دانلود مقاله حسابداری شرکت ها

قسمت اول: نظامهای حسابداری

در موسسات اقتصادی کشور نظام حسابداری با توجه به نوع کار و هدفهای مورد نظر ، ظرفیت تولید کالا و خدمات ، قوانین و مقرارت و سایر شرایط و اوضاع و احوال حاکم بر جامعه به صورت گوناگون تنظیم و مورد استفاده قرار می گیرد. ذیلاً “ هریک از نظام های مورد استفاده در بخش های مختلف اقتصادی مختصراً ” تعریف می شود :

۱ـ نظام حسابداری دولتی: در این نظام عملیات مالی سازمان های دولتی با توجه به :

الف) قانون و مقرارت مالی؛

ب) اعتبارات و بودجه دولت،

ج) عدم انگیزه کسب سود در فعالیت های دولتی،

د) روش ها و فرم ها و اسناد و مدارک تعیین شده در سازمان های دولتی، طراحی وبکار گرفته می شود .

بنابراین ، نظام حسابداری دولتی مجموعه عملیاتی است که با توجه به وظایف قانونی سازمانهای دولتی ، کلیه فعالیتهای مالی را پس از تنظیم اسناد در دفاتر ثبت و نتایج حاصل را به صورت گزارش های مالی استخراج می کند .

این گزارش ها پس از رسیدگی و حسابرسی های قانونی به صورت لایحه تفریغ بودجه تقدیم قوه مقننه می گردد .

۲ـ نظام حسابداری صنعتی یا قیمت تمام شده : نظامی است که درباره عوامل هزینه تولید و تسهیم هزینه های غیر مستقیم تولید و مقایسه هزینه های استاندارد و ارائه گزارش های مالی جهت تصمیم گیری مدیران بحث می کند . در نظام حسابداری صنعتی مراحل انجام عملیات مالی ، سرفصل های حساب با نظام حسابداری بازرگانی کاملاً متفاوت می باشد .

۳ـ نظام حسابداری مالیاتی : در این نظام رسیدگی و تعیین درآمد مشمول مالیات و میزان مالیات شرکتها و موسسات اقتصادی مطرح می باشد . بنابراین در نظام حسابداری مالیاتی نه تنها می بایست نسبت به نظام های مختلف حسابداری آگاهی داشت بلکه در مورد قوانین و مقررات مالیاتی نیز لازم است اطلاعات کافی در اختیار حسابداران قرار گیرد .

۴ـ نظام حسابرسی : یعنی رسیدگی به اسناد و مدارک و دفاتر به منظور تعیین صحت عملیات مالی و اطمینان از مطلوب بودن نظام کنترل داخلی در موسسات کاربرد فنون حسابرسی مستلزم طی دوره های آموزشی خاص و استفاده از اصول حسابرسی می باشد .

۵ـ نظام بودجه بندی : بودجه به معنی طراحی و برنامه ریزی عملیات آتی سازمان به صورت اعداد و ارقام قابل سنجش به پول می باشد ، بدین ترتیب که هدف ها و برنامه های سازمان به صورت برنامه های کوتاه مدت میان مدت و بلند مدت بررسی شده و برای انجام آنها اعتبارات مورد نیاز پیش بینی می شود . کارشناس بودجه علاوه بر آشنایی با نظام های مختلف مالی و حسابداری می بایست از اصول و فنون بودجه نویسی نیز آگاهی داشته باشد .

۶ـ طراحی نظام های مالی : به منظور طرح نظام مالی برای موسسات مختلف اعم از سازمانهای دولتی، بازرگانی، صنعتی، خدماتی و غیره می بایست آگاهی های مختلف در زمینه های تخصصی بدست آورد . این آگاهی ها برای طرح ریزی نظام های مالی مورد استفاده قرار می گیرد .

