دانلود مقاله معماری مزار تاج محل مزار تاج اصفهانی مزار تاج محل دانلود مقاله معماری اسلامی دانلود مقاله معماری معاصر دانلود مقاله معماری موزه دانلود مقاله معماری پایدار دانلود مقاله معماری معاصر ایران دانلود مقاله معماری معاصر غرب دانلود مقاله معماری مزار تاج محل
معماری مزار تاج محل
فهرست مطالب
بخش ۱ ) : تاج محل مزار چه کسی است؟ ۲
بخش ۲ ) : تاج محل و خصوصیات ظاهری آن ۴
بخش ۱ ) : اهداف کارکردی ۸
بخش ۲ ) : اهداف کالبدی ۹
بخش ۱ ) : زمینه فرهنگی ۱۲
بخش ۲ ) : زمینه محیطی و جغرافیایی ۱۳
عرصه اول : مزار ۱۵
عرصه دوم : باغ ۱۹
عرصه سوم : جلوخانه ۲۱
عرصه چهارم : چهارسو بازار ۲۲
اصل طراحی ۲۴
اصل تکرار موزون ۳۱
بکارگیری انواع سازمان دهی در طراحی تاج‌محل : ۳۴
سازماندهی محوری : ۳۴
سازماندهی شبکه‌ای : ۳۵
سازماندهی متمرکز برون گرا ۳۷
فصل پنجم : شکل‌ها و عددهای نمادی و رمزی ۳۹
فصل هشتم : معمار تاج‌محل کیست؟ ۴۴
مقبره ساتی‌النساء خانم ۴۸
بخش دوم : کاخ‌ها ۵۰
بخش سوم : برج‌ها و قلعه‌ها ۵۱
مسجد وزیر خان ۵۹
مسجد جامع ۶۰
مسجد آگرا ۶۰
بخش اول : گورکانیان و فرهنگ ایرانی ۶۲
فرهنگ و معماری هند ۶۷
بخش سوم : روابط ایران و هند ۶۹
بخش چهارم : روابط ایران و هند در عهد ساسانیان ۷۱
بخش ۵ : نفوذ و گسترش زبان فارسی در پهنه‌ی هندوستان ۷۲
بخش ۶ : سیر مذهب در هندوستان ۷۳
بخش ۷ : تقسیم هندوستان براساس مذهب ۷۵
بخش ۸ : رسم نظام طبقاتی هندو ۷۷
بخش ۹ : شهرهای مقدس هندو ۷۹
بخش ۱۱ : آفرینش جهان هستی ۸۲
بخش ۱۳ : غذا در جامعه‌ی هندو ۸۵
بخش ۱۴ : مکتب فلسفی بودا ۸۸
معماری – مزار – تاج محل
حمد و ستایش خدای یکتایی را سزاست که جهان هستی و آفریدگان را بیافرید و پیامبران را برای هدایت و راهنمایی خلق فرستاد و درود فراوان بر
سید کائنات حضرت محمدبن عبدالله صلی الله علیه و آله و سلم
– پیامبر رحمت و کرامت و فضیلت باد.
« مقدمه »
در ایران، ساختن مزار یکی از شیوه‌های معمول برای بزرگداشت بزرگان مذهبی یا رجال و افراد مهم اجتماعی یا کشوری بود که به ویژه از دوره ایلخانی به بعد بیشتر از گذشته مورد توجه قرار گرفت. در دوره گورکانیان هند که آنان را می‌توان در برخی زمینه‌ها وارث تیموریان دانست، به ساختن مزار برای بزرگان به صورت بارزی توجه شد. در واقع، فرهنگ ساختن مزار و مقبره برای درگذشتگان توسط مسلمین به هند راه یافته است. زیرا پیش از ورود مسلمانان به هند، بسیاری از هندی‌ها اجساد مردگان را می‌سوزاندند و شیوه‌ای برای تجلیل بزرگان خود نداشتند. در این دوران، شماری مزار نیز برای بانوان دربار ساخته شد که تاج محل یکی از آنها به شمار می آید.
