مقاله درباره آداب و رسوم مردم دزفول

مقاله آداب و رسوم مردم دزفول به بررسی جامع و دقیق آیین‌ها و سنت‌های این شهر قدیمی می‌پردازد. این مقاله شامل مراسم عروسی از خواستگاری تا بی برون، مراسم عزاداری محرم، و ضرب‌المثل‌های محلی است. مراسم عروسی در دزفول با آیین‌هایی چون دست‌گیریون (نامزدی)، شادباش (نامزدی)، حنابندان، حموم برون (استحمام عروس) و شب زفاف همراه است. همچنین، مقاله به بافت قدیمی دزفول، آسیاب‌های باستانی، موزه مردم‌شناسی و صنایع دستی مانند کپو و ظروف ورشویی اشاره می‌کند. این مجموعه اولین کتابی است که به‌طور جامع به بررسی این آداب و رسوم پرداخته است.

مقدمه

بررسی و شناخت آیین ها و رسوم در شمار فرهنگ مردم می باشد که یکی از جنبه های و زمینه های تحقیقی و پژوهش مردم شناختی است آن چه زمینه ی تحقیق و بحث و نظر را درباره این پدیده ی فرهنگی آورده، نوشته ها، گفته ها و برگزاری چنین رسومی در بین مردم بوده و می باشد.
آیین ها، رسوم و همچنین برگزاری آن ها تمامی به ویژگی های فرهنگی، اجتماعی، تاریخی ، جغرافیای و اعتقادی جامعه بستگی دارد. به همین منظور کمتر می توان شاهد رسوم یکسان دو جامعه یا کشور بود.

از جمله این رسوم جشن ها و سوگوارها هستند که در زبان فارسی واژه ی جشن برای برگزاری رسوم شاد به کار می رود جشن ها گذشته از سرور و شادی که به همراه دارند در برخی از ویژگی های مشترک هستند مانند مهمانی دادن، خوردن، آشامیدن ، گردآمدن و غیره … .

آیین ها و جشن ها به گروهایی تقسیم می شوند که عبارتند از: جشن های باستانی، دینی، مذهبی ، ملی و خانوادگی.

در این کتاب بخشی از رسوم دزفول مربوط به مراسم عروسی که جزیی از جشن ها و آیین های خانوادگی می باشد مورد بررسی و گردآوری قرار گرفته است سعی در تلاش بر این اساس بوده که از آغاز تا پایان و به ترتیب زمانی و متداول عنوان و نامه های تک به تک مراسم عروسی ذکر شود سپس به بررسی و شرح یک از این عناوین پرداخته شده است همچنین هر یک از عنوان ها به زبان فارسی و گویش دزفولی با آوا نوشت نگارش یافته اند.

لازم به ذکر است تمامی موارد جمع آوری شده در این کتاب شامل اطلاعات برداشت ها و تجارب مولفان این کتاب بوده که پس از بحث و بررسی و نتیجه گیری مکتوب شده اند.
این مجموعه اولین کتابی است که در زمینه ی آیین و رسوم مراسم عروسی مردم دزفول بدین شیوه تالیف شده و به جرات می توان گفت که: قبل از این هیچ گونه منبع و مأخذی در این زمینه مکتوب نشده است با این وجود مولفان این مجموعه ادعایی مبنی بر این که کامل و جامع ترین اثر را تألیف کرده اند ندارند بلکه این کتاب می تواند سرآغاز و مقدمه ای برای گسترش نوشته های صاحب نظران محسوب شود.

در پایان شایسته است از همکاری و همیاری و لطف موسسه ی فرهنگی دزفول شناسی کمال تشکر و قدردانی را به عمل آوریم.

تاریخچه شهر دزفول

شهر دزفول پیشینه ای چند هزار ساله دارد و از قدیمی ترین شهرهای استان خوزستان به شمار می رود.
در گذشته شهری نزدیک محل کنونی دزفول با نام آوان قرار داشته که پایتخت تمدن عیلامیان بوده است واژه دزفول معرب واژه پهلوی دژیل یا دژبوهل می باشد واژه پل نیز از پلی که در زمان شاپور اول ساسانی در دزفول ساخته شده گرفته شده است.

از افتخارات تاریخی این شهر می توان به دانشگاه بزرگ چندی شاپور اشاره نمود که بزرگترین مرکز آموزش پزشکی، فلسفه و نجوم روزگار ساسانیان بود آورده اند که دانشگاه چندی شاپور نخستین دانشگاه دنیا بود که رشته های مختلف پزشکی در آن تدریس می شد و دانشمندانی از سراسر دنیا در این دانشگاه به تحقیق و تدریس می پرداختند.
مردم دزفول فارسی را با لهجه شیرین دزفولی که تا حدودی شبیه لهجه شوشتر می باشد ادا می کنند و همانند سایر شهرهای ایران لهجه خاصی را در گویش محلی دارا می باشند.
از سوغاتی های مهم شهر دزفول می توان به انواع شیرینیجات و کلوچه های محلی مثل کلوچه خرمایی، شیرینی های کنجدی، حلوا شکری، ارده و … اشاره نمود.

همچنین سرشیر و ماست محلی از لبنیات مقوی دزفولی است که از شیر گاومیش تهیه می شود علاوه بر خوراکی های محلی مرکبات دزفول به خصوص پرتقال بسیار مرغوب و معروف است.
صنایع دستی نظیر کپو، سجاده و ظروف ورشویی، نمد و … با رنگ های متنوع زینت بخش سبد سوغاتی گردشگران این شهر است انواع گل های رز از جمله رز سیاه، مریم و … در دزفول پرورش داده می شود و به کشورهای اروپایی و حاشیه خلیج فارس صادر می شود.

شهر جندی و یعقوب لیث صفاری

بقعه شاه ابوالقاسم با گنبد بلند مضرس سفید و با عظمت رنگ از دور در قسمت شمال شرقی آبادی اسلام آباد خودنمایی می کند گنبد بنا از بهترین نوع گنبدهای مخروطی واقع در خوزستان است که می توان آن را آرامگاه موسس سلسله صفاریان (یعقوب لیث صفاری) دانست.

چون یعقوب به همراه برادرانش در سیستان به رویگری اشتغال داشت از این روز این سلسله به نام صفاریان مشهور گردید. بنای بقعه دارای ورودی خارجی است که دو ستون بازوئی در اطراف سر در بنا وجود دارد سازه اصفلی بنا خشت خام با ابعاد 30 * 20 دارای نقوش برجسته و ملات آن گچ و خاک است و در داخل ستونها از نی به عنوان مصالح ساختمانی استفاده شده است بقعه مذکور با شماره 2550 در ردیف آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

فهرست مطالب

مقدمه
تاریخچه
بافت قدیم
آسیابهای باستانی
موزه مردم شناسی
دریاچه سد دز
پارکهای تفریحی و بیمارستانها و مکانها
مراسم عروسی
جهاز
بی برون
اشعار و آوازها
مراسم عزاداری محرم
ضرب المثلها
منابع