کتاب اصلاح نباتات رشته کشاورزی

کتاب اصلاح نباتات رشته کشاورزی
این جزوه درمورد اصلاح نباتات رشته کشاورزی است که با فرمت پی دی اف در 120صفحه آماده شده است کتاب های آمادگی آزمون کارشناسی ارشد سراسری رشته کشاورزی گرایش بیوتکنولوژی (البته بعضی دروس برای دیگر گرایش ها هم قابل استفاده است) ویژه کنکور سال 95 به همراه تست ها و پاسخ تشریحی

کتاب اصلاح نباتات رشته کشاورزی
کتاب های آمادگی آزمون کارشناسی ارشد سراسری رشته کشاورزی گرایش بیوتکنولوژی (البته بعضی دروس برای دیگر گرایش ها هم قابل استفاده است) ویژه کنکور سال 95 – به همراه تست ها و پاسخ تشریحی

اهلی کردن Domestication :
اولین گام در جهت اصلاح نباتات بوده است . غلات شامل جو، گندم و ارزن اولین گیاهان اهلی شده هستند. بطـور کلـی

ترتیب زمانی اهلی شدن گیاهان زراعی را میتوان بدین صورت نشان داد : غـلات ¬ گیاهـان روغنـی و میـوه جـات ¬

گیاهان ریشه ای ¬ گیاهان دارویی، گلها، علوفه ای ها ¬ گیاهان صنعتی .

امروزه اصلاح کنندگان نبات بیشتر به ژنهای مفید توجه می کنند تا به اهلی نمودن گونه های وحشی . اصـلاح نباتـات و

تکامل (Evolution) گیاهان اهلی و وحشی جنبه های مشترکی دارند :

وجود یا خلق تنوع (Variation) ¬ انتخاب (گزینش) Selection ¬ جداسازی فرمهای جدید برای تثبیـت صـفات

Isolation

برای تولید گیاهان اهلی از گیاهان وحشی ، 4 مسیر پیشنهاد شده است :

1- تنوع مندلی

2- هیبریداسیون (دورگ گیری) بین گونه ای

3- آتوپلوئیدی

4- آلوپلوئیدی

تنوع مندلی :

اساس تنوع مندلی متراکم شدن موتاسیونهای ژنی در یک گونه است. هرچند که موتاسیونها (جهشها) اغلب مضـر بـوده و

حذف می شوند، لیکن گاهی موتاسیونهای مفید نیز رخ داده که در جامعه باقی می مانند. موتاسیونهای مضر مغلـوب نیـز

در جامعه باقی می مانند. مثالی متنوع مندلی از این مورد تکامل، تولید جوی اهلی از وحشی است که تنها تفاوت آنها در

استحکام ساقه در جوی اهلی است که مانع ریزی دانه می شود.

هیبریداسیون بین گونه ای (Interspecific Hybridization) :

امکان وقوع آن کمتر است ، چراکه با مشکلاتی همراه بوده و معمولاً پس از آن باید یک دوبل شـدن کروموزومهـا ازنظـر

تعداد و تولید آلوپلوئیدی صورت گیرد تا گونه جدیدی ظاهر شود. در غیر اینصورت میتوانیم انتظـار تولیـد لایـن متجـاوز

(Introgressive line) را داشته باشیم. در صورتیکه در این روش ژنوتیپ مناسبی تولید شود میتوان آنرا با تکثیر غیـر

جنسی نگهداری کرد. «10»اصلاح نباتات

اینتروگرسیون (Introgression) :

انتقال قسمتی از ژرم پلاسم یک گونه به گونـه دیگـر، بـدون اینکـه حالـت تاکسـونومیکی گونـه گیرنـده تغییـر کنـد، را

1 اینتروگرسیون گویند. در این روش ابتدا بین دو والد از گونه های مختلف تلاقی صورت گرفته و F

حاصـله چنـد بـار بـا

یکی از والدین بک کراس (تلاقی برگشتی) میشود تا اینکه قسمت اعظم ژرم پلاسم آن از ژنهای والد مکرر recurrent)

(parent و تنها بخش اندکی از آن (که حاوی ژنهای مفید مورد نظر، مثل مقاومت به بیمـاری اسـت)، از والـد بخشـنده

(والد بخشنده یا غیر مکرر) (Donor parent) تشکیل شده باشد.

یوپلوئیدی (Euploid) :

به جاندارانی اطلاق می شود که کروموزومهای آنها مضربی از یک عدد اصلی یا n است . یوپلوئیـدها مـی تواننـد شـامل :

مونوپلوئید ، دیپلوئید، تریپلوئید، تتراپلوئید و … باشند.