اصول تهیه و تنظیم اسناد مالی و دفاتر حسابداری در شرکتها و واحدهای اقتصادی که بموجب قوانین و مقررات جاری مملکت ایجاد و فعالیت می نمایند با اغلب نظامهای مالی فوق الذکر در ارتباط و وابسته می باشد .از آنجایی که مبانی و زیربنای نظامهای مالی فراگیری“ اصول حسابداری” یا “ حسابداری عمومی” و یا “حسابداری بازرگانی” و یا هر نام و عنوان دیگری می باشد ، توصیه می شود علاقمندان به یادگیری حسابداری شرکتها ابتدا به مطالعه اصول و مفاهیم حسابداری بپردازند .

دفاتر قانونی شرکت

دفاتر قانونی که شرکتها و سایر اشخاص ملزم به نگهداری هستند عبارتست از کلیه دفاتر روزنامه و کل اعم از مشترک یا جدا از یکدیگر که به فارسی تحریر و قبل از ثبت هر گونه معامله در آن مطابق مقررات مواد ۱۱ و ۱۲، قانون تجارت مصوب سال ۱۳۱۱ از طرف نماینده اداره ثبت اسناد امضاء و پلمب شده باشد .

هرگاه شرکت از ارائه کلیه دفاتر پلمب شده خدداری نماید یا دفاتر ارائه شده فاقد یک یا چند برگ باشد مورد مشمول بند ۱ ماده ۶۱ بوده و دفاتر ابزاری مردود تلقی می شود .

اشتباه در شماره گذاری صفحات و همچنین اشتباهات ناشی از پلمب دفاتر در اداره ثبت موجب بی اعتباری دفاتر خواهد بود .

دفتر روزنامه دفتری است که اشخاص حقوقی یا حقیقی کلیه عملیات مالی وپولی را اعم از خرید و فروش و دیون و مطالبات و ظهر نویسی و هر گونه فعالیتی که ایجاد دین یا طلب کند ؛ و سایر عملیات محاسباتی که طبق رویه حسابداری و عرف متداول دفترداری در پایان دوره مالی برای تنظیم حساب سود و زیان و ترازنامه لازم است بلا استثناء به ترتیب تاریخ وقوع در آن ثبت کنند .

برای کلیه معاملات یک دفتر یا برای هرطبقه از آنها دفتر روزنامه جداگانه ممکن است نگاهداری شود از قبیل دفتر روزنامه صندوق، دفتر روزنامه بانک و دفاتر روزنامه غیرنقدی مانند خرید و فروش نسیه و اقساطی و غیره .

دفتر کل دفتری است که کلیه عملیات ثبت شده در دفتر یا دفاتر روزنامه برحسب سرفصل یا کد گذاری حسابها در صفحات مخصوص آن ثبت شده می شود به ترتیبی که نتیجتاً  تنظیم حساب سود و زیان و ترازنامه از آن امکان پذیر باشد .

دفتر معین دفتری است که برای تفکیک و مجزی ساختن هر یک از حسابهای دفتر کل برحسب مقتضیات و شرایط حساب ممکن است نگاهداری شود ، کارتهای حساب در حکم دفاتر معین است .

کارتها یا اوراق چاپ شده که با دست تکمیل می شود “ سیستم کارتی” و اوراق چاپ شده که توسط ماشینهای حسابگر مکانیکی یا الکترونیکی تهیه می شوند بر حسب مورد سیستمهای مکانیکی یا الکترونیکی نامیده می شوند .

دفتر مشترک روزنامه و کل دفتری است که برای حسابهای مورد نیاز موسسه بر طبق اصول متداول دفترداری متضمن ستونهای سرفصل حساب باشد بطوریکه با ثبت و نگاهداری دفتر مذکور بتوان نتایج تمام عملیات را از آن استخراج و حساب سود و زیان و ترازنامه تهیه کرد . برگه یا مدرک حساب عبارت از نوشته ای است که در آن یک یا چند دادو ستد انجام شده به مناسبت حسابهائیکه بدهکار یا بستانکار شده تجزیه وصادر می شود و چنین مدرکی پس از امضاء مرجع ذیصلاح قابل ثبت در دفاتر معین و روزنامه و کل است .