تاج محل در ناحیه واقع در هند شمالی است که یکی از زیباترین بناهای موجود در جهان می باشد. این بنا توسط امپراتور مغول « شاه جهان » برای همسرش « ممتاز محل » ساخته شده است تا در آنجا مدفون گردد تاریخ شروع ساخت این بنا در سال ۱۶۳۱ میلادی بوده است و خود امپراتور نیز در آنجا بعد از وفات در سال ۱۶۶۶ میلادی دفن شده است. سنگفرش ورودی این بنا زیبا با ماسه سنگ قرمز فرش شده است که با ورود از دروازه ورودی آن وارد باغی زیبا می‌شویم که جوی‌های زیبایی از میان درختان سرو به شکل دلربایی عبور می‌کنند در قسمت پایانی این جریان آب روح انگیز « تاج محل » بر روی یک تراس مرمری ایستاده است این شاهکار هنر معماری گنبددار، که به شکل مربع است در هر ضلع آن یک مناره باریک گنبد زیبای آن را محاط کرده است.
مقبره امپراتور و همسرش یک تالار هشت ضلعی گنبددار است که دیوارهای آن به شکل بسیار زیبایی با سنگ‌های مرمر که هنرمندانه حکاکی شده‌اند تزئین شده است.
فصل اول : بنای تاج محل
بخش ۱ ) : تاج محل مزار چه کسی است؟
تاج محل مزار ارجمند بانو ملقب به ممتاز محل، همسر پنجمین پادشاه گورکانی موسوم به شاه جهان است.
ارجمند بانو نوه پسری شخصی به نام میرزا غیاث‌الدین شیرازی بود. میرزا غیاث‌الدین شخصی ایرانی بود که با خانواده‌اش در دوره اکبر، ( سلطنت ۱۴ – ۹۶۳ ه ق ) به هند رفت و در دربار او به کار اشتغال ورزید و در مدت کوتاهی پیشرفت کرد و عهده‌دار فعالیت‌های مهمی شد. پیشرفت این شخص در دوره فرزند اکبر، جهانگیر ( سلطنت ۱۰۳۷ – ۱۰۱۴ ه ق ) چنان بود که به عالی ترین مقام اداری کشور یعنی به منصب صدارت عظمی دست یافتف زیرا جهانگیر با مهرالنساء ملقب به نور جهان، دختر میرزا غیاث‌الدین ازدواج کرد. آصف خان پسر میرزا غیاث و برادر مهرالنساء نیز به عنوان سپهسالار انتخاب شد. ملکه نورجهان از قدرت فوق‌العاده‌ای برخوردار شد و بسیاری از افراد خاندان او در دستگاه سلطنت به کارهای گوناگون اشتغال ورزیدند.
ارجمند بانو فرزند آصف خان و برادرزاده نورجهان، ملکه کشور بود که با شاهزاده خرّم، فرزند جهانگیر ازدواج کرد و فرزندانی از او به دنیا آورد. شاهزاده خرّم که مورد بی‌مهری نورجهان واقع شده بود، پس از مرگ جهانگیر تنها با کمک پدر زن خود، آصف خان توانست بر رقبای خود پیروز شود و قدرت را به دست آورد. وی پس از نشستن بر تخت سلطنت با نام شاه جهان شهرت یافت، همسر او نیز به ممتاز محل ملقب شد.
گفته‌اند شاه جهان همسرش را بسیار دوست داشت و در همه سفرها از جمله سفرهای جنگی نیز او را همراه خود می‌برد. در یکی از این سفرهای جنگی که تقریباً یک سال پس از به سلطنت رسیدن شاه جهان روی داد و او برای سرکوبی حاکم افغانی دکن عازم شد، ارجمند بانو را که در آن هنگام باردار بود، همراه خود برد. در روزی که پادشاه در جنگ با سپاه دشمن بود، شنید که همسرش دچار درد و کسالت سختی شده است، و امیدی به زنده ماندنش نیست، به همین سبب فوراً خود را به نزد همسرش رساند و از او خواست که هر چه در دل دارد، به او بگوید. وی نیز نکاتی را ابراز داشت که از قول او چنین نوشته‌اند : « … شاها گفته و شنیده ما را عفو فرمایند، عنقریب مسافر هستم … شاها در ایام محبوسی همدرد شما ماندم الحال که ایزد تعالی پادشاهی نصیب شما کرد و فرمانروایی جهان بخشید ما پر حسرت انتقال می‌کنیم و می‌رویم بنابر آن دو وصیت است، امید که هر دو قبول شوند. خدیو جهان اقبال نموده استفسار کردند، بیگم صاحب فرمودند که حق تعالی شما را چهار پسر و چهار دختر داده است برای نام و نشان همین کفایت می کند، چنان نشود که نسل دیگر از کسی پیدا شود که با هم جنگ و جدل دارند. وصیت دوم آنست که برای ما همچنان مکان تعمیر باید که بر منصه ظهور نایاب و کمال عجیب و غریب گردد. اعلیحضرت هر دو وصیت را به دل و جان قبول فرمودند … ».
