابط اجتماعی است. هوش هیجانی یکسری از توانایی ها و مهارت های غیرشناختی است که توانایی برد را در مقابله با فشارها و اقتضاهای محیطی افزایش می دهد (بارون ۱۹۹۷)

دیدگاه برخی کارشناسان نشان دهنده این است که بهره هوشی به خوبی نمی‌تواند از عهده توضیح سرنوشت متفاوت افرادی برآید که فرصتها و شرایط تحصیلی مشابهی دارند. هوش تحصیلی(IQ) در فراز و نشیب‌های زندگی به تنهایی نمی‌تواند آمادگی زیادی در افراد برای مقابله صحیح ایجاد کند و لزوماً تضمین کننده رفاه، شخصیت اجتماعی و یا احساس شادکامی در زندگی نیست. در واقع تنها ۲۰% موفقیت افراد بهIQ بستگی دارد. و بقیه آن بسته به هوش هیجانی و هوش اجتماعی است.

هوش هیجانی (emotional intelligence) نوعی Meta ability است که مشخص می‌کند چگونه می‌توانیم از سایر مهارتهای خود از جمله بهره هوشی به بهترین صورت استفاده کنیم. یکی از امتیازات EQ به IQ بعد اکتسابی بودن آن است که به راحتی قابل یادگیری، تکامل، بهبود و اصلاح می‌باشد.

جایگاه EQ در انسان، آمیگدال واقع در قسمت بالای ساقه مغز و نزدیک به انتهای حلقه لیمبیک است. آمیگدال به عنوان مخزن خاطرات هیجانی عمل می‌کند، در واقع هیپوکامپ صرفاً حقایق را به خاطر می‌سپارد و آمیگدال چاشنی هیجانی آن حقایق را در خود نگه می‌دارد.
گلمن (Golman) 5 اصل را برای هوش هیجانی در نظر می‌گیرد که عبارتند از: شناسایی هیجانات خود، توانایی مدیریت هیجانات در موقعیتهای سخت، خودانگیزی (motivating) ، توانایی شناسایی هیجانات و احساسات دیگران، کنترل روابط بین فردی.

با ارزیابی EQ می‌توان میزان موفقیت‌های فرد را در زندگی فردی و اجتماعی پیش‌بینی کرد. برای ارزیابی EQ و پنج بعد در نظر گرفته می‌شود که عبارتند از: رستنی (پختگی)، دلسوزی، رعایت اصول اخلاقی، اجتماعی بودن، احساس آرامش. یکی از فعال‌ترین پژوهشگران در این زمینه ear-on است که پرسشنامه خود سنجی هوش هیجانی را مطرح نموده است. این پرسشنامه دارای ۵ مقیاس و ۱۵ خرده مقیاس است. پژوهشها ثابت کرده است آموزش مهارتهای هیجانی و اجتماعی که تعبیری تقویت هوش هیجانی است نقش بسزایی در موفقیت زندگی و پیشرفت تحصیلی فرد دارد. از نظر بالینی به عنوان مثال برای تاثیر تقویت EQ در کاهش مشکلات بیمار می‌توان از رفتارهای acting out نام برد. در شرایط acting out افراد هیجانات خود را بدون تامل ابراز می‌دارند و یا به خاطر هیجان ابراز نشده عکس‌العمل افراطی نشان می‌دهند. بنابراین شناسایی هیجانها و برقرار کردن ارتباط با احساساتشان می‌تواند در تعدیل رفتار آنها موثر واقع گردد.

فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
(EQ) پیشینه هوش هیجانی
هوش هیجانی (Emotional Intelligence)
رابطه هوش هیجانی و موفقیت در زندگی
هوش از نظر ترستون
هوش هیجانی یا هوش احساسی گولمن
پیشینه مطالعه هوش غیر شناختی
هوش هیجانی یا هوش های چندگانه (Multiple Intelligences)
ابعاد هوش از نظر گاردنر
انواع هوش چندگانه
هوش بدنی/جنبشی
ابعاد هوش درون فردی از نظر گاردنر