اصول ثبت دفاتر قانونی شرکت

شرکت باید کلیه عملیات مالی و پولی و محاسباتی خود را طبق مقررات و اصول قابل قبول در دفاتر روزنامه و کل ثبت کند ولوآنکه برای نگاهداری حساب از ماشینهای مکانیکی یا الکترونیکی و کارتهای حساب استفاده شود . اشتباهات حساب حاصل در ثبت عملیات در صورتیکه بعداً در اثناء عملیات سال مربوط مورد توجه واقع و باصلاح آن در دفتر مبادرت و مستندات آن ارائه شود به اعتبار دفاتر خللی وارد نخواهد کرد .

کلیه معاملات شرکت باید در همان روز انجام در دفتر روزنامه ثبت شود . تاریخ مذکور در مدارک یا فاکتور فروش یا خرید و غیر ملاک قطعی تاخیر تحریر شناخته نمی شود و هرگاه انجام و ختم معامله با توجه به طرز و سیستم کار شرکت تابع تشریفات و طی مراحلی باشد تا معامله آماده برای ثبت در دفتر روزنامه شود ، فاصله بین تاریخ فاکتور یا مدارک وروز آماده شدن معامله برای ثبت در دفتر مزبور، تاخیر ثبت تلقی نخواهد شد .

مواردیکه در دفتر نویسی ممنوع می باشد

۱ـ قلم زدن مندرجات دفاتر روزنامه و کل بین سطور و حاشیه نوشتن آنها.

۲ـ تراشیدن و پاک کردن مندرجات دفاتر روزنامه و کل .

۳ـ جای سفید گذاشتن در هر صفحه بیش از حد معمول در دفاتر روزنامه یا کل و همچنین سفید ماندن تمام یک یا چند صفحه از دفاتر روزنامه ، در اثناء عملیات .

۴ـ محو کردن مندرجات ، در دفتر روزنامه یا کل با وسائل شیمیائی و نظایر آن .

   ۵ـ استفاده از دفاتر ناتمام ثبت و پلمب شده سال یا سالهای قبل و ثبت عملیات سال مالیاتی بعد در آنها. شرکت ها مکلفند برای هر سال دفاتر جدیدی به منظور نگاهداری حساب دادو ستد خود ثبت و پلمپ نمایند .

باید توجه داشت در مواردی که سفید ماندن تمام صفحه دفتر برای ثبت تراز افتتاحی باشد، و همچنین سفید ماندن ذیل صفحات دفتر در آخر هر روز یا هر ماه به شرطی که اسناد دارای شماره ردیف بوده و قسمت سفید مانده با خط بسته شود به اعتبار دفتر خللی وارد نمی سازد .

مواردیکه موجب رد دفاتر قانونی می شود

۱ـ ثبت تمام یک فعالیت (آرتیکل) بین سطور.

۲ـ تراشیدن و پاک کردن مندرجات دفاتر روزنامه و کل به منظور سوء استفاده .

۳ـ بین سطور نوشتن در دفتر روزنامه یا دفتر کل و همچنین جای سفید گذاشتن در هر صفحه دفتر روزنامه بیش از حد معمول یا سفید ماندن تمام یک یا چند صفحه از دفتر روزنامه به منظور سوء استفاده.

۴ـ محو کردن مندرجات دفتر روزنامه یا کل با وسائل شیمیائی و نظایر آن.

۵ـ بستانکار شدن حساب های بانکی و نقدی مگر این که حساب های بانکی با صورت حساب بانک مطابقت نماید یا بستانکار شدن حساب های بانکی یا نقدی ناشی از تقدم و تاخر ثبت حساب ها باشد .

۶ـ تاخیر تحریر معاملات تا یک هفته : این تاخیر در موارد استثنایی در صورتیکه به منظور سوء استفاده نباشد به تشخیص ممیز مالیاتی یا حسابدار رسمی حسب مورد و پیش از آن به تشخیص هیئت سه نفری(موضوع قانون مالیاتی) به قانونی بودن دفتر خللی وارد نخواهد کرد .

