ویژگی های مهاجرت ایرانیان
انتخابی بودن مهاجرت از ویژگی های مهاجران است که آنها یک نمونه تصادفی از جمعیت مبداءنمی باشند. عکس العمل اولیه مهاجران نسبت به عوامل مثبت در مقصد و عوامل منفی در مبداء منجر به مهاجرت می گردد ( لهسایی زاده، ۱۳۶۸: ۷۴ – ۷۳ ) .
با توجه به تنوع آب وهوایی و نیز خصوصیات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مناطق مختلف ویژگی مهاجرتی در هر منطقه متفاوت است لذا ویژگی های کلی مهاجرت در ایران عبارتند از:
– نخستین ویژگی مهاجرتی در ایران به خصوص مهاجرت روستائیان مرد گزینی است؛ یعنی بیشترین مهاجران را مردان تشکیل می دهند.
– همواره مردان بیشتر از زنان مهاجرت می کنند.
– مهاجران واقع در سنین ۱۵ تا ۳۵ سالگی سهم عمده ای در مهاجرت دارند.
– با افزایش سطح تحصیلات ، معمولاً انگیزه مهاجرت قوی تر میگردد.
– مجردین، راحت تر و سریع تر از متأهلین می توانند مهاجرت کنند. ( تمنا،۱۳۸۰: ۱۸۸)
– مهاجرت ایرانیان ، بیشتر به صورت فردی صورت می گیرد تا جمعی یا به شکل خانواری.
– اکثریت قریب به اتفاق مهاجران در ایران، همانند کشورهای رو به توسعه دیگر، متوجه چند شهر بزرگ کشور می باشد.
-بر اساس مطالعات انجام شده اکثریت ( ۸۰ درصد ) حاشیه نشینان شهرها را مهاجران روستایی تشکیل می دهند.
– مستعد ترین گروه مهاجران از لحاظ تصمیم گیری به مهاجرت، خوش نشینان روستایی هستند(۸۸ %).
– بیشترین درصد علت های مهاجرتی را عوامل اقتصادی به خود اختصاص می دهند( حدود سه چهارم ) و از میان آن ها کار و کار بهتر مهمترین هدف مهاجران روستایی است.
– درصد بالایی از مهاجران در مقصد مهاجرت به کارهای ساده و مشاغل کاذب مشغول می شوند.
– در بسیاری از موارد، وجود امکانات زیستی ، بهداشتی، آموزشی،رفاهی وهم چنین تمهیداتی مانند وجود راه سازی با میزان مهاجرت مردم رابطه معکوس نشان می دهد (جهانفر، ۱۳۷۸: ۶- ۵ ).
با توجه به ویژگی های مهاجرتی ذکر شده، در کشور ما غالباً مهاجرت برای پاسخگویی به تولید بیشتر نبوده بلکه وجود خدمات شهری موجب مهاجرت ها ( حتی ناخواسته ) گردیده است . به همین دلیل است که اغلب مهاجرین شاغل شهری به شغل هایی کاذب روی می آورند. در بیشتر کشورهای جهان برخلاف کشور ما، توجه مخصوصی به امر مهاجرت های داخلی وخارجی معطوف می گردد، تا توازن نیروی انسانی در بخش های مختلف اقتصادی به هم نریزد. دراین صورت نه تنها مهاجران موجب بحران اقتصادی نمی شوند بلکه مهاجرت راهی سازنده برای رسیدن به اقتصاد پویا می باشد. با وجودی که اثری از برنامه ریزی مهاجرت داخلی قبل از انقلاب ایران به چشم نمی خورد تا مهاجرت های کشور را هماهنگ سازند ولی به نظر می رسد بعد از انقلاب طرح و اظهار نظر بعضی از مقوله ها در وسائل ارتباط جمعی با هدف سیاسی- اجتماعی آن چنان که لازم بوده سنجیده صورت نگرفته است که سیل مهاجرین را به شهرهای بزرگ ایران کشانده است (جهانفر،۱۳۸۷: ۴۶ ).
افرادی که سرزمین خود را ترک می کنند و برای همیشه از وطن خود دل می کنند و راهی کشور یا قاره ی جدیدی می شوند از یک سو سعی دارند فرهنگ پیشین خود را فراموش کنند و از آن جدا شوند و از سویی دیگر در همنوایی یا تطابق با هنجارها و موازین فرهنگ جدید کوشش می کنند. (وثوقی و نیک خلق ، ۱۳۷۲ : ۱۳۲)
به همین علت و با توجه به این که فرهنگ پیشین در مقابل فرهنگ جدید مقاومت دارد و به سادگی تسلیم نمی شود جریان پیچیده و کندی بوجود می آید که ممکن است تا آخرین دم حیات ، فرد مهاجر را تحت تأثیر خود قرار دهد. تمام عناصر فرهنگ پیشین به یک اندازه در مقابل فرهنگ جدید مقاومت نمی ورزند وتنها عناصر خاصی سرسختانه و به صورت بسیار مقاوم در برابر فرهنگ جدید باقی می مانند.(همان : ۱۳۲)
لسلی وایت۱ از میان عناصر تشکیل دهنده ی فرهنگ را که ایدئولوژی ، تکنولوژی ، نهادها ، سازمان ها و الگوهای رفتاری ، احساسات ، نفسانیات و ایستارها و زبان را « ایستارها و نفسانیات خود که طی سال های زیاد ، از بدو تولد در او شکل و قوام گرفته و ثابت شده است » را کمتر قابل تغییر می داند و در مقابل تغییرات فرهنگی دیگر مقاومت بیشتری از خود نشان می دهند. (همان : ۱۳۳)
مطالب مرتبط