نوشته‌اند که شدت علاقه‌مندی شاه جهان به همسرش چنان بود که تمام موی سر شاه جهان در سال دوم فوت همسرش سفید شد. او وصیت همسرش را در نظر گرفت و چنان که نوشته‌اند در مدت زندگی خود پس از فوت همسرش که نزدیک به سی و شش سال بود (۱۰۴۰ تا ۱۰۷۶ ه ق ) مجرد ماند و در این مدت دخترش، جهان آرا از او نگهداری می کرد. البته آرزوی ممتاز محل در مورد عدم بروز جنگ میان فرزندانش تحقق نیافت، زیرا اورنگ‌زیب پسر سوم شاه جهان به برادرش داراشکوه که شخصی ادیب و اندیشمند بود، حسادت می‌ورزید. او پدر را دستگیر و زندانی کرد برادرش را به قتل رساند و خود قدرت را به دست گرفت.
شاه جهان وصیت دوم همسرش ممتاز محل را نیز مورد توجه قرار داد و در همان سال (۱۰۴۰ ه ق ) دستور داد مزاری برای او ساخته شود. بنای مزار در زمینی در کنار رودخانه جمنا شروع شد و هفده سال به طول انجامید تا در سال ۱۰۵۷ ه ق طی مراسمی خاتمه بنای مجموعه تاج محل اعلام شد.
همسر وی در این مدت قصد داشت برای خود نیز آرامگاهی و در کران دیگر رود بر پا کند و این دو بنا را با پلی بهم وصل سازد به نشانه آنکه پیوند او و همسرش از جریان زمان هم درمی‌گذرد قرار بود برخلاف بنا تاج محل که از مرمر سفید بود آرامگاه شاه از حریر سیاه باشد اما سرنوشت بر این شد که آرامگاه دوم هرگز بنا نشود و امپراتور در کنار همسرش آرام گیرد.
بخش ۲ ) : تاج محل و خصوصیات ظاهری آن
هنگامی که ممتاز محل درگذشت، امپراتور داغدیده طراحان، مهندسان و استادان را از هند، ایران و آسیای مرکزی گرد آورد تا آرامگاهی را بسازند که آخرین دستاورده معماری مغولان اعظم گردید. در آرامگاه تاج محل جملگی سنت‌های معماری آسیای مرکزی، ایران و هند به طور هماهنگ و موزون تلفیق یافته و بیشترین تأکید بر تناسبات هندسی عمارت شده است. این اثر دارای پیشینه‌های چندی از آرامگاه همایون بوده است. وی که دومین امپراتور گورکانی هند بود به ایران تبعید شد. او در بازگشت به هند، گروهی از هنرمندان ایرانی را با خود به همراه برد. بنابراین شگفت‌انگیز نیست که تاج محل از الگوهای ایرانی و میراث معماری هندو بهره گرفته باشد.