در مواردیکه دفاتر پلمب شده از طرف مقامات قضائی توقیف و از اختیار موسسه خارج شود و صاحب دفتر حداکثر ظرف دو هفته از تاریخ توقیف دفاتر جدید پلمب و داد و ستد های آن مدت را در دفاتر جدید ثبت کند تاخیر ثبت دادو ستدها در این مدت موجب غیر قانونی شناختن دفاتر نخواهد بود .

در مورد اشخاص حقوقی جدیدالتاسیس تاخیر ثبت دفاتر برای اولین سال تاسیس تا بیست روز از تاریخ ثبت شخص حقوقی مجاز خواهد بود .

کلیه عملیات ثبت شده در دفاتر روزنامه هر ماه باید حداکثر تا پانزدهم ماه بعد به دفتر کل نقل شود .

موسساتی که دارای شعبه هستند مکلفند با توجه به روشهای حسابداری خود خلاصه عملیات شعبه یا شعب خود را در صورتی که دارای دفاتر پلمب شده باشند لااقل سالی یکبار و در غیر این صورت ماه بماه در دفاتر مرکز موسسه ثبت کنند .

اشخاصی که حسابهای خود را در دفتر مشترک روزنامه و کل نگاهداری می کنند مکلفند برای ثبت کلیه دادو ستدهای خود دفتر کل جداگانه نیز نگاهداری کنند .

شرکتهائی که از سیستمهای مکانیکی یا الکترونیکی استفاده می کنند موظفند حداقل ماهی یکبار خلاصه اسنادی را که به ماشینهای مکانیکی یا الکترونیکی داده اند در دفتر روزنامه ثبت و حداکثر تا پایان ماه بعد به دفتر کل منتقل کنند و علاوه براین به منظور تسهیل رسیدگی باید آئین نامه یا دستورالعمل های کار ماشین و برنامه های آن را در اختیار ماموران رسیدگی قرار دهند .

۷ـ عدم ارائه آئین نامه یا دستورالعمل های کار ماشین و برنامه های آن در مورد اشخاصی که از وسایل مکانیکی یا الکترونیکی استفاده می کنند .

۸ـ اشتباه حساب حاصل در ثبت عملیات موسسه به جز موارد استثنایی تشخیص علی الراس برای درآمد مشمول مالیات شرکتها و دارندگان کارت بازرگانی موکول به آن است که هیئت سه نفری با رسیدگی به دلایل ممیز مالیاتی بر رد دفتر(نسخه از آن برای اطلاع شرکت فرستاده خواهد شد) و رعایت اطراف و جوانب و نحوه تنظیم و نگاهداری دفاتر و اسناد و با توجه به اوضاع و احوال ، دفاتر و مدارک شرکت را برای تشخیص سود و زیان واقعی کافی نداند و یا قابل اعتماد تشخیص ندهد .

تعریف شرکت :

شرکت عبارت است از اجتماع دو یا گروهی از افراد که هر یک امکاناتی را اعم از وجه نقد یا وسائل و ماشین آلات و زمین و ساختمان و غیره با خود آورده و به منظور کسب سود فعالیت مشترکی را انجام می دهند و منافع را به نسبت های معین تقسیم می کنند .