پلی پلوئید : این اصطلاح را می توان درباره هر جانداری که بیش از 2n کروموزوم دارد بکار برد. مـثلاً گنـدم هگزاپلوئیـد

است. یک بافت پلی پلوئید که حتماً آنرا می شناسید ، بافت تریپلوئید آندوسپرم دانه غلات است. پلی پلوئید برای مطالعه

اثر مقدار ژن (Dosage effect) مفیدند. یعنی وقتی که یک یا چند آلل از یک لوکوس در حضور مقـدار (دوز) واحـدی

از آلل دیگر باشند، به چه صورت رفتـار مـی کننـد. اگـر یـک آلـل اثـر آلـل دیگـر را بپوشـاند بـه آن غلبـه (بـارزبودن)

Dominance گوئیم . وقتی که یک آلل از دانه گرده اثر مقدار مضاعف آلل دیگر را که در آندوسپرم است بپوشـاند، بـه

آن زنیا (اگزینا) Xenia گفته می شود.

پلی پلوئیدی خود شامل اتوپلی پلوئیدی و آلوپلی پلوئیدی است .

اتوپلی پلوئید :

در این جانداران یک ژنوم چند بار تکرار شده است. بعنوان مثال ، یونجه 2n=4x=32 یک اتوتتراپلوئید بـوده و

سیب زمینی 2n=4x=48 و موز 2n=3x=33 جزء اتوپلوئیدها هستند.

گیاهان اتوپلوئید دارای باروری کم بوده و بیشتر شامل گیاهان زینتی اند. مثالی از یک اتوتتراپلوئید : AAAA

آلوپلی پلوئید :

از تلاقی دو گونه با ژنوم متفاوت و دوبرابر کردن تعداد کروموزومها حاصل میگردد. ازجمله مهمترین آنهـا گنـدم ، پنبـه ،

تنباکو و بسیاری از گیاهان علوفه ای می باشند.

انواع گلها :

1) گلهای کامل ( Complete Flowers ) : گلهایی کـه هـر 4 قسـمت اصـلی گـل یعنـی پـرچم، مـادگی، گلبـرگ و

کاسبرگ را داشته باشند : پنبه ، کتان ، تنباکو، کلم ، سیب زمینی ، سویا ، شبدر قرمز ، یونجه و ماش همه گلهای کامل

دو جنسه هستند .

2) گلهای ناقص (Incomplete Flowers) : به گلهایی گفته می شود که فاقد یک یا چند قسمت اصلی گـل باشـند .

گیاهان خانواده گرامینه دارای گلهای ناقص اند ، چراکه کاسبرگ و گلبرگ ندارند : ذرت ، گندم ، جو و برنج و …

3) گلهای دو جنسه (Perfect Flowers) : دارای پرچم و مادگی هستند : گندم، جو، پنبه ، … (دقت نمائید که گلهای

کامل حتماً دو جنسه هستند). معادل ترم (هر مافرودیت) است .

4) گلهای یک جنسه (Imperfect Flowers) : گلهایی هستند که یا پرچم و یا مادگی را ندارنـد . تمـام گلهـای یـک

جنسه گلهای ناقص هستند. گلهای یک جنسه ای که فقط پرچم داشـته باشـند را گلهـای نـر (Staminate) و گلهـای

دارای فقط مادگی (یعنی در واقع گلهایی که پرچم ندارند، ولی می تواننـد گلبـرگ و کاسـبرگ را هـم داشـته باشـند) را

گلهای ماده (Pistilate) گویند.

تستهای مربوط به این قسمت :

1- کدام یک از موارد زیر متخصصین اصلاح نبابات را به فکر حفاظت از منابع ژنتیکی انداخت ؟

1- فرسایش ژنتیکی 2- آسیب پذیری ژنتیکی

3- رانده شدن ژنتیکی 4- هیچ کدام

2- در جوامع کوچک کدام مورد در تغییر فرکانس ژن موثر تر است ؟

1- انتخاب 2- رانده شدن ژنتیکی

3- جهش 4- هر سه مورد

3- در پروتاندری و پروتوژنی به ترتیب :

1- اندام نر زودتر از اندام ماده و اندام ماده زودتر از اندام نر می رسد

2- اندام ماده زودتر از اندام نر و اندام نر زودتر از اندام ماده می رسد

3- در هردو مورد اندام نر و ماده همزمان می رسند

4- در پروتاندری اندام نر زودتر از اندام ماده ولی در پروتوژنی هردو همزمان میرسند

4- مهمترین وظیفه بانک ژن چیست ؟

1- جمع آوری مواد 2- حفظ و نگهداری ذخایر توارثی

3- احیاء و ارزیابی ذخایر توارثی 4- استفاده از مواد

5- کدام نوع بانک ژن از کارایی بیشتری برخوردار است ؟

1- بانک مریستم

2- بانک بذری

3- نگهداری اندامهای رویشی در سردخانه

4- هیچ کدام