بنای آرامگاه بر روی دو صفه روی هم قرار گرفته است. صفه اول ۳۷۴ × ۱۴۱ و صفه دوم ۱۲۰ × ۱۲۰ ذراع است. ساختمان مزار با طرح هشت بهشت طراحی و ساخته شده است. هشت بهشت یا هشت جنه نام نوعی طرح معماری است که بر اساس آن به طور معمول در وسط نقشه بنا یک فضای مرکزی غالباً گنبدی شکل وجود دارد که از مرکز آن چهار محور تقارن عبور می‌کند. در دو طرف شرقی و غربی عمارت مزار، دو ساختمان کاملا همانند به صورت متقارن ساخته شده است. بنایی که در سمت غرب عمارت قرار گرفته، مسجدی است که از سه گنبدخانه و سه ایوان ترکیب شده است. در جبهه شرقی مزار بنایی مشابه مسجد ساخته شده که مهمانخانه مجموعه است و در همه خصوصیات کالبدی مانند مسجد است به جز آنکه محراب ندارد و بر روی سنگفرش آن شکل جانماز ایجاد نشده است. در بالای عمارت تاج محل، گنبد امرودی ( گلابی ) شکل قرار دارد که دو پوسته است. ارتفاع گنبد اصلی از روی صفه بیش از ۵۰ متر است. در چهار طرف گنبد اصلی، چهار عدد طاقی با گنبد کوچک قرار دارد. وجود چهار گنبد کوچک د رچهار سوی گنبد اصلی، سنت و شیوه‌ای است که آن را در مقبره امیر اسماعیل سامانی د ربخارا می‌توان ملاحظه کرد. بنابراین، خصوصیت مزبور را می‌توان از ویژگی‌های معماری ایرانی دانست.
چهار منار در چهار گوشه صفه عمارت مزار وجود دارد. این خصوصیت را باید به معماری گورکانی نسبت داد. ساختن چهار منار در چهار گوشه یک عمارت در دوره تیموری رایج شد و در دوره گورکانی و به ویژه در تاج محل، آنها را به صورت مستقل از ساختمان، در چهار گوشه صفه ساختند. وجود چهار منار در گوشه‌های صفه موجب شکل‌گیری فضایی بصری – روانی شد که عمارت مزار در میان آن اهمیت ویژه‌ای یافته است، زیرا افزون بر خصوصیات حجمی یگانه و ممتاز آن، تمام سطح آن را با سنگ مرمر سفید پوشانده‌اند، در حالی که سطح صفه اول و نیز مهمانخانه ومسجد واقع در دو سوی آن را با سنگ سرخ پوشانیده‌اند. در جلوی عمارت آرامگاه، باغی مربع شکل ساخته شده است. مربع یکی از شکل‌های کامل و به ویژه یکی از شکل‌های مهم و مقدس در فرهنگ طراحی معماری و شهری در ایران است. عرصه باغ نیز با طرح چهارباغ که یکی از مهمترین الگوهای طراحی باغ ایرانی است، ساخته شده است. در این شیوه، عرصه باغ توسط دو معبر متقاطع به چهار قسمت تقسیم می‌شد. هر یک از این چهار عرصه نیز دوباره به چهار قسمت تقسیم می‌شد و این روند تا جای ممکن ادامه می‌یافت و فضای هر سطح با درختان و گلهای متنوع پوشانده می‌شد.
بخشی از تزئینات تاج محل – ترصیع سنگ های قیمتی بر مرمر سفید که نشان دهنده تأثیر‌پذیری اروپایی می‌باشد.
دروازه باشکوه ورودی باغ و مزار با نام جلوخان، در وسط جبهه متصل به باغ قرار گرفته است و طراحی تقریباً مانند هشت بهشت اما به شکلی ساده دارد. جلوخان نوعی فضای شهری به حساب می آید که غالباً به عناون فضایی رابط میان یک فضای معماری و یک فضای شهری مانند بازار، معبر یا میدان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در طراحی مجموعه تاج محل، اصل سلسله مراتب ( توجه به نحوه ترتیب، تنظیم و استقرار عناصر بر اساس اهمیت معنوی و نمادین فضاها ) مورد توجه بوده است.
در این مجموعه، حرکت شخص از دنیوی‌ترین نما ( بازار ) آغاز می‌شود و به اخروی‌ترین نماد مجموعه ( مزار ) منتهی می‌شود. در این بین، میدان جلوخان فضایی رابط و برزخ گونه بین بازار و مزار ( دنیا و آخرت ) است. حضور مزار در باغ را نیز می‌توان استعاره‌ای از حضور انسان در بهشت دانست. توجه به اصول تقارن، مرکزیت و ریتم نیز از دیگر ویژگی‌های این مجموعه است که آن را این چنین ارزشمند ساخته است.
فرمت فایل: WORD
تعداد صفحات: 90
مطالب مرتبط