فهرست

مقدمه. ۱

بخش اول.. ۷

آشنائی با نظامها و مقرارت جاری شرکتها ۷

قسمت اول: نظامهای حسابداری.. ۷

دفاتر قانونی شرکت.. ۱۰

اصول ثبت دفاتر قانونی شرکت.. ۱۲

مواردیکه در دفتر نویسی ممنوع می باشد. ۱۳

مواردیکه موجب رد دفاتر قانونی می شود. ۱۴

تعریف شرکت : ۱۷

شخصیت حقیقی و شخصیت حقوقی: ۱۷

انواع شرکت ها ۱۸

تشکیل شرکت.. ۱۹

پذیره نویسی سهام شرکت.. ۱۹

هزینه های تاسیس شرکت.. ۲۰

اساسنامه قانونی شرکت.. ۲۱

مجمع عمومی موسس شرکت.. ۲۲

مدارک لازم برای ثبت شرکت.. ۲۳

بخش دوم. ۲۴

شرکتهای سهامی.. ۲۴

انواع شرکتهای سهامی.. ۲۴

سهام. ۲۵

انواع سهام. ۲۵

علل انتشار سهام با نام. ۲۶

علل انتشار سهام ممتاز. ۲۶

انواع امتیازات سهام ممتاز. ۲۷

تفاوتهای شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص… ۲۷

عملیات حسابداری ثبت سرمایه. ۲۹

مراحل قانونی مطالبه و پرداخت بقیه بهای سهام. ۲۹

اوراق قرضه. ۳۱

مجامع عمومی صاحبان سهام. ۳۲

تغییرات در سرمایه شرکت سهامی.. ۳۴

موارد افزایش سرمایه شرکت.. ۳۶

موارد تبدیل سهام شرکت.. ۳۷

موارد کاهش سرمایه شرکت.. ۳۸

حساب صرف سهام یا کسر سهام. ۳۹

موارد انحلال و تصفیه شرکت های سهامی.. ۳۹

عملیات مربوط به تصفیه شرکت سهامی.. ۴۰

سود شرکت و موارد پرداخت آن.. ۴۱

تبدیل شرکت سهامی خاص به شرکت سهامی عام. ۴۲

گزارش های مالی شرکت.. ۴۳

صورت نهائی شرکت سهامی.. ۴۴

گزارش تولید. ۴۵

گزارش عملکرد: ۴۸

گزارش سود و زیان.. ۴۹

صورت خلاصه سود وزیان.. ۵۶

گزارش ترازنامه. ۶۰

دارایی های ثابت: ۶۱

دارایی های غیر مشهود : ۶۱

بدهی های ثابت : ۶۲

ارزش ویژه : ۶۲

طرز ثبت دفاتر در مراحل مختلف تعهد و پرداخت سرمایه. ۶۲

تبدیل موسسات و شرکت های تضامنی به صورت شرکت سهامی.. ۶۳

ادغام و جذب شرکت های سهامی.. ۶۴

فهرست موارد افشاء. ۶۶

ترازنامه. ۶۷

موجودی نقد. ۶۷

سرمایه گذاری کوتاه مدت در سهام و اوراق بهادار. ۶۷

اسناد دریافتی.. ۶۸

حسابهای دریافتنی.. ۶۹

موجودیهای مواد کالا. ۷۰

پیش پرداختها ۷۱

دارائیهای استهلاک پذیر و استهلاک… ۷۱

سرمایه گذاریهائی که از لحاظ حسابداری مشمول تلفیق نمی باشند. ۷۲

دارائیهای نامشهود. ۷۳

مالیات بر درآمد پرداختنی.. ۷۳

اسناد پرداختنی.. ۷۳

حسابهای پرداختنی.. ۷۴

سایر بدهیهای جاری.. ۷۵

بدهیهای بلند مدت.. ۷۵

حقوق صاحبان سهام. ۷۵

صورت تغییرات در وضعیت مالی.. ۷۷

صورت حساب سود و زیان.. ۷۷

موارد کلی.. ۷۹

رویه های حسابداری.. ۷۹

تغییرات حسابداری.. ۷۹

ترکیب واحدهای تجاری.. ۸۰

تعهدات و بدهیهای احتمالی.. ۸۲

اقلام غیر مترقبه. ۸۳

تسعیر اقلام ارزی.. ۸۳

مخارج استقراض (تامین مالی) منظور شده به حساب دارائیها ۸۳

مزایای پایان خدمت کارکنان.. ۸۳

موارد افشا در ارتباط با اشخاص وابسته. ۸۴

گزارشگری در مورد قسمتهای مختلف واحد تجاری.. ۸۵

تعهدات کوتاه مدتی که انتظار می رود تمدید شود. ۸۸

اطلاعات مکمل مربوط به تغییر سطح قیمتها ۸۸

منابع.. ۹۰